Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji 'Góral'…
2023-08-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych

500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też "akcją na 100 milionów". Polacy przejęli prawie 105 milionów złotych - wówczas około miliona dolarów - z transportującej pieniądze niemieckiej ciężarówki Banku Emisyjnego. Przygotowania do akcji trwały 14 miesięcy, sama operacja - zaledwie 2,5 minuty.
Była to jedna z najlepiej zorganizowanych i przeprowadzonych akcji podziemia w okupowanej Europie. Wzięło w niej udział 50 żołnierzy podziemia, a tylko dwóch AK-owców odniosło obrażenia. Zginęło dziewięciu Niemców i trzech pracowników banku, ponadto cztery inne osoby zostały ranne.

Kryptonim akcji pochodził od tzw. górali, czyli potocznego określenia banknotów o nominale 500 złotych emitowanych podczas okupacji w Generalnym Gubernatorstwie. Nazwa ta przewijała się też w jednej ze zwrotek popularnej podczas wojny piosenki: "Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź/ Masz górala i mnie puść".

Konspiratorzy z AK zaaranżowali roboty drogowe na ulicy Miodowej, eliminując jeden z wariantów trasy przejazdu konwoju. Około godziny 11.00 na wąską ulicę Senatorską przed niemiecki samochód wtoczono wózek ze skrzynkami owoców i warzyw. Kiedy ciężarówka się zatrzymała, żołnierze Kedywu zaczęli ostrzeliwać samochód. Po przejęciu pojazdu z pieniędzmi, w eskorcie dwóch własnych ciężarówek, uprowadzili go do punktu konspiracyjnego w domku ogrodnika przy ulicy Sowińskiego na Woli. Tam worki z pieniędzmi zakopano w szklarni, a dwa dni później przewieziono w skrzynkach z warzywami do punktu na Śliską.

Kolejne transporty pieniędzy były już lepiej chronione przez Niemców. Osłaniały je wozy pancerne, a nawet czołgi. Rozmach, precyzja przygotowania oraz bezbłędne wykonanie akcji "Góral", uczyniły z niej prawdziwą demonstrację świetnej organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, jedynego takiego w okupowanej przez Niemców Europie. Plan zdobycia dużej kwoty pieniędzy na działalność AK narodził się wiosną 1942 roku podczas rozmów majora Emila Kumora "Krzysia", oficera Komendy Głównej AK i organizatora na terenie Warszawy sieci lokali konspiracyjnych, z generałem Stefanem Roweckim "Grotem", dowódcą AK. Jako źródło wskazano kontrolowany przez okupantów warszawski oddział Banku Emisyjnego przy ulicy Senatorskiej.

Rozpracowanie tras przejazdu samochodu z pieniędzmi ruch oporu zlecił polskim pracownikom banku. Bankowcy mieli też przekazać informacje, kiedy będzie przygotowywany szczególnie duży transport. Zadanie przechwycenia ciężarówki transportującej pieniądze powierzono Oddziałowi Specjalnemu Komendy Głównej AK "Osa"-"Kosa 30" (w marcu 1943 został włączony w struktury Kierownictwa Dywersji - Kedywu - KG AK), jednak w czerwcu 1943 roku część z jego żołnierzy została aresztowana przez Gestapo. Wówczas osłabioną jednostkę wzmocniono oddziałem dyspozycyjnym Kedywu KG AK "Motor", a w sierpniu przeprowadzono akcję.

Zobacz także

2023-08-04, godz. 16:00 Powrót do przeszłości Muzeum Wsi Opolskiej zaprasza do oglądania kolejnej wystawy fotograficznej. Tym razem prac autorstwa prof. dr hab. Marka Szyryka pt. „POWRÓT DO PRZESZŁOŚCI… » więcej 2023-08-04, godz. 14:00 Komiks o Powstaniu Warszawskim Na rynku księgarskim pojawił się II tom komiksu o Powstaniu Warszawskim. » więcej 2023-08-04, godz. 12:00 Oficerskie osiedle 101 lat temu Kazimierz Tołłoczko zaprojektował w Warszawie osiedle mieszkaniowe przeznaczone dla oficerów Wojska Polskiego. » więcej 2023-08-04, godz. 10:00 Powstańcza Reduta W ramach obchodów 79. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego przed budynkiem Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych odbyły się uroczystości upamiętniające… » więcej 2023-08-04, godz. 08:00 Kalendarz historyczny na dziś 4 sierpnia » więcej 2023-08-03, godz. 16:00 Powrót do Hemara Będzie poetycko, muzycznie, tanecznie. Jednym slowem koncertowo » więcej 2023-08-03, godz. 14:00 63 dni wiary w wolność Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny Polskiego Radia » więcej 2023-08-03, godz. 12:00 Byśmy byli jedno Już jutro czyli w piątek 4 sierpnia o godz. 20.00 do Bazylika św. Jana Apostoła w Oleśnica na koncert "Byśmy byli jedno". » więcej 2023-08-03, godz. 10:00 Miasto'44 Już w przyszłym tygodniu w amfiteatrze w Brzegu w nawiązaniu do Narodowego Dnia Pamięci Powstania Warszawskiego będzie można obejrzeć Miasto'44 . » więcej 2023-08-03, godz. 08:00 Kalendarz historyczny na dziś 3 sierpnia » więcej
160161162163164
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »