Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji 'Góral'…
2023-08-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych

500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też "akcją na 100 milionów". Polacy przejęli prawie 105 milionów złotych - wówczas około miliona dolarów - z transportującej pieniądze niemieckiej ciężarówki Banku Emisyjnego. Przygotowania do akcji trwały 14 miesięcy, sama operacja - zaledwie 2,5 minuty.
Była to jedna z najlepiej zorganizowanych i przeprowadzonych akcji podziemia w okupowanej Europie. Wzięło w niej udział 50 żołnierzy podziemia, a tylko dwóch AK-owców odniosło obrażenia. Zginęło dziewięciu Niemców i trzech pracowników banku, ponadto cztery inne osoby zostały ranne.

Kryptonim akcji pochodził od tzw. górali, czyli potocznego określenia banknotów o nominale 500 złotych emitowanych podczas okupacji w Generalnym Gubernatorstwie. Nazwa ta przewijała się też w jednej ze zwrotek popularnej podczas wojny piosenki: "Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź/ Masz górala i mnie puść".

Konspiratorzy z AK zaaranżowali roboty drogowe na ulicy Miodowej, eliminując jeden z wariantów trasy przejazdu konwoju. Około godziny 11.00 na wąską ulicę Senatorską przed niemiecki samochód wtoczono wózek ze skrzynkami owoców i warzyw. Kiedy ciężarówka się zatrzymała, żołnierze Kedywu zaczęli ostrzeliwać samochód. Po przejęciu pojazdu z pieniędzmi, w eskorcie dwóch własnych ciężarówek, uprowadzili go do punktu konspiracyjnego w domku ogrodnika przy ulicy Sowińskiego na Woli. Tam worki z pieniędzmi zakopano w szklarni, a dwa dni później przewieziono w skrzynkach z warzywami do punktu na Śliską.

Kolejne transporty pieniędzy były już lepiej chronione przez Niemców. Osłaniały je wozy pancerne, a nawet czołgi. Rozmach, precyzja przygotowania oraz bezbłędne wykonanie akcji "Góral", uczyniły z niej prawdziwą demonstrację świetnej organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, jedynego takiego w okupowanej przez Niemców Europie. Plan zdobycia dużej kwoty pieniędzy na działalność AK narodził się wiosną 1942 roku podczas rozmów majora Emila Kumora "Krzysia", oficera Komendy Głównej AK i organizatora na terenie Warszawy sieci lokali konspiracyjnych, z generałem Stefanem Roweckim "Grotem", dowódcą AK. Jako źródło wskazano kontrolowany przez okupantów warszawski oddział Banku Emisyjnego przy ulicy Senatorskiej.

Rozpracowanie tras przejazdu samochodu z pieniędzmi ruch oporu zlecił polskim pracownikom banku. Bankowcy mieli też przekazać informacje, kiedy będzie przygotowywany szczególnie duży transport. Zadanie przechwycenia ciężarówki transportującej pieniądze powierzono Oddziałowi Specjalnemu Komendy Głównej AK "Osa"-"Kosa 30" (w marcu 1943 został włączony w struktury Kierownictwa Dywersji - Kedywu - KG AK), jednak w czerwcu 1943 roku część z jego żołnierzy została aresztowana przez Gestapo. Wówczas osłabioną jednostkę wzmocniono oddziałem dyspozycyjnym Kedywu KG AK "Motor", a w sierpniu przeprowadzono akcję.

Zobacz także

2023-08-21, godz. 10:00 55. rocznica inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację 55 lat temu, w nocy z 20 na 21 sierpnia 1968 roku, wojska Układu Warszawskiego rozpoczęły zbrojną interwencję w Czechosłowacji. Jej celem było przerwanie… » więcej 2023-08-21, godz. 09:00 81. rocznica pierwszego sowieckiego dywanowego nalotu na Warszawę 81 lat temu, w nocy z 20 na 21 sierpnia 1942 roku, sowieckie lotnictwo przeprowadziło pierwsze dywanowe bombardowanie Warszawy. Najpierw lotnicy Stalina zrzucili… » więcej 2023-08-21, godz. 08:00 Spacer po opolskim cmentarzu żydowskim i pokaz filmu "Mojżeszowe dziedzictwo" Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. E. Smołki zaprasza na wystawę czasową: "Obcy-obca w judaizmie. Historie pędzlem malowane" którą można obejrzeć jeszcze… » więcej 2023-08-21, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 21 sierpnia. » więcej 2023-08-20, godz. 10:00 81 lat temu Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Kielcach 81 lat temu, 20 sierpnia 1942 roku, Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Kielcach. Tego dnia wywieźli do niemieckiego obozu zagłady w Treblince około 6-7… » więcej 2023-08-20, godz. 08:00 79 lat temu warszawscy powstańcy zdobyli gmach PAST-y 79 lat temu, 20 sierpnia 1944 roku, warszawscy powstańcy zdobyli gmach PAST-y - Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej. Do końca powstania, czyli dnia kapitulacji… » więcej 2023-08-20, godz. 07:00 Kalendarz historyczny na dziś 20 sierpnia » więcej 2023-08-19, godz. 10:00 Spotkanie w 80. rocznicę śmierci Tadeusza Zawadzkiego "Zośki" 80 lat temu, 20 sierpnia 1943 roku, w ataku na niemiecką strażnicę w Sieczychach koło Wyszkowa, zginął Tadeusz Zawadzki, pseudonim "Zośka", harcmistrz… » więcej 2023-08-19, godz. 08:00 103 lata temu wybuchło II powstanie śląskie 103 lata temu, w nocy z 19 na 20 sierpnia 1920 roku, wybuchło II powstanie śląskie. Jego celem było przywrócenie Górnego Śląska Polsce. Trwało do 25 sierpnia… » więcej 2023-08-19, godz. 07:00 Kalendarz historyczny na dziś 19 sierpnia » więcej
152153154155156
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »