Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 18 lat temu zmarł profesor Jan Moor-Jankowski, były…
2023-08-27, 10:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/B.Falkowska

18 lat temu zmarł profesor Jan Moor-Jankowski, były więzień KL Warschau

Baraki i wieże strażnicze KL Warschau. Zdjęcie wykonane po zdobyciu obozu przez żołnierzy batalionu „Zośka”.[fot. wikipedia/domena publiczna]
Baraki i wieże strażnicze KL Warschau. Zdjęcie wykonane po zdobyciu obozu przez żołnierzy batalionu „Zośka”.[fot. wikipedia/domena publiczna]
18 lat temu, 27 sierpnia 2005 roku, zmarł Jan Moor-Jankowski, światowej sławy amerykański prymatolog polskiego pochodzenia, profesor medycyny sądowej. Podczas II wojny światowej był żołnierzem Polskiego Państwa Podziemnego, więźniem niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Warschau, uczestnikiem Powstania Warszawskiego. Po wojnie pracował na Zachodzie, najpierw w Szwajcarii, potem przeniósł się do Stanów Zjednoczonych. W środowisku Polonii profesor Moor-Jankowski był znany jako obrońca prawdy historycznej oraz dobrego imienia Polski i Polaków w świecie.
Zajmował się prymatologią - dziedziną zoologii, badającą ssaki naczelne. W 1965 roku założył laboratorium (Laboratory for Experimental Medicine and Surgery in Primates), które współpracowało ze Światową Organizacją Zdrowia w badaniach nad chorobami krwi oraz AIDS. Dzięki obserwacjom szympansów, profesor przyczynił się do uzyskania szczepionki na wirusowe zapalenie wątroby typu B przez paryski Instytut Pasteura. Profesor Moor-Jankowski był też dyrektorem agendy WHO, zajmującej się hematologią małp. W 1995 roku został wybrany do francuskiej Akademii Medycyny, gdzie jako jedyny reprezentował Stany Zjednoczone.

Pełnił funkcję redaktora naczelnego medycznego pisma "Journal of Medical Primatology", na łamach którego między innymi sprzeciwiał się poddawaniu zwierząt eksperymentom laboratoryjnym. Opublikował ponad 200 monografii i książek o genetyce, hemofilii, grupach krwi oraz immunologii.

Zmarł 27 sierpnia 2005 roku w Nowym Jorku, w wieku 81 lat. Zgodnie z jego wolą, został pochowany na warszawskich Powązkach.

(więcej)

Urodził się 5 lutego 1924 roku w Warszawie. Jego matka była pianistką, ojciec - inżynierem architektem. Rodzina przeniosła się do Częstochowy. Podczas okupacji niemieckiej Moor-Jankowski wrócił do Warszawy, uczył się na tajnych kompletach. W 1942 roku stracił rodziców.

Walczył w podziemiu, został ranny między innymi w akcji w 1943 roku. Kilkakrotnie aresztowany przez Niemców, ratował się ucieczką. Po zatrzymaniu w 1943 był przesłuchiwany i torturowany w KL Warschau, a następnie przewieziony na Pawiak. Zbiegł podczas transportu z Pawiaka do Auschwitz-Birkenau.

Dzięki biegłej znajomości niemieckiego pracował później na rzecz polskiego wywiadu. Jeździł do Niemiec, udając oficera Organizacji Todt w Berlinie, zatrudniającej przymusowo ludzi z krajów okupowanych. Kursował do Berlina i północnych Włoch, przewożąc broń i meldunki. Aresztowany, znów zbiegł z transportu więźniów. W sierpniu 1944 roku wziął udział w Powstaniu Warszawskim, został ranny podczas ratowania życia młodej Żydówki. Po upadku zrywu przedostał się na Zachód.

Po wojnie emigrował, ostatecznie osiadł w Stanach Zjednoczonych. W 1965 roku założył i został dyrektorem Laboratory for Experimental Medicine and Surgery in Primates. Miało ono status Światowego Ośrodka Współpracy w Służbie Zdrowia (World Health Organization Collaborating Center).

Profesor Moor-Jankowski był laureatem licznych odznaczeń i wyróżnień, jak Medal Trumpeldor, przyznany przez premier Izraela Goldę Meir, i francuski Narodowy Order Zasługi - za udział w ruchu oporu i osiągnięcia naukowe. Otrzymał też Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej oraz odznaczenie Instytutu Ludwika Pasteura w Paryżu.

Zobacz także

2023-09-08, godz. 12:00 65 lat temu zginął Franciszek Hynek, jeden z najlepszych polskich pilotów balonowych 65 lat temu, 8 września 1958 roku, zginął major Franciszek Hynek, jeden z najlepszych polskich pilotów balonowych. Dwukrotnie zdobył prestiżowy Puchar Gordona… » więcej 2023-09-08, godz. 10:00 Wernisaż wystawy „Ulmowie. Nie ma większej miłości” W galerii MKiDN „Okno na Kulturę” przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie otwarto wystawę „Ulmowie. Nie ma większej miłości”. W niedzielę w Markowej… » więcej 2023-09-08, godz. 08:00 84 lata temu rozpoczęła się naziemna obrona Warszawy 84 lata temu, 8 września 1939 roku, rozpoczęła się naziemna obrona Warszawy, jeden z bohaterskich epizodów kampanii wrześniowej 1939 roku. Wcześniej stolica… » więcej 2023-09-08, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 8 września » więcej 2023-09-07, godz. 16:00 84. rocznica rozpoczęcia bitwy pod Wizną Mijają 84 lata od rozpoczęcia bitwy pod Wizną, nazywanej "polskimi Termopilami". Podczas wojny obronnej 1939 roku kilkuset polskich żołnierzy, pod dowództwem… » więcej 2023-09-07, godz. 14:00 EDD - tradycje dożynkowe i korony żniwne w Głubczycach Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w Głubczycach zaprasza na wystawę fotografii zatytułowaną „Plon, niesiemy plon… czyli o koronach żniwnych i innych… » więcej 2023-09-07, godz. 12:00 95 lat temu rozpoczął się pierwszy wyścig Tour de Pologne 95 lat temu, 7 września 1928 roku, rozpoczął się pierwszy Tour de Pologne, wieloetapowy, szosowy wyścig kolarski, obecnie jeden z najbardziej prestiżowych… » więcej 2023-09-07, godz. 10:00 84 lata temu po bohaterskiej obronie skapitulowała załoga Westerplatte 84 lata temu, 7 września 1939 roku, po bohaterskiej obronie, przed przeważającymi siłami niemieckimi, skapitulowała załoga Westerplatte. Wojskowej Składnicy… » więcej 2023-09-07, godz. 07:30 80. rocznica zastrzelenia Franza Bürkla, kata z Pawiaka 80 lat temu, 7 września 1943 roku, żołnierze Armii Krajowej zastrzelili SS-Oberscharführera Franza Bürkla, znanego z sadyzmu zastępcę komendanta więzienia… » więcej 2023-09-07, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 7 września » więcej
142143144145146
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »