Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji 'Góral'…
2023-08-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych

500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też "akcją na 100 milionów". Polacy przejęli prawie 105 milionów złotych - wówczas około miliona dolarów - z transportującej pieniądze niemieckiej ciężarówki Banku Emisyjnego. Przygotowania do akcji trwały 14 miesięcy, sama operacja - zaledwie 2,5 minuty.
Była to jedna z najlepiej zorganizowanych i przeprowadzonych akcji podziemia w okupowanej Europie. Wzięło w niej udział 50 żołnierzy podziemia, a tylko dwóch AK-owców odniosło obrażenia. Zginęło dziewięciu Niemców i trzech pracowników banku, ponadto cztery inne osoby zostały ranne.

Kryptonim akcji pochodził od tzw. górali, czyli potocznego określenia banknotów o nominale 500 złotych emitowanych podczas okupacji w Generalnym Gubernatorstwie. Nazwa ta przewijała się też w jednej ze zwrotek popularnej podczas wojny piosenki: "Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź/ Masz górala i mnie puść".

Konspiratorzy z AK zaaranżowali roboty drogowe na ulicy Miodowej, eliminując jeden z wariantów trasy przejazdu konwoju. Około godziny 11.00 na wąską ulicę Senatorską przed niemiecki samochód wtoczono wózek ze skrzynkami owoców i warzyw. Kiedy ciężarówka się zatrzymała, żołnierze Kedywu zaczęli ostrzeliwać samochód. Po przejęciu pojazdu z pieniędzmi, w eskorcie dwóch własnych ciężarówek, uprowadzili go do punktu konspiracyjnego w domku ogrodnika przy ulicy Sowińskiego na Woli. Tam worki z pieniędzmi zakopano w szklarni, a dwa dni później przewieziono w skrzynkach z warzywami do punktu na Śliską.

Kolejne transporty pieniędzy były już lepiej chronione przez Niemców. Osłaniały je wozy pancerne, a nawet czołgi. Rozmach, precyzja przygotowania oraz bezbłędne wykonanie akcji "Góral", uczyniły z niej prawdziwą demonstrację świetnej organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, jedynego takiego w okupowanej przez Niemców Europie. Plan zdobycia dużej kwoty pieniędzy na działalność AK narodził się wiosną 1942 roku podczas rozmów majora Emila Kumora "Krzysia", oficera Komendy Głównej AK i organizatora na terenie Warszawy sieci lokali konspiracyjnych, z generałem Stefanem Roweckim "Grotem", dowódcą AK. Jako źródło wskazano kontrolowany przez okupantów warszawski oddział Banku Emisyjnego przy ulicy Senatorskiej.

Rozpracowanie tras przejazdu samochodu z pieniędzmi ruch oporu zlecił polskim pracownikom banku. Bankowcy mieli też przekazać informacje, kiedy będzie przygotowywany szczególnie duży transport. Zadanie przechwycenia ciężarówki transportującej pieniądze powierzono Oddziałowi Specjalnemu Komendy Głównej AK "Osa"-"Kosa 30" (w marcu 1943 został włączony w struktury Kierownictwa Dywersji - Kedywu - KG AK), jednak w czerwcu 1943 roku część z jego żołnierzy została aresztowana przez Gestapo. Wówczas osłabioną jednostkę wzmocniono oddziałem dyspozycyjnym Kedywu KG AK "Motor", a w sierpniu przeprowadzono akcję.

Zobacz także

2023-08-09, godz. 12:00 W 103 rocznicę Bitwy Warszawskiej W 103. rocznicę Bitwy Warszawskiej 1920 roku Muzeum Bitwy Warszawskiej zaprasza do spędzenia długiego sierpniowego weekendu w Radzyminie » więcej 2023-08-09, godz. 10:00 81 lat temu w Auschwitz-Birkenau zginęła Edyta Stein. 81 lat temu, 9 sierpnia 1942 roku, w niemieckim nazistowskim obozie Auschwitz-Birkenau zginęła Edyta Stein, niemiecka filozof i teolog pochodzenia żydowskiego… » więcej 2023-08-09, godz. 08:00 78 rocznica zrzucenia bomby atomowej na Nagasaki 78 lat temu, 9 sierpnia 1945 roku, Amerykanie zrzucili bombę atomową na Nagasaki, trzy dni po ataku jądrowym na Hiroszimę. Były to jedyne w historii przypadki… » więcej 2023-08-09, godz. 08:00 Kalendarz historyczny na dziś 9 sierpnia » więcej 2023-08-08, godz. 17:00 Na Jakubowym Szlaku Już 10 września tego roku w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa będzie można zwiedzać z przewodnikiem kościół pw. św. Jakuba Apostoła w Małujowicac… » więcej 2023-08-08, godz. 15:00 Prąd dla walczącej Warszawy Elektrownia Powiśle działała od 1904 roku do wczesnych lat 90-tych XX wieku. Podczas Powstania Warszawskiego zatrudnieni w niej monterzy przedostawali się… » więcej 2023-08-08, godz. 12:00 79 lat temu zginął Antoni Godlewski pseudonim "Antek Rozpylacz" 79 lat temu, 8 sierpnia 1944 roku, w ósmym dniu Powstania Warszawskiego, zginął Antoni Szczęsny Godlewski, pseudonim "Antek Rozpylacz". Po śmierci stał się… » więcej 2023-08-08, godz. 10:00 79 lat temu rozpoczęła nadawanie powstańcza radiostacja Błyskawica 79 lat temu, 8 sierpnia 1944 roku, warszawscy powstańcy uruchomili stację nadawczą Armii Krajowej "Błyskawica". Była to pierwsza polska radiostacja, która… » więcej 2023-08-08, godz. 08:00 Dzisiaj (08.08) Pogrzeb Krzysztofa Adama Wolfa, działacza Solidarności Walczącej i Solidarności Huty Warszawa W Warszawie odbędzie się pogrzeb Krzysztofa Adama Wolfa, działacza Solidarności Walczącej i Solidarności Huty Warszawa, związanego z Międzyzakładowym… » więcej 2023-08-08, godz. 08:00 Kalendarz historyczny na dziś 8 sierpnia » więcej
158159160161162
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »