Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 18 lat temu zmarł profesor Jan Moor-Jankowski, były…
2023-08-27, 10:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/B.Falkowska

18 lat temu zmarł profesor Jan Moor-Jankowski, były więzień KL Warschau

Baraki i wieże strażnicze KL Warschau. Zdjęcie wykonane po zdobyciu obozu przez żołnierzy batalionu „Zośka”.[fot. wikipedia/domena publiczna]
Baraki i wieże strażnicze KL Warschau. Zdjęcie wykonane po zdobyciu obozu przez żołnierzy batalionu „Zośka”.[fot. wikipedia/domena publiczna]
18 lat temu, 27 sierpnia 2005 roku, zmarł Jan Moor-Jankowski, światowej sławy amerykański prymatolog polskiego pochodzenia, profesor medycyny sądowej. Podczas II wojny światowej był żołnierzem Polskiego Państwa Podziemnego, więźniem niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Warschau, uczestnikiem Powstania Warszawskiego. Po wojnie pracował na Zachodzie, najpierw w Szwajcarii, potem przeniósł się do Stanów Zjednoczonych. W środowisku Polonii profesor Moor-Jankowski był znany jako obrońca prawdy historycznej oraz dobrego imienia Polski i Polaków w świecie.
Zajmował się prymatologią - dziedziną zoologii, badającą ssaki naczelne. W 1965 roku założył laboratorium (Laboratory for Experimental Medicine and Surgery in Primates), które współpracowało ze Światową Organizacją Zdrowia w badaniach nad chorobami krwi oraz AIDS. Dzięki obserwacjom szympansów, profesor przyczynił się do uzyskania szczepionki na wirusowe zapalenie wątroby typu B przez paryski Instytut Pasteura. Profesor Moor-Jankowski był też dyrektorem agendy WHO, zajmującej się hematologią małp. W 1995 roku został wybrany do francuskiej Akademii Medycyny, gdzie jako jedyny reprezentował Stany Zjednoczone.

Pełnił funkcję redaktora naczelnego medycznego pisma "Journal of Medical Primatology", na łamach którego między innymi sprzeciwiał się poddawaniu zwierząt eksperymentom laboratoryjnym. Opublikował ponad 200 monografii i książek o genetyce, hemofilii, grupach krwi oraz immunologii.

Zmarł 27 sierpnia 2005 roku w Nowym Jorku, w wieku 81 lat. Zgodnie z jego wolą, został pochowany na warszawskich Powązkach.

(więcej)

Urodził się 5 lutego 1924 roku w Warszawie. Jego matka była pianistką, ojciec - inżynierem architektem. Rodzina przeniosła się do Częstochowy. Podczas okupacji niemieckiej Moor-Jankowski wrócił do Warszawy, uczył się na tajnych kompletach. W 1942 roku stracił rodziców.

Walczył w podziemiu, został ranny między innymi w akcji w 1943 roku. Kilkakrotnie aresztowany przez Niemców, ratował się ucieczką. Po zatrzymaniu w 1943 był przesłuchiwany i torturowany w KL Warschau, a następnie przewieziony na Pawiak. Zbiegł podczas transportu z Pawiaka do Auschwitz-Birkenau.

Dzięki biegłej znajomości niemieckiego pracował później na rzecz polskiego wywiadu. Jeździł do Niemiec, udając oficera Organizacji Todt w Berlinie, zatrudniającej przymusowo ludzi z krajów okupowanych. Kursował do Berlina i północnych Włoch, przewożąc broń i meldunki. Aresztowany, znów zbiegł z transportu więźniów. W sierpniu 1944 roku wziął udział w Powstaniu Warszawskim, został ranny podczas ratowania życia młodej Żydówki. Po upadku zrywu przedostał się na Zachód.

Po wojnie emigrował, ostatecznie osiadł w Stanach Zjednoczonych. W 1965 roku założył i został dyrektorem Laboratory for Experimental Medicine and Surgery in Primates. Miało ono status Światowego Ośrodka Współpracy w Służbie Zdrowia (World Health Organization Collaborating Center).

Profesor Moor-Jankowski był laureatem licznych odznaczeń i wyróżnień, jak Medal Trumpeldor, przyznany przez premier Izraela Goldę Meir, i francuski Narodowy Order Zasługi - za udział w ruchu oporu i osiągnięcia naukowe. Otrzymał też Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej oraz odznaczenie Instytutu Ludwika Pasteura w Paryżu.

Zobacz także

2023-10-14, godz. 10:00 Wykład dr. Piotra Stanka z CMJW, poświęcony niewoli powstańców warszawskich W zasobach Wszechnicy znajduje się wykład dr. Piotra Stanka na temat – jak to sam autor ujął – siedmiomiesięcznego epilogu powstania warszawskiego, czyli… » więcej 2023-10-14, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 14 października » więcej 2023-10-13, godz. 12:00 85 lat temu zmarł Władysław Belina-Prażmowski, jeden z twórców kawalerii legionowej, bohater wojny polsko-bolsze… 85 lat temu, 13 października 1938 roku, zmarł Władysław Belina-Prażmowski, jeden z twórców kawalerii legionowej, bohater wojny polsko-bolszewickiej. W II… » więcej 2023-10-13, godz. 12:00 Już jutro (14.10) kolejne spotkanie z cyklu "Rodem z Kresów. Historie osobiste" Tym razem w ramach cyklu spotkań wspomnieniowych z osobami pochodzącymi z Kresów Wschodnich II RP lub członkami rodzin o kresowym pochodzeniu w Muzeum Wsi… » więcej 2023-10-13, godz. 10:00 IPN wręczył medale Reipublicae Memoriae Meritum Instytut Pamięci Narodowej po raz pierwszy przyznał medale Reipublicae Memoriae Meritum. uroczystość wręczenia odznaczeń odbyła się w warszawskim Centralnym… » więcej 2023-10-13, godz. 08:00 Przyznano nagrody BohaterONy im. Powstańców Warszawskich W studiu koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego podczas uroczystej gali wręczono Nagrody BohaterONy imienia Powstańców Warszawskich. » więcej 2023-10-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 13 października » więcej 2023-10-12, godz. 14:00 80. rocznica bitwy pod Lenino Mija 80. rocznica bitwy pod Lenino, stoczonej przez Armię Czerwoną z siłami Wehrmachtu. Była ona jednym z najbardziej krwawych starć podczas II wojny światowej… » więcej 2023-10-12, godz. 12:00 103. rocznica podpisania zawieszenia broni w wojnie polsko-bolszewickiej 103 lata temu - 12 października 1920 roku - w Rydze podpisano zawieszenie broni w trwającej niemal dwa lata wojnie polsko-bolszewickiej, której przełomowym… » więcej 2023-10-12, godz. 11:00 Uroczystości z okazji 80. rocznicy ucieczki 300 więźniów z Sobiboru 12 października odbędą się uroczystości upamiętniające 80. rocznicę wybuchu powstania w Sobiborze i masowej ucieczki więźniów. Z niemieckiego nazistowskiego… » więcej
138139140141142
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »