Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji 'Góral'…
2023-08-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych

500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też "akcją na 100 milionów". Polacy przejęli prawie 105 milionów złotych - wówczas około miliona dolarów - z transportującej pieniądze niemieckiej ciężarówki Banku Emisyjnego. Przygotowania do akcji trwały 14 miesięcy, sama operacja - zaledwie 2,5 minuty.
Była to jedna z najlepiej zorganizowanych i przeprowadzonych akcji podziemia w okupowanej Europie. Wzięło w niej udział 50 żołnierzy podziemia, a tylko dwóch AK-owców odniosło obrażenia. Zginęło dziewięciu Niemców i trzech pracowników banku, ponadto cztery inne osoby zostały ranne.

Kryptonim akcji pochodził od tzw. górali, czyli potocznego określenia banknotów o nominale 500 złotych emitowanych podczas okupacji w Generalnym Gubernatorstwie. Nazwa ta przewijała się też w jednej ze zwrotek popularnej podczas wojny piosenki: "Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź/ Masz górala i mnie puść".

Konspiratorzy z AK zaaranżowali roboty drogowe na ulicy Miodowej, eliminując jeden z wariantów trasy przejazdu konwoju. Około godziny 11.00 na wąską ulicę Senatorską przed niemiecki samochód wtoczono wózek ze skrzynkami owoców i warzyw. Kiedy ciężarówka się zatrzymała, żołnierze Kedywu zaczęli ostrzeliwać samochód. Po przejęciu pojazdu z pieniędzmi, w eskorcie dwóch własnych ciężarówek, uprowadzili go do punktu konspiracyjnego w domku ogrodnika przy ulicy Sowińskiego na Woli. Tam worki z pieniędzmi zakopano w szklarni, a dwa dni później przewieziono w skrzynkach z warzywami do punktu na Śliską.

Kolejne transporty pieniędzy były już lepiej chronione przez Niemców. Osłaniały je wozy pancerne, a nawet czołgi. Rozmach, precyzja przygotowania oraz bezbłędne wykonanie akcji "Góral", uczyniły z niej prawdziwą demonstrację świetnej organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, jedynego takiego w okupowanej przez Niemców Europie. Plan zdobycia dużej kwoty pieniędzy na działalność AK narodził się wiosną 1942 roku podczas rozmów majora Emila Kumora "Krzysia", oficera Komendy Głównej AK i organizatora na terenie Warszawy sieci lokali konspiracyjnych, z generałem Stefanem Roweckim "Grotem", dowódcą AK. Jako źródło wskazano kontrolowany przez okupantów warszawski oddział Banku Emisyjnego przy ulicy Senatorskiej.

Rozpracowanie tras przejazdu samochodu z pieniędzmi ruch oporu zlecił polskim pracownikom banku. Bankowcy mieli też przekazać informacje, kiedy będzie przygotowywany szczególnie duży transport. Zadanie przechwycenia ciężarówki transportującej pieniądze powierzono Oddziałowi Specjalnemu Komendy Głównej AK "Osa"-"Kosa 30" (w marcu 1943 został włączony w struktury Kierownictwa Dywersji - Kedywu - KG AK), jednak w czerwcu 1943 roku część z jego żołnierzy została aresztowana przez Gestapo. Wówczas osłabioną jednostkę wzmocniono oddziałem dyspozycyjnym Kedywu KG AK "Motor", a w sierpniu przeprowadzono akcję.

Zobacz także

2023-08-17, godz. 08:00 115 lat temu urodziła się Papusza, polska poetka romskiego pochodzenia 115 lat temu - 17 sierpnia 1908 roku - urodziła się Papusza, polska poetka romskiego pochodzenia, tworząca w języku romskim. Właściwie nazywała się Bronisława… » więcej 2023-08-17, godz. 07:15 Kalendarz historyczny na dziś 17 sierpnia » więcej 2023-08-16, godz. 16:00 104 lata temu wybuchło I powstanie śląskie 104 lata temu, w nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 roku, wybuchło I powstanie śląskie. Zorganizowane przez Polską Organizację Wojskową Górnego Śląska, miało… » więcej 2023-08-16, godz. 14:00 Wkrótce otwarcie wystawy „Zbrodnie (nie)osądzone” Na Plantach, w sąsiedztwie ul. Dunajewskiego, 19 sierpnia 2023 r. o godz. 10:00 otwarta zostanie wystawa „Zbrodnie (nie)osądzone. Rozliczenia z niemieckimi… » więcej 2023-08-16, godz. 12:00 80 lat temu wybuchło powstanie w białostockim getcie 80 lat temu, 16 sierpnia 1943 roku, wybuchło powstanie w białostockim getcie. Był to drugi co do wielkości, po powstaniu w getcie warszawskim, akt zbrojny… » więcej 2023-08-16, godz. 10:00 Poczdam: uroczystość upamiętniająca ofiary NKWD i KGB W Poczdamie upamiętniono ofiary NKWD i KGB. W dawnej katowni odbyło się spotkanie z grupą ich bliskich i byłym więźniem, który przypomniał o metodach… » więcej 2023-08-16, godz. 08:00 „Pokój z widokiem na wojnę. Historia Izraela” - spotkanie z autorem To jedno z licznych wydarzeń towarzyszących prezentowanej w Opolu wystawie zatytułowanej "Pełno ich nigdzie – najciekawsze murale o polskich Żydach", którą… » więcej 2023-08-16, godz. 07:00 Kalendarz historyczny na dziś 16 sierpnia » więcej 2023-08-15, godz. 12:00 Święto Czynu Chłopskiego, obchodzone w rocznicę Bitwy Warszawskiej 15 sierpnia przypada Święto Czynu Chłopskiego, obchodzone w rocznicę Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Upamiętnia udział chłopów w tym starciu, stoczonym w… » więcej 2023-08-15, godz. 11:00 Dziś Święto Wojska Polskiego Dziś (15 sierpnia) o godzinie 14.00 na Wisłostradzie w Warszawie ruszy defilada z okazji Święta Wojska Polskiego. Podczas uroczystości zaprezentowanych zostanie… » więcej
154155156157158
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »