Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81. rocznica pierwszego sowieckiego dywanowego nalotu…
2023-08-21, 09:00 Autor: IAR/K.Koziełł/E.Leo/E.Porycka

81. rocznica pierwszego sowieckiego dywanowego nalotu na Warszawę

Bombowiec Ił-4 wykorzystywany w nalotach na Warszawę. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Bombowiec Ił-4 wykorzystywany w nalotach na Warszawę. [fot. wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu, w nocy z 20 na 21 sierpnia 1942 roku, sowieckie lotnictwo przeprowadziło pierwsze dywanowe bombardowanie Warszawy. Najpierw lotnicy Stalina zrzucili na spadochronach flary oświetlające teren, potem przez kilka godzin na miasto spadały bomby burzące i zapalające. Był to pierwszy niszczycielski atak przeprowadzony latem 1942 roku, będący zapowiedzią kolejnych tragicznych w skutkach bombardowań.
Konspiracyjny "Biuletyn Informacyjny" szacował, że liczba zabitych osób narodowości polskiej wyniosła około 200, a rannych - blisko 800. Straty wśród Niemców były dużo niższe - około 60 zabitych i 300 rannych. Według tych samych źródeł, ucierpiało około 130 domów mieszkalnych.

Pierwszy nalot na Warszawę sowieckie lotnictwo przeprowadziło rok wcześniej - 23 czerwca 1941 roku - dzień po rozpoczęciu operacji "Barbarossa", czyli niemieckiej napaści na ZSRR.
Oficjalnie celem nalotów były niemieckie obiekty i węzły komunikacyjne, jednak bomby spadały też na dzielnice gęsto zaludnione przez Polaków.

Tak było również nocą z 20 na 21 sierpnia 1942 roku. Ucierpiały wtedy przede wszystkim dzielnice mieszkaniowe: Grochów, Mokotów, Wola i Żoliborz. Zburzonych zostało około 50 budynków mieszkalnych, bomby zapalające wznieciły 40 pożarów. 200 dzieci zostało przeniesionych do przytułku w Górze Kalwarii w związku z uszkodzeniem jednego z pawilonów Domu ks. Boduena przy ul. Nowogrodzkiej. W pobliżu celów wojskowych lub w dzielnicach niemieckich spadły jedynie nieliczne bomby.

Łącznie w latach 1941-1943 lotnictwo Armii Czerwonej przeprowadziło kilkanaście nalotów na Warszawę. Najtragiczniejsze w skutkach były ataki zorganizowane latem 1942 i w maju 1943 roku, które spowodowały panikę wśród mieszkańców. To właśnie o tych atakach, a nie o bombardowaniach niemieckich, mówią słowa piosenki napisanej przez Annę Jachninę "Siekiera, motyka, bimber, szklanka, w nocy nalot, w dzień łapanka". Zarówno liczba ofiar wszystkich sowieckich bombardowań, jak i straty nimi spowodowane są trudne do oszacowania.

Ostrożne wyliczenia mówią o tysiącu ofiar śmiertelnych i kilku tysiącach rannych. Bombardowania sowieckie zostały przez Niemców zbagatelizowane, głównie ze względów propagandowych, a oficjalna historiografia PRL o nich milczała. Do dziś jest to jeden z mniej znanych epizodów z życia Warszawy.

(więcej)

Pierwszy sowiecki nalot na okupowaną polską stolicę - 23 czerwca 1941 roku - rozpoczął się po 19-tej, gdy bombowce zaatakowały mosty na Wiśle oraz niemieckie obiekty w mieście. Celem ataku była także fabryka amunicji "Pocisk" w Rembertowie. Bomby nie zdołały jednak uszkodzić żadnej przeprawy, a część ładunków trafiła w nurt Wisły. Niemniej nalot spowodował spore zniszczenia w Warszawie. Zostały uszkodzone zabudowania lotniskowe na Okęciu i liczne budynki w centrum. Jedna z bomb trafiła w tramwaj pełen ludzi, przejeżdżający obok praskiego kościoła św. Floriana. Zginęły wówczas 34 osoby. Do dziś jest to największa katastrofa w dziejach stołecznej komunikacji. Liczbę ofiar śmiertelnych wśród ludności cywilnej Warszawy szacuje się na kilkadziesiąt osób.

Kolejne naloty na Warszawę miały miejscy w następnych dniach. Stanowiły zaskoczenie dla niemieckiej obrony przeciwlotniczej, jednak ich celność była niewielka. Pięć miesięcy później, w bombardowaniach 13 listopada 1941 roku, sowieci zniszczyli bocznice kolejowe przy Towarowej i budynki mieszkalne na Srebrnej i Miedzianej. Szacowano wówczas, że zginęło ponad 50 osób. W odpowiedzi Niemcy ściągnęli do miasta baterie przeciwlotnicze i w ostatnich dniach listopada przeprowadzili pierwszy próbny alarm.

Latem 1942 roku sowieci zorganizowali całą serię nalotów. Ten w nocy z 20 na 21 sierpnia był pierwszym sowieckim dywanowym nalotem na stolicę. Kolejny atak - znacznie silniejszy od poprzedniego - nastąpił niecałe dwa tygodnie później. W nocy z 1 na 2 września kilkadziesiąt samolotów zrzuciło łącznie około 300 bomb. Celem ataku były w pierwszym rzędzie Wola, Praga oraz Powiśle. Bomby spadły także na getto warszawskie, Cmentarz Powązkowski oraz w okolicach szpitala pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego i Szpitala Dzieciątka Jezus. Dokładna liczba ofiar nie jest znana, szacunkowe obliczenia mówią o 200 do 400 zabitych. 13 września sowieci zbombardowali warszawski most średnicowy.

W maju 1943 roku doszło do najsilniejszego nalotu Armii Czerwonej na stolicę. W nocy z 12 na 13 maja w nalocie dywanowym ponad 100 ton bomb spadło na Śródmieście, Ochotę, Wolę i Pragę. Łącznie zrównano z ziemią kilkadziesiąt domów i kamienic. Częściowemu zniszczeniu uległy Filtry Wodociągów Warszawskich oraz hala targowa na Koszykach. Zginęło od 150 do 300 warszawiaków, rannych zostało ponad 1000 osób. Znaczna część zabudowy miasta zamieniła się w ruinę.

Najbardziej ucierpiały: Śródmieście, Wola i Okęcie. Bombardowania sięgały też Grochowa po prawej stronie Wisły. Atakowano magazyny broni, ale i targowiska, gmachy użyteczności publicznej, ciągi kamienic. Nastąpił paraliż ruchu torowego, stanęły pociągi i tramwaje. Do kolejnych sowieckich nalotów doszło w związku ze zbliżaniem się frontu do Warszawy i odwrotem Niemców. Bombardowane były głównie cele strategiczne. W nocy z 27 na 28 lipca 1944 roku celem nalotu stały się tereny leżące po prawej stronie Wisły, szczególnie rejon Dworca Wileńskiego. W kolejnych dniach bomby spadły też między innymi na Dworzec Zachodni, Okęcie i Ursus.

Ostatnie naloty sowieci przeprowadzili we wrześniu 1944 roku.

Zobacz także

2024-07-09, godz. 11:00 W miejscowości Bogusze oddano hołd dowódcom Wileńskiego Sztabu AK W miejscowości Bogusze oddano hołd oficerom Wileńskiego Sztabu Armii Krajowej, którzy dowodzili operacją "Ostra Brama". Po zakończeniu walk, zostali oni… » więcej 2024-07-09, godz. 09:00 107 lat temu doszło do tzw. kryzysu przysięgowego 107 lat temu - 9 lipca 1917 roku - na wezwanie Józefa Piłsudskiego żołnierze I i III Brygady Legionów Polskich odmówili złożenia przysięgi na wierne braterstwo… » więcej 2024-07-09, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 9 lipca » więcej 2024-07-08, godz. 15:00 44 lata temu wybuchł strajk w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Świdniku 44 lata temu, 8 lipca 1980 roku, wybuchł strajk w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Świdniku. Bezpośrednią przyczyną protestu była wprowadzona od 1 lipca… » więcej 2024-07-08, godz. 13:00 W Wilnie oddano hołd bohaterom operacji "Ostra Brama" W stolicy Litwy - Wilnie, oddano hołd bohaterom operacji "Ostra Brama". Uroczystość się odbyła na Cmentarzu na Rossie, w 80. rocznicę rozpoczęcia walki… » więcej 2024-07-08, godz. 11:31 Pistolety Napoleona sprzedane za ponad półtora miliona euro Dwa pistolety Napoleona Bonaparte zostały sprzedane na aukcji za prawie milion siedemset tysięcy euro. Licytacja odbyła się w Fontainebleau pod Paryżem. Nie… » więcej 2024-07-08, godz. 09:00 Zmarł ppłk Antoni Zienkiewicz, żołnierz ZWZ-AK, więzień polityczny okresu stalinowskiego W wieku 101 lat zmarł podpułkownik Antoni Zienkiewicz, żołnierz ZWZ-AK, więzień polityczny okresu stalinowskiego oraz działacz opozycji antykomunistycznej… » więcej 2024-07-08, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 8 lipca » więcej 2024-07-05, godz. 12:03 Śląskie/ Grób powstańca Franciszka Poloczka oznaczony znakiem pamięci „Tobie Polsko” Grób powstańca śląskiego Franciszka Poloczka na cmentarzu przy ul. Francuskiej został w piątek oznaczony znakiem pamięci „Tobie Polsko”. W uroczystości… » więcej 2024-07-05, godz. 10:07 Kanada/ Ukazał się pierwszy raport o cmentarzach przy szkołach przymusowych dla Indian Nieinformowanie rodzin o zgonach dzieci w przymusowych szkołach dla Indian, szkolne cmentarze, oszczędzanie na pogrzebach udokumentowano we wstępnym raporcie… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »