Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji 'Góral'…
2023-08-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych

500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też "akcją na 100 milionów". Polacy przejęli prawie 105 milionów złotych - wówczas około miliona dolarów - z transportującej pieniądze niemieckiej ciężarówki Banku Emisyjnego. Przygotowania do akcji trwały 14 miesięcy, sama operacja - zaledwie 2,5 minuty.
Była to jedna z najlepiej zorganizowanych i przeprowadzonych akcji podziemia w okupowanej Europie. Wzięło w niej udział 50 żołnierzy podziemia, a tylko dwóch AK-owców odniosło obrażenia. Zginęło dziewięciu Niemców i trzech pracowników banku, ponadto cztery inne osoby zostały ranne.

Kryptonim akcji pochodził od tzw. górali, czyli potocznego określenia banknotów o nominale 500 złotych emitowanych podczas okupacji w Generalnym Gubernatorstwie. Nazwa ta przewijała się też w jednej ze zwrotek popularnej podczas wojny piosenki: "Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź/ Masz górala i mnie puść".

Konspiratorzy z AK zaaranżowali roboty drogowe na ulicy Miodowej, eliminując jeden z wariantów trasy przejazdu konwoju. Około godziny 11.00 na wąską ulicę Senatorską przed niemiecki samochód wtoczono wózek ze skrzynkami owoców i warzyw. Kiedy ciężarówka się zatrzymała, żołnierze Kedywu zaczęli ostrzeliwać samochód. Po przejęciu pojazdu z pieniędzmi, w eskorcie dwóch własnych ciężarówek, uprowadzili go do punktu konspiracyjnego w domku ogrodnika przy ulicy Sowińskiego na Woli. Tam worki z pieniędzmi zakopano w szklarni, a dwa dni później przewieziono w skrzynkach z warzywami do punktu na Śliską.

Kolejne transporty pieniędzy były już lepiej chronione przez Niemców. Osłaniały je wozy pancerne, a nawet czołgi. Rozmach, precyzja przygotowania oraz bezbłędne wykonanie akcji "Góral", uczyniły z niej prawdziwą demonstrację świetnej organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, jedynego takiego w okupowanej przez Niemców Europie. Plan zdobycia dużej kwoty pieniędzy na działalność AK narodził się wiosną 1942 roku podczas rozmów majora Emila Kumora "Krzysia", oficera Komendy Głównej AK i organizatora na terenie Warszawy sieci lokali konspiracyjnych, z generałem Stefanem Roweckim "Grotem", dowódcą AK. Jako źródło wskazano kontrolowany przez okupantów warszawski oddział Banku Emisyjnego przy ulicy Senatorskiej.

Rozpracowanie tras przejazdu samochodu z pieniędzmi ruch oporu zlecił polskim pracownikom banku. Bankowcy mieli też przekazać informacje, kiedy będzie przygotowywany szczególnie duży transport. Zadanie przechwycenia ciężarówki transportującej pieniądze powierzono Oddziałowi Specjalnemu Komendy Głównej AK "Osa"-"Kosa 30" (w marcu 1943 został włączony w struktury Kierownictwa Dywersji - Kedywu - KG AK), jednak w czerwcu 1943 roku część z jego żołnierzy została aresztowana przez Gestapo. Wówczas osłabioną jednostkę wzmocniono oddziałem dyspozycyjnym Kedywu KG AK "Motor", a w sierpniu przeprowadzono akcję.

Zobacz także

2023-07-29, godz. 08:00 Kalendarium historyczne na dziś 29 lipca » więcej 2023-07-28, godz. 16:00 Pamiętajmy o poecie Niezłomnych Mija właśnie 25 lat. 28 lipca 1998 roku w Warszawie zmarł Zbigniew Bolesław Ryszard Herbert – polski poeta, eseista, dramaturg, twórca słynnego cyklu poetyckiego… » więcej 2023-07-28, godz. 14:00 Burza na Kresach Mija 79 lat od zajęcia przez AK Lwowa . 27 lipca 1944 r., po kilkudniowych walkach w ramach Akcji Burza, oddziały Armii Krajowej razem z Armią Czerwoną zajęły… » więcej 2023-07-28, godz. 12:00 Wielka zadyma „Wielka zadyma oczami kolejnych świadków” poświęcona jest wypadkom, jakie miały miejsce czterdzieści jeden lat temu we Wrocławiu. Prezentowane na niej… » więcej 2023-07-28, godz. 10:00 Zbuntowana Warszawa'44 W 79 rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego – 1 sierpnia 2023 r. o godz. 20.00 – Instytut Pamięci Narodowej zaprasza na widowisko słowno-muzyczne pt… » więcej 2023-07-28, godz. 08:00 Kalendarium historyczne na dziś 28 lipca » więcej 2023-07-27, godz. 16:00 Wspomnienia Wandy Ossowskiej Warto posłuchać audiobooka: wspomnień kobiety-bohaterki, która doświadczyła okrucieństwa obu totalitaryzmów targających Polską podczas i po II wojnie… » więcej 2023-07-27, godz. 14:00 Powstańcze pieśni z kapelą Sztajer Już w najbliższą sobotę 29 lipca 2023 r. o godzinie 18.00 razem z kapelą Sztajer, w powstańczych pieśniach oddamy hołd 21 powstańcom warszawskim, zakatowanym… » więcej 2023-07-27, godz. 12:00 Operacja Polska NKWD na Żytomierszczyźnie w latach 1937-1938“ W dniach od 27 lipca do 25 sierpnia 2023 r. w Przystanek Historia Centrum Edukacyjne IPN w Katowicach im. Henryka Sławika, przy ul. św. Jana 10, prezentowana… » więcej 2023-07-27, godz. 10:00 Wakacje z Muzeum Śląska Opolskiego W czasie wakacji warto odwiedzić w Opolu Muzeum Śląska Opolskiego » więcej
163164165166167
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »