Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji 'Góral'…
2023-08-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych

500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też "akcją na 100 milionów". Polacy przejęli prawie 105 milionów złotych - wówczas około miliona dolarów - z transportującej pieniądze niemieckiej ciężarówki Banku Emisyjnego. Przygotowania do akcji trwały 14 miesięcy, sama operacja - zaledwie 2,5 minuty.
Była to jedna z najlepiej zorganizowanych i przeprowadzonych akcji podziemia w okupowanej Europie. Wzięło w niej udział 50 żołnierzy podziemia, a tylko dwóch AK-owców odniosło obrażenia. Zginęło dziewięciu Niemców i trzech pracowników banku, ponadto cztery inne osoby zostały ranne.

Kryptonim akcji pochodził od tzw. górali, czyli potocznego określenia banknotów o nominale 500 złotych emitowanych podczas okupacji w Generalnym Gubernatorstwie. Nazwa ta przewijała się też w jednej ze zwrotek popularnej podczas wojny piosenki: "Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź/ Masz górala i mnie puść".

Konspiratorzy z AK zaaranżowali roboty drogowe na ulicy Miodowej, eliminując jeden z wariantów trasy przejazdu konwoju. Około godziny 11.00 na wąską ulicę Senatorską przed niemiecki samochód wtoczono wózek ze skrzynkami owoców i warzyw. Kiedy ciężarówka się zatrzymała, żołnierze Kedywu zaczęli ostrzeliwać samochód. Po przejęciu pojazdu z pieniędzmi, w eskorcie dwóch własnych ciężarówek, uprowadzili go do punktu konspiracyjnego w domku ogrodnika przy ulicy Sowińskiego na Woli. Tam worki z pieniędzmi zakopano w szklarni, a dwa dni później przewieziono w skrzynkach z warzywami do punktu na Śliską.

Kolejne transporty pieniędzy były już lepiej chronione przez Niemców. Osłaniały je wozy pancerne, a nawet czołgi. Rozmach, precyzja przygotowania oraz bezbłędne wykonanie akcji "Góral", uczyniły z niej prawdziwą demonstrację świetnej organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, jedynego takiego w okupowanej przez Niemców Europie. Plan zdobycia dużej kwoty pieniędzy na działalność AK narodził się wiosną 1942 roku podczas rozmów majora Emila Kumora "Krzysia", oficera Komendy Głównej AK i organizatora na terenie Warszawy sieci lokali konspiracyjnych, z generałem Stefanem Roweckim "Grotem", dowódcą AK. Jako źródło wskazano kontrolowany przez okupantów warszawski oddział Banku Emisyjnego przy ulicy Senatorskiej.

Rozpracowanie tras przejazdu samochodu z pieniędzmi ruch oporu zlecił polskim pracownikom banku. Bankowcy mieli też przekazać informacje, kiedy będzie przygotowywany szczególnie duży transport. Zadanie przechwycenia ciężarówki transportującej pieniądze powierzono Oddziałowi Specjalnemu Komendy Głównej AK "Osa"-"Kosa 30" (w marcu 1943 został włączony w struktury Kierownictwa Dywersji - Kedywu - KG AK), jednak w czerwcu 1943 roku część z jego żołnierzy została aresztowana przez Gestapo. Wówczas osłabioną jednostkę wzmocniono oddziałem dyspozycyjnym Kedywu KG AK "Motor", a w sierpniu przeprowadzono akcję.

Zobacz także

2023-08-27, godz. 08:00 127 lat temu urodził się Jan Mazurkiewicz "Radosław", szef Kedywu AK 127 lat temu, 27 sierpnia 1896 roku, urodził się Jan Mazurkiewicz "Radosław", szef Kedywu - Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej, działacz… » więcej 2023-08-27, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 27 sierpnia » więcej 2023-08-26, godz. 10:00 79. rocznica bombardowania przez Niemców kościoła św. Jacka w Warszawie 79 lat temu, 26 sierpnia 1944 roku, podczas Powstania Warszawskiego, Niemcy zbombardowali kościół św. Jacka przy ulicy Freta na Starówce. W ruinach świątyni… » więcej 2023-08-26, godz. 08:00 Oprowadzanie po wystawie "ŚWIAT BISKUPÓW WROCŁAWSKICH KSIĄŻĄT NYSKICH" Już w niedzielę (27.08) odbędzie się kolejne oprowadzanie po wystawie "Świat Biskupów Wrocławskich Książąt Nyskich". Wstęp na wydarzenie jest wolny… » więcej 2023-08-26, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 26 sierpnia » więcej 2023-08-25, godz. 16:00 Zakończenie wakacji w Muzeum Śląska Opolskiego Muzeum Śląska Opolskiego zaprasza w sobote (26.08) do swojego głównego gmachu przy „Kościele na Górce” na bezpłatne zwiedzanie i zajęcia dla najmłodszych… » więcej 2023-08-25, godz. 14:00 Czechy: ustalono nazwiska więźniów politycznych, których szczątki zostały rozsypane Czeskie służby ustaliły nazwiska 69 więźniów politycznych, których szczątki rozsypano na terenie aresztu śledczego na praskim Pankrácu. Ich symboliczny… » więcej 2023-08-25, godz. 11:00 82 rocznica zagłady Żydów w Tykocinie Dziś mijają 82 lata od zagłady Żydów tykocińskich. W południe w miejscu straceń w Lesie Łopuchowskim zaplanowano przemówienia okolicznościowe i złożenie… » więcej 2023-08-25, godz. 10:00 Wystawa „Imperialne oblicze współczesnej Rosji. Państwo Putina” otwarta. Wystawę "Imperialne oblicze współczesnej Rosji. Państwo Putina” można oglądać na dziedzińcu Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie. » więcej 2023-08-25, godz. 08:00 84 lata temu niemiecki pancernik Schleswig-Holstein zawinął do Gdańska 84 lata temu, 25 sierpnia 1939 roku, niemiecki pancernik Schleswig-Holstein zawinął do Gdańska. Okręt szkoleniowy wwiózł potajemnie pod pokładem niemiecką… » więcej
149150151152153
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »