Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji 'Góral'…
2023-08-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych

500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też "akcją na 100 milionów". Polacy przejęli prawie 105 milionów złotych - wówczas około miliona dolarów - z transportującej pieniądze niemieckiej ciężarówki Banku Emisyjnego. Przygotowania do akcji trwały 14 miesięcy, sama operacja - zaledwie 2,5 minuty.
Była to jedna z najlepiej zorganizowanych i przeprowadzonych akcji podziemia w okupowanej Europie. Wzięło w niej udział 50 żołnierzy podziemia, a tylko dwóch AK-owców odniosło obrażenia. Zginęło dziewięciu Niemców i trzech pracowników banku, ponadto cztery inne osoby zostały ranne.

Kryptonim akcji pochodził od tzw. górali, czyli potocznego określenia banknotów o nominale 500 złotych emitowanych podczas okupacji w Generalnym Gubernatorstwie. Nazwa ta przewijała się też w jednej ze zwrotek popularnej podczas wojny piosenki: "Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź/ Masz górala i mnie puść".

Konspiratorzy z AK zaaranżowali roboty drogowe na ulicy Miodowej, eliminując jeden z wariantów trasy przejazdu konwoju. Około godziny 11.00 na wąską ulicę Senatorską przed niemiecki samochód wtoczono wózek ze skrzynkami owoców i warzyw. Kiedy ciężarówka się zatrzymała, żołnierze Kedywu zaczęli ostrzeliwać samochód. Po przejęciu pojazdu z pieniędzmi, w eskorcie dwóch własnych ciężarówek, uprowadzili go do punktu konspiracyjnego w domku ogrodnika przy ulicy Sowińskiego na Woli. Tam worki z pieniędzmi zakopano w szklarni, a dwa dni później przewieziono w skrzynkach z warzywami do punktu na Śliską.

Kolejne transporty pieniędzy były już lepiej chronione przez Niemców. Osłaniały je wozy pancerne, a nawet czołgi. Rozmach, precyzja przygotowania oraz bezbłędne wykonanie akcji "Góral", uczyniły z niej prawdziwą demonstrację świetnej organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, jedynego takiego w okupowanej przez Niemców Europie. Plan zdobycia dużej kwoty pieniędzy na działalność AK narodził się wiosną 1942 roku podczas rozmów majora Emila Kumora "Krzysia", oficera Komendy Głównej AK i organizatora na terenie Warszawy sieci lokali konspiracyjnych, z generałem Stefanem Roweckim "Grotem", dowódcą AK. Jako źródło wskazano kontrolowany przez okupantów warszawski oddział Banku Emisyjnego przy ulicy Senatorskiej.

Rozpracowanie tras przejazdu samochodu z pieniędzmi ruch oporu zlecił polskim pracownikom banku. Bankowcy mieli też przekazać informacje, kiedy będzie przygotowywany szczególnie duży transport. Zadanie przechwycenia ciężarówki transportującej pieniądze powierzono Oddziałowi Specjalnemu Komendy Głównej AK "Osa"-"Kosa 30" (w marcu 1943 został włączony w struktury Kierownictwa Dywersji - Kedywu - KG AK), jednak w czerwcu 1943 roku część z jego żołnierzy została aresztowana przez Gestapo. Wówczas osłabioną jednostkę wzmocniono oddziałem dyspozycyjnym Kedywu KG AK "Motor", a w sierpniu przeprowadzono akcję.

Zobacz także

2023-08-23, godz. 08:00 84 lata temu III Rzesza i ZSRR podpisały pakt Ribbentrop-Mołotow 84 lata temu, 23 sierpnia 1939 roku, Niemcy i ZSRR podpisały pakt Ribbentrop-Mołotow, określany jako IV rozbiór Polski. Dokument, zawarty na kilka dni przed… » więcej 2023-08-23, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 23 sierpnia » więcej 2023-08-22, godz. 16:00 W domu rodzinnym Hitlera ma zostać umieszczony posterunek policji W byłym domu Adolfa Hitlera w Braunau am Inn ma zostać umieszczony posterunek policji - donoszą austriackie media. Decyzja o dalszym użytkowaniu budynku, w… » więcej 2023-08-22, godz. 14:00 103 rocznica bitwy o Białystok Dziś mijają 103 lata od Bitwy o Białystok podczas wojny polsko-bolszewickiej. Obchody rocznicy odbyły się przed pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskieg… » więcej 2023-08-22, godz. 12:00 82 lata temu rozpoczął działalność Teatr Rapsodyczny w Krakowie 82 lata temu, 22 sierpnia 1941 roku, podczas niemieckiej okupacji rozpoczął działalność konspiracyjny Teatr Rapsodyczny w Krakowie. Jednym z jego aktorów… » więcej 2023-08-22, godz. 10:00 Międzynarodowy Dzień Pamięci Ofiar Przemocy z Powodu Religii lub Wiary 22 sierpnia przypada Międzynarodowy Dzień Upamiętniający Ofiary Aktów Przemocy ze względu na Religię lub Wyznanie. Ustanowiony 28 maja 2019 roku, z inicjatywy… » więcej 2023-08-22, godz. 08:00 439 lat temu zmarł Jan Kochanowski, najsłynniejszy polski poeta renesansowy 439 lat temu, 22 sierpnia 1584 roku, zmarł Jan Kochanowski, najwybitniejszy poeta polskiego renesansu, autor dramatu "Odprawa posłów greckich", fraszek, pieśni… » więcej 2023-08-22, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 22 sierpnia » więcej 2023-08-21, godz. 14:00 79 lat temu Niemcy wysadzili więzienie na Pawiaku 79 lat temu, 21 sierpnia 1944 roku, Niemcy wysadzili więzienie na Pawiaku. Był to ostatni etap akcji likwidacyjnej, którą rozpoczęli w lipcu 1944, w związku… » więcej 2023-08-21, godz. 12:00 105 lat temu urodził się Stanisław Karolkiewicz, pseudonim "Szczęsny", generał, żołnierz Armii Krajowej 105 lat temu, 21 sierpnia 1918 roku, urodził się Stanisław Karolkiewicz, pseudonim "Szczęsny", generał, żołnierz Armii Krajowej. Po wojnie działał w antykomunistycznym… » więcej
151152153154155
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »