Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji 'Góral'…
2023-08-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych

500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też "akcją na 100 milionów". Polacy przejęli prawie 105 milionów złotych - wówczas około miliona dolarów - z transportującej pieniądze niemieckiej ciężarówki Banku Emisyjnego. Przygotowania do akcji trwały 14 miesięcy, sama operacja - zaledwie 2,5 minuty.
Była to jedna z najlepiej zorganizowanych i przeprowadzonych akcji podziemia w okupowanej Europie. Wzięło w niej udział 50 żołnierzy podziemia, a tylko dwóch AK-owców odniosło obrażenia. Zginęło dziewięciu Niemców i trzech pracowników banku, ponadto cztery inne osoby zostały ranne.

Kryptonim akcji pochodził od tzw. górali, czyli potocznego określenia banknotów o nominale 500 złotych emitowanych podczas okupacji w Generalnym Gubernatorstwie. Nazwa ta przewijała się też w jednej ze zwrotek popularnej podczas wojny piosenki: "Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź/ Masz górala i mnie puść".

Konspiratorzy z AK zaaranżowali roboty drogowe na ulicy Miodowej, eliminując jeden z wariantów trasy przejazdu konwoju. Około godziny 11.00 na wąską ulicę Senatorską przed niemiecki samochód wtoczono wózek ze skrzynkami owoców i warzyw. Kiedy ciężarówka się zatrzymała, żołnierze Kedywu zaczęli ostrzeliwać samochód. Po przejęciu pojazdu z pieniędzmi, w eskorcie dwóch własnych ciężarówek, uprowadzili go do punktu konspiracyjnego w domku ogrodnika przy ulicy Sowińskiego na Woli. Tam worki z pieniędzmi zakopano w szklarni, a dwa dni później przewieziono w skrzynkach z warzywami do punktu na Śliską.

Kolejne transporty pieniędzy były już lepiej chronione przez Niemców. Osłaniały je wozy pancerne, a nawet czołgi. Rozmach, precyzja przygotowania oraz bezbłędne wykonanie akcji "Góral", uczyniły z niej prawdziwą demonstrację świetnej organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, jedynego takiego w okupowanej przez Niemców Europie. Plan zdobycia dużej kwoty pieniędzy na działalność AK narodził się wiosną 1942 roku podczas rozmów majora Emila Kumora "Krzysia", oficera Komendy Głównej AK i organizatora na terenie Warszawy sieci lokali konspiracyjnych, z generałem Stefanem Roweckim "Grotem", dowódcą AK. Jako źródło wskazano kontrolowany przez okupantów warszawski oddział Banku Emisyjnego przy ulicy Senatorskiej.

Rozpracowanie tras przejazdu samochodu z pieniędzmi ruch oporu zlecił polskim pracownikom banku. Bankowcy mieli też przekazać informacje, kiedy będzie przygotowywany szczególnie duży transport. Zadanie przechwycenia ciężarówki transportującej pieniądze powierzono Oddziałowi Specjalnemu Komendy Głównej AK "Osa"-"Kosa 30" (w marcu 1943 został włączony w struktury Kierownictwa Dywersji - Kedywu - KG AK), jednak w czerwcu 1943 roku część z jego żołnierzy została aresztowana przez Gestapo. Wówczas osłabioną jednostkę wzmocniono oddziałem dyspozycyjnym Kedywu KG AK "Motor", a w sierpniu przeprowadzono akcję.

Zobacz także

2023-08-18, godz. 16:20 W Krakowie pogrzeb Ireny Odrzywołek - strażniczki więziennej współpracującej z podziemiem niepodległościowym W Krakowie z honorami wojskowymi, po 77 latach od śmierci odbyły się uroczystości pogrzebowe Ireny Odrzywołek - strażniczki więziennej, która współpracowała… » więcej 2023-08-18, godz. 14:00 47 lat temu zmarł ksiądz Roman Kotlarz, kapelan robotników, męczennik komunizmu 47 lat temu, 18 sierpnia 1976 roku, zmarł ksiądz Roman Kotlarz, kapelan robotników radomskiego Czerwca 1976 roku, męczennik komunizmu. Prześladowany przez… » więcej 2023-08-18, godz. 12:00 77. rocznica odbicia żołnierzy AK z krakowskiego więzienia 77 lat temu partyzanci ze zgrupowania "Ognia" dokonali brawurowego odbicia żołnierzy Armii Krajowej i działaczy niepodległościowego podziemia z krakowskiego… » więcej 2023-08-18, godz. 10:00 80 lat temu Brytyjczycy zbombardowali niemiecki ośrodek wojskowy w Peenemünde 80 lat temu, w nocy z 17 na 18 sierpnia 1943 roku, brytyjskie samoloty zbombardowały Peenemünde, niemiecki ośrodek naukowy i poligon doświadczalny na wyspie… » więcej 2023-08-18, godz. 08:00 98 lat temu spółka Polskie Radio dostała koncesję na nadawanie ogólnopolskiego programu radiowego 98 lat temu, 18 sierpnia 1925 roku, spółka Polskie Radio dostała koncesję na nadawanie ogólnopolskiego programu radiowego. Pozwolenie, wydane na 20 lat, przyznawało… » więcej 2023-08-18, godz. 07:00 Kalendarz historyczny na dziś 18 sierpnia » więcej 2023-08-17, godz. 16:00 103. rocznica obrony miasta przed armią bolszewicką W tym roku w ramach obchodów obrony Płocka przed armią bolszewicką, główne uroczystości upamiętniające wydarzenia sprzed 103 lat, odbędą się 18 sierpnia… » więcej 2023-08-17, godz. 14:00 W Warszawie i Katowicach uczczono 84 rocznicę śmierci Wojciecha Korfantego Premier Mateusz Morawiecki uczcił pamięć Wojciecha Korfantego w 84. rocznicę jego śmierci - poinformowała Kancelaria Premiera na Twitterze. Szef rządu złożył… » więcej 2023-08-17, godz. 12:45 Wilno: odsłonięto kwietnik upamiętniający 550. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika Przed Domem Kultury Polskiej w Wilnie odsłonięty został kwietnik upamiętniający 550. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika. W tym roku obchodzimy rok słynnego… » więcej 2023-08-17, godz. 10:00 103. rocznica bitwy pod Zadwórzem, zwanej Polskimi Termopilami Mijają 103 lata od jednego z najważniejszych starć wojny polsko-bolszewickiej - bitwy pod wsią Zadwórze niedaleko Lwowa. Tam, 17 sierpnia 1920 roku, batalion… » więcej
153154155156157
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »