Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji 'Góral'…
2023-08-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych

500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też "akcją na 100 milionów". Polacy przejęli prawie 105 milionów złotych - wówczas około miliona dolarów - z transportującej pieniądze niemieckiej ciężarówki Banku Emisyjnego. Przygotowania do akcji trwały 14 miesięcy, sama operacja - zaledwie 2,5 minuty.
Była to jedna z najlepiej zorganizowanych i przeprowadzonych akcji podziemia w okupowanej Europie. Wzięło w niej udział 50 żołnierzy podziemia, a tylko dwóch AK-owców odniosło obrażenia. Zginęło dziewięciu Niemców i trzech pracowników banku, ponadto cztery inne osoby zostały ranne.

Kryptonim akcji pochodził od tzw. górali, czyli potocznego określenia banknotów o nominale 500 złotych emitowanych podczas okupacji w Generalnym Gubernatorstwie. Nazwa ta przewijała się też w jednej ze zwrotek popularnej podczas wojny piosenki: "Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź/ Masz górala i mnie puść".

Konspiratorzy z AK zaaranżowali roboty drogowe na ulicy Miodowej, eliminując jeden z wariantów trasy przejazdu konwoju. Około godziny 11.00 na wąską ulicę Senatorską przed niemiecki samochód wtoczono wózek ze skrzynkami owoców i warzyw. Kiedy ciężarówka się zatrzymała, żołnierze Kedywu zaczęli ostrzeliwać samochód. Po przejęciu pojazdu z pieniędzmi, w eskorcie dwóch własnych ciężarówek, uprowadzili go do punktu konspiracyjnego w domku ogrodnika przy ulicy Sowińskiego na Woli. Tam worki z pieniędzmi zakopano w szklarni, a dwa dni później przewieziono w skrzynkach z warzywami do punktu na Śliską.

Kolejne transporty pieniędzy były już lepiej chronione przez Niemców. Osłaniały je wozy pancerne, a nawet czołgi. Rozmach, precyzja przygotowania oraz bezbłędne wykonanie akcji "Góral", uczyniły z niej prawdziwą demonstrację świetnej organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, jedynego takiego w okupowanej przez Niemców Europie. Plan zdobycia dużej kwoty pieniędzy na działalność AK narodził się wiosną 1942 roku podczas rozmów majora Emila Kumora "Krzysia", oficera Komendy Głównej AK i organizatora na terenie Warszawy sieci lokali konspiracyjnych, z generałem Stefanem Roweckim "Grotem", dowódcą AK. Jako źródło wskazano kontrolowany przez okupantów warszawski oddział Banku Emisyjnego przy ulicy Senatorskiej.

Rozpracowanie tras przejazdu samochodu z pieniędzmi ruch oporu zlecił polskim pracownikom banku. Bankowcy mieli też przekazać informacje, kiedy będzie przygotowywany szczególnie duży transport. Zadanie przechwycenia ciężarówki transportującej pieniądze powierzono Oddziałowi Specjalnemu Komendy Głównej AK "Osa"-"Kosa 30" (w marcu 1943 został włączony w struktury Kierownictwa Dywersji - Kedywu - KG AK), jednak w czerwcu 1943 roku część z jego żołnierzy została aresztowana przez Gestapo. Wówczas osłabioną jednostkę wzmocniono oddziałem dyspozycyjnym Kedywu KG AK "Motor", a w sierpniu przeprowadzono akcję.

Zobacz także

2023-08-30, godz. 16:00 1 września w Gdańsku Koncert Niepodległości "Niepokorne", poświęcony kobietom zasłużonym dla Polski 1 września w Sali BHP Stoczni Gdańskiej odbędzie się 49. Koncert Niepodległości "Niepokorne", w całości poświęcony kobietom zasłużonym dla Polski… » więcej 2023-08-30, godz. 14:00 "Modlitwa Pokoju" w Łambinowicach (01.09) 1 września - w 84. rocznicę wybuchu II wojny światowej - w kościele pw. św. Marii Magdaleny w Łambinowicach odbędzie się koncert zatytułowany „Modlitwa… » więcej 2023-08-30, godz. 12:00 43 lata temu zostało podpisane porozumienie szczecińskie 43 lata temu, 30 sierpnia 1980 roku, komunistyczne władze, reprezentowane przez wicepremiera Kazimierza Barcikowskiego, podpisały porozumienie ze strajkującymi… » więcej 2023-08-30, godz. 10:00 45 lat temu zmarł Henryk Zygalski, jeden z trzech Polaków, którzy złamali szyfr Enigmy 45 lat temu, 30 sierpnia 1978 roku, zmarł Henryk Zygalski, matematyk i kryptolog z zespołu trzech Polaków - obok Mariana Rejewskiego i Jerzego Różyckiego… » więcej 2023-08-30, godz. 08:00 55 lat temu zmarł gen. Ottokar Brzoza-Brzezina, twórca artylerii Legionów Polskich 55 lat temu, 30 sierpnia 1968 roku, zmarł generał Ottokar Brzoza-Brzezina, twórca artylerii Legionów Polskich, uczestnik wojny z bolszewikami w 1920 roku… » więcej 2023-08-30, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 30 sierpnia » więcej 2023-08-29, godz. 16:00 Centrum Solidarności "Stocznia" chce przejąć historyczną świetlicę Historyk szczecińskiego oddziału IPN, doktor Sebastian Ligarski, został mianowany dyrektorem Centrum Solidarności Stocznia w Szczecinie. » więcej 2023-08-29, godz. 14:00 W Berlinie zaprezentowano ramowy plan Domu Polsko-Niemieckiego, który upamiętnieni ofiary niemieckiej okupacji Polski W Berlinie zaprezentowano ramowy plan Domu Polsko-Niemieckiego, który ma być miejscem upamiętnienia ofiar niemieckiej okupacji Polski w czasie drugiej wojny… » więcej 2023-08-29, godz. 12:00 Kamień Katyński po remoncie ponownie przy Placu Zamkowym Kamień Katyński, po konserwacji, wrócił na Plac Zamkowy w Warszawie. Kamień upamiętnia ofiary zbrodni katyńskiej i wszystkie ofiary totalitaryzmu sowie… » więcej 2023-08-29, godz. 10:00 Film "Raport Pileckiego" pokazany premierowo Film "Raport Pileckiego", fabuła inspirowana wydarzeniami z życia Witolda Pileckiego - jednego z najważniejszych polskich bohaterów, po raz pierwszy został… » więcej
147148149150151
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »