Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 18 lat temu zmarł profesor Jan Moor-Jankowski, były…
2023-08-27, 10:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/B.Falkowska

18 lat temu zmarł profesor Jan Moor-Jankowski, były więzień KL Warschau

Baraki i wieże strażnicze KL Warschau. Zdjęcie wykonane po zdobyciu obozu przez żołnierzy batalionu „Zośka”.[fot. wikipedia/domena publiczna]
Baraki i wieże strażnicze KL Warschau. Zdjęcie wykonane po zdobyciu obozu przez żołnierzy batalionu „Zośka”.[fot. wikipedia/domena publiczna]
18 lat temu, 27 sierpnia 2005 roku, zmarł Jan Moor-Jankowski, światowej sławy amerykański prymatolog polskiego pochodzenia, profesor medycyny sądowej. Podczas II wojny światowej był żołnierzem Polskiego Państwa Podziemnego, więźniem niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Warschau, uczestnikiem Powstania Warszawskiego. Po wojnie pracował na Zachodzie, najpierw w Szwajcarii, potem przeniósł się do Stanów Zjednoczonych. W środowisku Polonii profesor Moor-Jankowski był znany jako obrońca prawdy historycznej oraz dobrego imienia Polski i Polaków w świecie.
Zajmował się prymatologią - dziedziną zoologii, badającą ssaki naczelne. W 1965 roku założył laboratorium (Laboratory for Experimental Medicine and Surgery in Primates), które współpracowało ze Światową Organizacją Zdrowia w badaniach nad chorobami krwi oraz AIDS. Dzięki obserwacjom szympansów, profesor przyczynił się do uzyskania szczepionki na wirusowe zapalenie wątroby typu B przez paryski Instytut Pasteura. Profesor Moor-Jankowski był też dyrektorem agendy WHO, zajmującej się hematologią małp. W 1995 roku został wybrany do francuskiej Akademii Medycyny, gdzie jako jedyny reprezentował Stany Zjednoczone.

Pełnił funkcję redaktora naczelnego medycznego pisma "Journal of Medical Primatology", na łamach którego między innymi sprzeciwiał się poddawaniu zwierząt eksperymentom laboratoryjnym. Opublikował ponad 200 monografii i książek o genetyce, hemofilii, grupach krwi oraz immunologii.

Zmarł 27 sierpnia 2005 roku w Nowym Jorku, w wieku 81 lat. Zgodnie z jego wolą, został pochowany na warszawskich Powązkach.

(więcej)

Urodził się 5 lutego 1924 roku w Warszawie. Jego matka była pianistką, ojciec - inżynierem architektem. Rodzina przeniosła się do Częstochowy. Podczas okupacji niemieckiej Moor-Jankowski wrócił do Warszawy, uczył się na tajnych kompletach. W 1942 roku stracił rodziców.

Walczył w podziemiu, został ranny między innymi w akcji w 1943 roku. Kilkakrotnie aresztowany przez Niemców, ratował się ucieczką. Po zatrzymaniu w 1943 był przesłuchiwany i torturowany w KL Warschau, a następnie przewieziony na Pawiak. Zbiegł podczas transportu z Pawiaka do Auschwitz-Birkenau.

Dzięki biegłej znajomości niemieckiego pracował później na rzecz polskiego wywiadu. Jeździł do Niemiec, udając oficera Organizacji Todt w Berlinie, zatrudniającej przymusowo ludzi z krajów okupowanych. Kursował do Berlina i północnych Włoch, przewożąc broń i meldunki. Aresztowany, znów zbiegł z transportu więźniów. W sierpniu 1944 roku wziął udział w Powstaniu Warszawskim, został ranny podczas ratowania życia młodej Żydówki. Po upadku zrywu przedostał się na Zachód.

Po wojnie emigrował, ostatecznie osiadł w Stanach Zjednoczonych. W 1965 roku założył i został dyrektorem Laboratory for Experimental Medicine and Surgery in Primates. Miało ono status Światowego Ośrodka Współpracy w Służbie Zdrowia (World Health Organization Collaborating Center).

Profesor Moor-Jankowski był laureatem licznych odznaczeń i wyróżnień, jak Medal Trumpeldor, przyznany przez premier Izraela Goldę Meir, i francuski Narodowy Order Zasługi - za udział w ruchu oporu i osiągnięcia naukowe. Otrzymał też Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej oraz odznaczenie Instytutu Ludwika Pasteura w Paryżu.

Zobacz także

2023-09-06, godz. 17:00 Gospodarka III Rzeszy na wystawie plenerowej IPN w Opolu Wystawa poświęcona gospodarce III Rzeszy stanęła na ul. Krakowskiej w Opolu. Ekspozycja pokazuje źródła dzisiejszej niemieckiej potęgi gospodarczej opartej… » więcej 2023-09-06, godz. 14:00 IPN zaprezentował album "Terror w okupowanej Polsce 1939-1945" Instytut Pamięci Narodowej zaprezentował album "Terror w okupowanej Polsce 1939-1945" autorstwa doktora Adama Pleskaczyńskiego. » więcej 2023-09-06, godz. 12:00 Mija 192. rocznica obrony Reduty Ordona w Powstaniu Listopadowym 192 lata temu, 6 września 1831 roku, podczas Powstania Listopadowego, rozpoczęły się walki o Redutę Ordona na przedpolach Warszawy. Dwudniowe starcia polskich… » więcej 2023-09-06, godz. 10:00 Zmarła prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Teresa Stanek "Mitsuko" W wieku 93 lat zmarła prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Teresa Stanek pseudonim "Mitsuko" - poinformował prezydent Warszawy Rafał Trza… » więcej 2023-09-06, godz. 08:00 Europejskie Dni Dziedzictwa w CMJW Tegoroczna edycja Europejskich Dni Dziedzictwa odbywa się pod hasłem „Żywe dziedzictwo – tradycje od pokoleń”. Propozycja Muzeum na tę okazję to prelekcja… » więcej 2023-09-06, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 6 września » więcej 2023-09-05, godz. 16:39 "Czas Terroru 1939-1945" - nowa wystawa w Wilczym Szańcu w Gierłoży Czas Terroru 1939-1945" - wystawę pod takim hasłem można od dziś zwiedzać w Wilczym Szańcu w Gierłoży w woj. warmińsko- mazurskim. Jest to wstrząsający… » więcej 2023-09-05, godz. 14:00 Pokaz filmu "Historia jednej zbrodni" na kilka dni przed beatyfikacją rodziny Ulmów Anatomia niemieckiej zbrodni na rodzinie Ulmów i wymazywania pamięci o sprawcach pokazana na dużym ekranie. W warszawskim kinie Iluzjon, przed niedzielną beatyfikacją… » więcej 2023-09-05, godz. 12:00 81 lat temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera 81 lat temu, 5 września 1942 roku, w Łodzi zaczęła się tzw. Wielka Szpera - akcja, w czasie której Niemcy deportowali z tamtejszego getta do obozu zagłady… » więcej 2023-09-05, godz. 10:00 Dzień Żołnierza Górnika 5 września przypada w Polsce Dzień Żołnierza Górnika. Upamiętnia ponad 200 tysięcy poborowych, którzy w Polsce rządzonej przez komunistów, w latach 1949-1959… » więcej
143144145146147
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »