Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81 lat temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera
2023-09-05, 12:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/E.Porycka/K.Koziełł

81 lat temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera

Zwłoki ofiar akcji deportacyjnej do obozu zagłady Kulmhof przeprowadzonej w dniach 5–12 września 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Zwłoki ofiar akcji deportacyjnej do obozu zagłady Kulmhof przeprowadzonej w dniach 5–12 września 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu, 5 września 1942 roku, w Łodzi zaczęła się tzw. Wielka Szpera - akcja, w czasie której Niemcy deportowali z tamtejszego getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem dzieci oraz osoby starsze i chore. Do 12 września wywieźli z getta od 15 do 20 tysięcy Żydów.
Nazwa akcji pochodzi od niemieckich słów "Allgemeine Gehsperre" oznaczających całkowity zakaz wychodzenia z domu. Został on wprowadzony przez hitlerowców w Litzmannstadt Ghetto właśnie 5 września. Jednak już dzień wcześniej zamknięci w getcie Żydzi wiedzieli, że chodzi o akcję wysiedleńczą, która obejmie osoby niezdolne do pracy: dzieci do 10 roku życia, chorych i starszych. 4 września prezes Starszeństwa Żydów w Łodzi Chaim Rumkowski, który otrzymał rozkaz wysłania ponad 20 tysięcy Żydów poza getto, mówił do zgromadzonych na tzw. placu Strażackim: "Żądają od nas, abyśmy zrezygnowali z tego, co mamy najlepszego - naszych dzieci i starszych. (...) W moim wieku muszę rozłożyć ręce i błagać: Bracia i siostry! Oddajcie mi je! Ojcowie i matki - dajcie mi swoje dzieci!".

Wielka Szpera w pamięci tych, którzy ją przeżyli, zachowała się jako najbardziej traumatyczne doświadczenie w historii łódzkiego getta. Żydowscy policjanci i Niemcy po kolei otaczali budynki i wypędzali mieszkańców na zewnątrz, a następnie selekcjonowali, kto nadaje się do pracy, a kto nie. Towarzyszyły temu dramatyczne sceny. Wielu rodziców usiłowało ratować swoje dzieci przed śmiercią, między innymi ukrywając je lub podejmując próby ucieczki, byli jednak rozstrzeliwani. Po akcji przez wiele dni odnajdywano martwe dzieci ukryte w schowkach. Rodziców zabrano, a tylko oni znali miejsce, gdzie ukryli potomstwo. Niektórzy rodzice, którym odebrano dzieci, popełnili samobójstwo.

Getto łódzkie, założone przez Niemców w lutym 1940 roku, było drugą co do wielkości - po getcie warszawskim - zamkniętą dzielnicą żydowską na okupowanych ziemiach polskich oraz w całej Europie. Po Wielkiej Szperze zamieniono je w obóz pracy. Na blisko dwa lata wstrzymano wywózki do obozów zagłady.

Decyzja o ostatecznej likwidacji getta zapadła w maju 1944. Dzielnica przestała istnieć 29 sierpnia tego samego roku. Tego dnia do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau Niemcy wywieźli ostatnią grupę Żydów.

Przez łódzkie getto przeszło ponad 200 tysięcy Żydów. Zmarło w nim ponad 45 tysięcy osób. Przeżyło, według różnych źródeł, od 7 do 13 tysięcy. Do obozów w Chełmnie nad Nerem i Auschwitz-Birkenau od stycznia 1942 roku wywieziono około 145 tysięcy Żydów.

Zobacz także

2024-06-25, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 25 czerwca » więcej 2024-06-24, godz. 14:16 Londyńskie muzea latem - od Michała Anioła do Yoko Ono Wystawa na temat ostatnich dekad życia Michała Anioła, ostatniego obrazu Caravaggia, portrety sześciu żon Henryka VIII, retrospektywa dzieł Yoko Ono czy… » więcej 2024-06-24, godz. 13:53 Aidan Gillen i polskie gwiazdy na nowych zdjęciach z historycznego filmu „Pojedynek” Pod Warszawą trwają zdjęcia do polskiej superprodukcji zatytułowanej "Pojedynek", w obsadzie której znaleźli się m.in. Bogusław Linda, Jakub Gierszał… » więcej 2024-06-24, godz. 11:46 Nowy Sącz/ Areszt dla podejrzanego o podpalenie zabytkowego kościoła Policja zatrzymali 22-letniego sądeczanina podejrzanego o podpalenie zabytkowego kościoła Świętej Heleny w Nowym Sączu. Mężczyzna usłyszał zarzut i decyzją… » więcej 2024-06-24, godz. 10:22 USA/ Polacy w Nowym Jorku uczcili 110. rocznicę urodzin Jana Karskiego Jana Karskiego - legendarnego kuriera z Warszawy, emisariusza Polski Podziemnej - upamiętnili w 110 rocznicę urodzin rodacy podczas niedzielnej uroczystości… » więcej 2024-06-24, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 24 czerwca » więcej 2024-06-21, godz. 09:15 Gdynia/ Muzeum otworzyło swój magazyn i zaprezentuje ponad 500 artefaktów (wywiad) Muzeum Miasta Gdyni przygotowało wystawę "To nie jest magazyn". Jak zdradziła PAP kuratorka Katarzyna Gec-Leśniak, zaprezentowanych zostanie ponad 500 przedmiotów… » więcej 2024-06-21, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 21 czerwca » więcej 2024-06-20, godz. 12:34 Zabytek techniki trafił pod skrzydła Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu Zabytkowy brzeski wodociąg trafił pod opiekę Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu. Historyczny artefakt docelowo ma trafić na ekspozycje stałą powstającego… » więcej 2024-06-20, godz. 11:23 Lubnauer: patriotyzm i postawa obywatelska to ważny element edukacji Patriotyzm, postawa obywatelska, świadomość praw i obowiązków to bardzo ważny element edukacji; bycie obywatelem jest dużą odpowiedzialnością - powiedziała… » więcej
678910
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »