Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Święto Czynu Chłopskiego, obchodzone w rocznicę…
2023-08-15, 12:00 Autor: IAR/B.Falkowska/E.Porycka/K.Koziełł

Święto Czynu Chłopskiego, obchodzone w rocznicę Bitwy Warszawskiej

Wincenty Witos [fot. wikipedia/domena publiczna]
Wincenty Witos [fot. wikipedia/domena publiczna]
15 sierpnia przypada Święto Czynu Chłopskiego, obchodzone w rocznicę Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Upamiętnia udział chłopów w tym starciu, stoczonym w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Wtedy to w ciągu kilku sierpniowych dni osiągnęliśmy historyczne zwycięstwo nad Armią Czerwoną. Bitwa Warszawska, określana także "Cudem nad Wisłą" i uznawana za 18. przełomową bitwę w historii świata, zadecydowała o niepodległości Polski i uratowała Europę przed bolszewizmem. Święto Czynu Chłopskiego zostało ustanowione i było obchodzone po raz pierwszy w 1936 roku.
Do walki z sowietami wezwał chłopów ówczesny premier Rządu Obrony Narodowej - Wincenty Witos, prezes PSL Piast. Apelował, by bronili Polski przed bolszewickim najeźdźcą razem z rzemieślnikami, studentami, duchownymi i wojskiem oraz ludźmi z innych warstw społecznych, ponieważ wszyscy tworzą jeden naród. W odpowiedzi zgłosiło się kilkaset tysięcy mieszkańców wsi. Stanowili oni trzon polskiej armii, która łącznie liczyła około miliona żołnierzy, zdolnych skutecznie przeciwstawić się Armii Czerwonej. Umożliwiło to Naczelnemu Wodzowi Józefowi Piłsudskiemu realizację strategicznego planu, który doprowadził do zwycięstwa nad Rosjanami.

W wojnie polsko-bolszewickiej oddziały chłopskie toczyły z najeźdźcami regularne bitwy, między innymi pod Łosicami czy pod Skrzeszewem nad Bugiem. Chłopi likwidowali niedobitki wrogiej armii, zdobywając tabory i broń, a także służyli polskim jednostkom za przewodników. Dostarczali też żywność i zboże oraz konie, które były głównie wykorzystywane w kawalerii i artylerii. Wielu chłopów, uczestników wojny polsko-bolszewickiej odniosło rany lub straciło życie.

Wojna polsko-rosyjska, zakończona pokojem zawartym w Rydze 18 marca 1921 roku, była najpoważniejszym konfliktem zagrażającym istnieniu państwa polskiego od czasu odzyskania niepodległości w 1918 roku. Rosjanie realizowali bolszewicki plan przyspieszenia rewolucji światowej i podbicia Europy, Polacy natomiast walczyli o zachowanie niepodległości.

Wojsko Polskie stoczyło pod Warszawą jedną z największych i zarazem najważniejszych bitew w historii swojego oręża. Decydujące starcie na przedpolach stolicy, a potem bitwa pod Komarowem, nad Niemnem oraz bitwy na południowo-wschodnich rubieżach odrodzonego państwa polskiego zdecydowały o zwycięskim zakończeniu wojny, toczącej się o polską granicę wschodnią.

Premier Wincenty Witos, kierujący rządem w okresie wojny, został uhonorowany w 1921 roku najwyższym odznaczeniem państwowym - Orderem Orła Białego.

(więcej)

Święto Czynu Chłopskiego zostało ustanowione w 1936 roku przez Naczelny Komitet Wykonawczy Stronnictwa Ludowego, który chciał przypomnieć Polakom i samym chłopom o poświęceniu i wkładzie, jaki wnieśli w zwycięstwo nad sowietami.

W 1936 roku sytuacja chłopów była bardzo trudna pod względem ekonomicznym, co doprowadziło do masowych strajków. Także weterani wojny polsko-bolszewickiej i bliscy poległych nie mieli środków utrzymania, nie spełniono obietnic dotyczących poprawy ich losu. Reforma rolna przyjęta w 1920 roku nie była realizowana, a światowy kryzys z początku lat 30., który sięgnął Polski, dotkliwie dotknął mieszkańców wsi. Wskutek tego chłopi podjęli protesty, które władze krwawo tłumiły.

Podczas pierwszych obchodów Święta Czynu Chłopskiego 15 sierpnia 1936 roku policja bezwzględnie pacyfikowała wsie -głównie na Zamojszczyźnie i w Małopolsce, gdzie rodziły się bunty chłopskie. W sumie zginęło 19 osób, aresztowano zaś około 800 ludowców, a ich dobytek skonfiskowano.

Także drugie obchody święta w 1937 roku upłynęły w atmosferze wielkiego strajku chłopów, którzy stanowili 2/3 ludności w II Rzeczpospolitej. W rozruchach, trwających do 26 sierpnia, zginęło ponad 60 osób. Polskie Stronnictwo Ludowe wydało odezwę, w której między innymi apelowało: "Ci co bronią i żywią, mają również prawo do współgospodarzenia krajem w każdym czasie. CHŁOPI! Święcąc rocznicę Czynu Chłopskiego, oddamy hołd poległym - uczcimy bohaterów, ale równocześnie gromkim głosem zawołamy - Współgospodarzami Polski być chcemy!".

W czasie II wojny światowej i w okresie PRL do 1989 roku, nie obchodzono Święta Czynu Chłopskiego. W rok po przemianach demokratycznych w Polsce, 16 czerwca 1990 roku, Rada Naczelna PSL podjęła uchwałę przywracającą święto.

Obchody centralne święta odbywały się w Radzyminie, jednak zostały zdominowane przez obchody Święta Wojska Polskiego. Dlatego Polskie Stronnictwo Ludowe postanowiło poszukać innego, stałego miejsca. Wybór padł na sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Pani Ziemi Świętokrzyskiej w Kałkowie-Godowie, gdzie centralne uroczystości odbywają się od roku 2000. Otwarto tam również Panteon Chłopów Polskich, który powstał dzięki staraniom Wincentego Stawarza (zm. 1998) - wiceprezesa Polskiego Stronnictwa Ludowego i wnuka Wincentego Witosa oraz dzięki poparciu księdza infułata Czesława Wali (zm. 2020) - twórcy i wieloletniego kustosza sanktuarium w Kałkowie.

Zobacz także

2024-06-03, godz. 09:00 Wystawa IPN w 45. rocznicę pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski 45 lat temu papież Jan Paweł II po raz pierwszy przybył z pielgrzymką do ojczyzny. 2 czerwca 1979 roku w Warszawie papież Polak wypowiedział słowa: "Niech… » więcej 2024-06-03, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 3 czerwca » więcej 2024-06-02, godz. 11:00 45. rocznica pierwszej pielgrzymki do Polski papieża Jana Pawła II 45 lat temu, 2 czerwca 1979 roku, papież Jan Paweł II przybył z pierwszą pielgrzymką do ojczyzny. Po raz pierwszy biskup Rzymu odwiedził Polskę w jej tysiącletnich… » więcej 2024-06-02, godz. 09:00 110 lat temu urodziła się Teodora Żukowska ps. "Milena", nazywana szpiegiem z pałacu Brühla 110 lat temu, 2 czerwca 1914 roku, urodziła się Teodora Żukowska, pseudonim „Milena”, agentka kontrwywiadu Armii Krajowej, nazywana szpiegiem z pałacu… » więcej 2024-06-02, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 2 czerwca » więcej 2024-06-01, godz. 11:00 255 lat temu urodził się Józef Elsner, kompozytor, nauczyciel Fryderyka Chopina 255 lat temu, 1 czerwca 1769 roku, urodził się Józef Elsner, kompozytor, pedagog i teoretyk muzyki, nauczyciel Fryderyka Chopina. Zasłużył się jako organizator… » więcej 2024-06-01, godz. 09:00 Polska obchodzi Międzynarodowy Dzień Dziecka 1 czerwca Polska obchodzi Międzynarodowy Dzień Dziecka. W całym kraju z tej okazji organizowane są różne wydarzenia dla dzieci - festyny, koncerty, imprezy… » więcej 2024-06-01, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 1 czerwca » więcej 2024-05-31, godz. 15:00 Dyskusja panelowa „Transformacja ustrojowa w krajach Europy Środkowo-Wschodniej – bilans doświadczeń” W ramach obchodów 35. rocznicy częściowo wolnych wyborów parlamentarnych z 4 czerwca 1989 roku Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej organizuje… » więcej 2024-05-31, godz. 13:00 40 lat temu rozpoczął się proces w sprawie zabójstwa Grzegorza Przemyka 40 lat temu, 31 maja 1984 roku, rozpoczął się proces w sprawie zabójstwa maturzysty Grzegorza Przemyka, syna poetki i działaczki opozycyjnej w PRL Barbary… » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »