Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji 'Góral'…
2023-08-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych

500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też "akcją na 100 milionów". Polacy przejęli prawie 105 milionów złotych - wówczas około miliona dolarów - z transportującej pieniądze niemieckiej ciężarówki Banku Emisyjnego. Przygotowania do akcji trwały 14 miesięcy, sama operacja - zaledwie 2,5 minuty.
Była to jedna z najlepiej zorganizowanych i przeprowadzonych akcji podziemia w okupowanej Europie. Wzięło w niej udział 50 żołnierzy podziemia, a tylko dwóch AK-owców odniosło obrażenia. Zginęło dziewięciu Niemców i trzech pracowników banku, ponadto cztery inne osoby zostały ranne.

Kryptonim akcji pochodził od tzw. górali, czyli potocznego określenia banknotów o nominale 500 złotych emitowanych podczas okupacji w Generalnym Gubernatorstwie. Nazwa ta przewijała się też w jednej ze zwrotek popularnej podczas wojny piosenki: "Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź/ Masz górala i mnie puść".

Konspiratorzy z AK zaaranżowali roboty drogowe na ulicy Miodowej, eliminując jeden z wariantów trasy przejazdu konwoju. Około godziny 11.00 na wąską ulicę Senatorską przed niemiecki samochód wtoczono wózek ze skrzynkami owoców i warzyw. Kiedy ciężarówka się zatrzymała, żołnierze Kedywu zaczęli ostrzeliwać samochód. Po przejęciu pojazdu z pieniędzmi, w eskorcie dwóch własnych ciężarówek, uprowadzili go do punktu konspiracyjnego w domku ogrodnika przy ulicy Sowińskiego na Woli. Tam worki z pieniędzmi zakopano w szklarni, a dwa dni później przewieziono w skrzynkach z warzywami do punktu na Śliską.

Kolejne transporty pieniędzy były już lepiej chronione przez Niemców. Osłaniały je wozy pancerne, a nawet czołgi. Rozmach, precyzja przygotowania oraz bezbłędne wykonanie akcji "Góral", uczyniły z niej prawdziwą demonstrację świetnej organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, jedynego takiego w okupowanej przez Niemców Europie. Plan zdobycia dużej kwoty pieniędzy na działalność AK narodził się wiosną 1942 roku podczas rozmów majora Emila Kumora "Krzysia", oficera Komendy Głównej AK i organizatora na terenie Warszawy sieci lokali konspiracyjnych, z generałem Stefanem Roweckim "Grotem", dowódcą AK. Jako źródło wskazano kontrolowany przez okupantów warszawski oddział Banku Emisyjnego przy ulicy Senatorskiej.

Rozpracowanie tras przejazdu samochodu z pieniędzmi ruch oporu zlecił polskim pracownikom banku. Bankowcy mieli też przekazać informacje, kiedy będzie przygotowywany szczególnie duży transport. Zadanie przechwycenia ciężarówki transportującej pieniądze powierzono Oddziałowi Specjalnemu Komendy Głównej AK "Osa"-"Kosa 30" (w marcu 1943 został włączony w struktury Kierownictwa Dywersji - Kedywu - KG AK), jednak w czerwcu 1943 roku część z jego żołnierzy została aresztowana przez Gestapo. Wówczas osłabioną jednostkę wzmocniono oddziałem dyspozycyjnym Kedywu KG AK "Motor", a w sierpniu przeprowadzono akcję.

Zobacz także

2023-07-18, godz. 12:00 Szlaki Nadziei na Śląsku Do 24 września tego roku na jaworznickim Rynku prezentowana jest plenerowa wystawa pt. „Szlaki nadziei. Odyseja Wolności", przygotowana przez Instytut Pamięci… » więcej 2023-07-18, godz. 10:00 Tramwajem w przeszłość Wrocławia 130 lat temu, w 1893 roku we Wrocławiu uruchomiono tramwaje elektryczne O tej i innych ciekawostkach, takich jak pierwszej kobiecie za sterami tramwaju czy kolorze… » więcej 2023-07-18, godz. 08:00 Kalendarium historyczne na dziś 18 lipca » więcej 2023-07-17, godz. 17:15 Śladami Związku Polaków w Niemczech Wycieczka rowerowa po Opolu śladami Związku Polaków w Niemczech to pomysł Archiwum Państwowego w Opolu. Odwiedźcie wystawę przed Archiwum Państwowym w… » więcej 2023-07-17, godz. 14:00 Walczyła o Niepodległą Irena Puzynianka jest jedna z bohaterek cyklu Kobiety Niepodległej prezentowanego na profilu Niepodległa.Więcej o historii tej wyjątkowej postaci i innych… » więcej 2023-07-17, godz. 12:00 O Kresowej Atlantydzie w Warszawie Już w środę 19 lipca o godz. 15.00 Muzeum Niepodległości zaprasza na kolejne spotkanie w ramach Salonu Dobrej Książki im. Tadeusza Górnego. » więcej 2023-07-17, godz. 10:00 Pięćsetne urodziny Księcia Jerzego Już jutro w Zamku Piastów Śląskich w Brzegu uroczystość niezwykła czyli urodziny u Księcia Jerzego II » więcej 2023-07-17, godz. 08:00 Kalendarium historyczne na dziś 17 lipca » więcej 2023-07-16, godz. 12:00 Mija 90 lat od pierwszej audycji Wesoła Lwowska Fala 90 lat temu, 16 lipca 1933 roku, Polskie Radio Lwów wyemitowało premierową audycję "Wesoła Lwowska Fala". Nadawana na całą Polskę cieszyła się dużą… » więcej 2023-07-16, godz. 10:00 Obchody 90. rocznicy katastrofy lotniczej litewskich lotników Steponasa Dariusa i Stasysa Girenasa 16 lipca w Pszczelniku w Zachodniopomorskiem odbędą się obchody 90. rocznicy katastrofy lotniczej litewskich lotników Steponasa Dariusa i Stasysa Girenasa… » więcej
168169170171172
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »