Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81 lat temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera
2023-09-05, 12:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/E.Porycka/K.Koziełł

81 lat temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera

Zwłoki ofiar akcji deportacyjnej do obozu zagłady Kulmhof przeprowadzonej w dniach 5–12 września 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Zwłoki ofiar akcji deportacyjnej do obozu zagłady Kulmhof przeprowadzonej w dniach 5–12 września 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu, 5 września 1942 roku, w Łodzi zaczęła się tzw. Wielka Szpera - akcja, w czasie której Niemcy deportowali z tamtejszego getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem dzieci oraz osoby starsze i chore. Do 12 września wywieźli z getta od 15 do 20 tysięcy Żydów.
Nazwa akcji pochodzi od niemieckich słów "Allgemeine Gehsperre" oznaczających całkowity zakaz wychodzenia z domu. Został on wprowadzony przez hitlerowców w Litzmannstadt Ghetto właśnie 5 września. Jednak już dzień wcześniej zamknięci w getcie Żydzi wiedzieli, że chodzi o akcję wysiedleńczą, która obejmie osoby niezdolne do pracy: dzieci do 10 roku życia, chorych i starszych. 4 września prezes Starszeństwa Żydów w Łodzi Chaim Rumkowski, który otrzymał rozkaz wysłania ponad 20 tysięcy Żydów poza getto, mówił do zgromadzonych na tzw. placu Strażackim: "Żądają od nas, abyśmy zrezygnowali z tego, co mamy najlepszego - naszych dzieci i starszych. (...) W moim wieku muszę rozłożyć ręce i błagać: Bracia i siostry! Oddajcie mi je! Ojcowie i matki - dajcie mi swoje dzieci!".

Wielka Szpera w pamięci tych, którzy ją przeżyli, zachowała się jako najbardziej traumatyczne doświadczenie w historii łódzkiego getta. Żydowscy policjanci i Niemcy po kolei otaczali budynki i wypędzali mieszkańców na zewnątrz, a następnie selekcjonowali, kto nadaje się do pracy, a kto nie. Towarzyszyły temu dramatyczne sceny. Wielu rodziców usiłowało ratować swoje dzieci przed śmiercią, między innymi ukrywając je lub podejmując próby ucieczki, byli jednak rozstrzeliwani. Po akcji przez wiele dni odnajdywano martwe dzieci ukryte w schowkach. Rodziców zabrano, a tylko oni znali miejsce, gdzie ukryli potomstwo. Niektórzy rodzice, którym odebrano dzieci, popełnili samobójstwo.

Getto łódzkie, założone przez Niemców w lutym 1940 roku, było drugą co do wielkości - po getcie warszawskim - zamkniętą dzielnicą żydowską na okupowanych ziemiach polskich oraz w całej Europie. Po Wielkiej Szperze zamieniono je w obóz pracy. Na blisko dwa lata wstrzymano wywózki do obozów zagłady.

Decyzja o ostatecznej likwidacji getta zapadła w maju 1944. Dzielnica przestała istnieć 29 sierpnia tego samego roku. Tego dnia do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau Niemcy wywieźli ostatnią grupę Żydów.

Przez łódzkie getto przeszło ponad 200 tysięcy Żydów. Zmarło w nim ponad 45 tysięcy osób. Przeżyło, według różnych źródeł, od 7 do 13 tysięcy. Do obozów w Chełmnie nad Nerem i Auschwitz-Birkenau od stycznia 1942 roku wywieziono około 145 tysięcy Żydów.

Zobacz także

2023-08-30, godz. 10:00 45 lat temu zmarł Henryk Zygalski, jeden z trzech Polaków, którzy złamali szyfr Enigmy 45 lat temu, 30 sierpnia 1978 roku, zmarł Henryk Zygalski, matematyk i kryptolog z zespołu trzech Polaków - obok Mariana Rejewskiego i Jerzego Różyckiego… » więcej 2023-08-30, godz. 08:00 55 lat temu zmarł gen. Ottokar Brzoza-Brzezina, twórca artylerii Legionów Polskich 55 lat temu, 30 sierpnia 1968 roku, zmarł generał Ottokar Brzoza-Brzezina, twórca artylerii Legionów Polskich, uczestnik wojny z bolszewikami w 1920 roku… » więcej 2023-08-30, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 30 sierpnia » więcej 2023-08-29, godz. 16:00 Centrum Solidarności "Stocznia" chce przejąć historyczną świetlicę Historyk szczecińskiego oddziału IPN, doktor Sebastian Ligarski, został mianowany dyrektorem Centrum Solidarności Stocznia w Szczecinie. » więcej 2023-08-29, godz. 14:00 W Berlinie zaprezentowano ramowy plan Domu Polsko-Niemieckiego, który upamiętnieni ofiary niemieckiej okupacji Polski W Berlinie zaprezentowano ramowy plan Domu Polsko-Niemieckiego, który ma być miejscem upamiętnienia ofiar niemieckiej okupacji Polski w czasie drugiej wojny… » więcej 2023-08-29, godz. 12:00 Kamień Katyński po remoncie ponownie przy Placu Zamkowym Kamień Katyński, po konserwacji, wrócił na Plac Zamkowy w Warszawie. Kamień upamiętnia ofiary zbrodni katyńskiej i wszystkie ofiary totalitaryzmu sowie… » więcej 2023-08-29, godz. 10:00 Film "Raport Pileckiego" pokazany premierowo Film "Raport Pileckiego", fabuła inspirowana wydarzeniami z życia Witolda Pileckiego - jednego z najważniejszych polskich bohaterów, po raz pierwszy został… » więcej 2023-08-29, godz. 08:00 79 lat temu Niemcy zlikwidowali getto w Łodzi Mija 79 lat od likwidacji łódzkiego getta, największego na ziemiach wcielonych do III Rzeszy. 29 sierpnia 1944 roku Niemcy wywieźli do Auschwitz-Birkenau ostatnią… » więcej 2023-08-29, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 29 sierpnia » więcej 2023-08-28, godz. 16:00 W Gdańsku uroczystości upamiętniające 77. rocznicę śmierci "Inki" i "Zagończyka" W Gdańsku o 17.00, przy grobach Danuty Siedzikówny "Inki" oraz Feliksa Selmanowicza "Zagończyka" rozpoczną się uroczystości upamiętniające 77. rocznicę… » więcej
147148149150151
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »