Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81 lat temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera
2023-09-05, 12:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/E.Porycka/K.Koziełł

81 lat temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera

Zwłoki ofiar akcji deportacyjnej do obozu zagłady Kulmhof przeprowadzonej w dniach 5–12 września 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Zwłoki ofiar akcji deportacyjnej do obozu zagłady Kulmhof przeprowadzonej w dniach 5–12 września 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu, 5 września 1942 roku, w Łodzi zaczęła się tzw. Wielka Szpera - akcja, w czasie której Niemcy deportowali z tamtejszego getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem dzieci oraz osoby starsze i chore. Do 12 września wywieźli z getta od 15 do 20 tysięcy Żydów.
Nazwa akcji pochodzi od niemieckich słów "Allgemeine Gehsperre" oznaczających całkowity zakaz wychodzenia z domu. Został on wprowadzony przez hitlerowców w Litzmannstadt Ghetto właśnie 5 września. Jednak już dzień wcześniej zamknięci w getcie Żydzi wiedzieli, że chodzi o akcję wysiedleńczą, która obejmie osoby niezdolne do pracy: dzieci do 10 roku życia, chorych i starszych. 4 września prezes Starszeństwa Żydów w Łodzi Chaim Rumkowski, który otrzymał rozkaz wysłania ponad 20 tysięcy Żydów poza getto, mówił do zgromadzonych na tzw. placu Strażackim: "Żądają od nas, abyśmy zrezygnowali z tego, co mamy najlepszego - naszych dzieci i starszych. (...) W moim wieku muszę rozłożyć ręce i błagać: Bracia i siostry! Oddajcie mi je! Ojcowie i matki - dajcie mi swoje dzieci!".

Wielka Szpera w pamięci tych, którzy ją przeżyli, zachowała się jako najbardziej traumatyczne doświadczenie w historii łódzkiego getta. Żydowscy policjanci i Niemcy po kolei otaczali budynki i wypędzali mieszkańców na zewnątrz, a następnie selekcjonowali, kto nadaje się do pracy, a kto nie. Towarzyszyły temu dramatyczne sceny. Wielu rodziców usiłowało ratować swoje dzieci przed śmiercią, między innymi ukrywając je lub podejmując próby ucieczki, byli jednak rozstrzeliwani. Po akcji przez wiele dni odnajdywano martwe dzieci ukryte w schowkach. Rodziców zabrano, a tylko oni znali miejsce, gdzie ukryli potomstwo. Niektórzy rodzice, którym odebrano dzieci, popełnili samobójstwo.

Getto łódzkie, założone przez Niemców w lutym 1940 roku, było drugą co do wielkości - po getcie warszawskim - zamkniętą dzielnicą żydowską na okupowanych ziemiach polskich oraz w całej Europie. Po Wielkiej Szperze zamieniono je w obóz pracy. Na blisko dwa lata wstrzymano wywózki do obozów zagłady.

Decyzja o ostatecznej likwidacji getta zapadła w maju 1944. Dzielnica przestała istnieć 29 sierpnia tego samego roku. Tego dnia do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau Niemcy wywieźli ostatnią grupę Żydów.

Przez łódzkie getto przeszło ponad 200 tysięcy Żydów. Zmarło w nim ponad 45 tysięcy osób. Przeżyło, według różnych źródeł, od 7 do 13 tysięcy. Do obozów w Chełmnie nad Nerem i Auschwitz-Birkenau od stycznia 1942 roku wywieziono około 145 tysięcy Żydów.

Zobacz także

2023-08-26, godz. 08:00 Oprowadzanie po wystawie "ŚWIAT BISKUPÓW WROCŁAWSKICH KSIĄŻĄT NYSKICH" Już w niedzielę (27.08) odbędzie się kolejne oprowadzanie po wystawie "Świat Biskupów Wrocławskich Książąt Nyskich". Wstęp na wydarzenie jest wolny… » więcej 2023-08-26, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 26 sierpnia » więcej 2023-08-25, godz. 16:00 Zakończenie wakacji w Muzeum Śląska Opolskiego Muzeum Śląska Opolskiego zaprasza w sobote (26.08) do swojego głównego gmachu przy „Kościele na Górce” na bezpłatne zwiedzanie i zajęcia dla najmłodszych… » więcej 2023-08-25, godz. 14:00 Czechy: ustalono nazwiska więźniów politycznych, których szczątki zostały rozsypane Czeskie służby ustaliły nazwiska 69 więźniów politycznych, których szczątki rozsypano na terenie aresztu śledczego na praskim Pankrácu. Ich symboliczny… » więcej 2023-08-25, godz. 11:00 82 rocznica zagłady Żydów w Tykocinie Dziś mijają 82 lata od zagłady Żydów tykocińskich. W południe w miejscu straceń w Lesie Łopuchowskim zaplanowano przemówienia okolicznościowe i złożenie… » więcej 2023-08-25, godz. 10:00 Wystawa „Imperialne oblicze współczesnej Rosji. Państwo Putina” otwarta. Wystawę "Imperialne oblicze współczesnej Rosji. Państwo Putina” można oglądać na dziedzińcu Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie. » więcej 2023-08-25, godz. 08:00 84 lata temu niemiecki pancernik Schleswig-Holstein zawinął do Gdańska 84 lata temu, 25 sierpnia 1939 roku, niemiecki pancernik Schleswig-Holstein zawinął do Gdańska. Okręt szkoleniowy wwiózł potajemnie pod pokładem niemiecką… » więcej 2023-08-25, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 25 sierpnia » więcej 2023-08-24, godz. 17:15 IPN przejmie archiwa Związku byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej przejmie archiwa Związku byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych. Umowę w sprawie… » więcej 2023-08-24, godz. 14:00 57 lat temu zmarł generał "Bór" Komorowski 57 lat temu, 24 sierpnia 1966 roku, zmarł generał Tadeusz "Bór" Komorowski, komendant główny Armii Krajowej, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych i premier… » więcej
149150151152153
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »