Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji 'Góral'…
2023-08-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych

500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też "akcją na 100 milionów". Polacy przejęli prawie 105 milionów złotych - wówczas około miliona dolarów - z transportującej pieniądze niemieckiej ciężarówki Banku Emisyjnego. Przygotowania do akcji trwały 14 miesięcy, sama operacja - zaledwie 2,5 minuty.
Była to jedna z najlepiej zorganizowanych i przeprowadzonych akcji podziemia w okupowanej Europie. Wzięło w niej udział 50 żołnierzy podziemia, a tylko dwóch AK-owców odniosło obrażenia. Zginęło dziewięciu Niemców i trzech pracowników banku, ponadto cztery inne osoby zostały ranne.

Kryptonim akcji pochodził od tzw. górali, czyli potocznego określenia banknotów o nominale 500 złotych emitowanych podczas okupacji w Generalnym Gubernatorstwie. Nazwa ta przewijała się też w jednej ze zwrotek popularnej podczas wojny piosenki: "Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź/ Masz górala i mnie puść".

Konspiratorzy z AK zaaranżowali roboty drogowe na ulicy Miodowej, eliminując jeden z wariantów trasy przejazdu konwoju. Około godziny 11.00 na wąską ulicę Senatorską przed niemiecki samochód wtoczono wózek ze skrzynkami owoców i warzyw. Kiedy ciężarówka się zatrzymała, żołnierze Kedywu zaczęli ostrzeliwać samochód. Po przejęciu pojazdu z pieniędzmi, w eskorcie dwóch własnych ciężarówek, uprowadzili go do punktu konspiracyjnego w domku ogrodnika przy ulicy Sowińskiego na Woli. Tam worki z pieniędzmi zakopano w szklarni, a dwa dni później przewieziono w skrzynkach z warzywami do punktu na Śliską.

Kolejne transporty pieniędzy były już lepiej chronione przez Niemców. Osłaniały je wozy pancerne, a nawet czołgi. Rozmach, precyzja przygotowania oraz bezbłędne wykonanie akcji "Góral", uczyniły z niej prawdziwą demonstrację świetnej organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, jedynego takiego w okupowanej przez Niemców Europie. Plan zdobycia dużej kwoty pieniędzy na działalność AK narodził się wiosną 1942 roku podczas rozmów majora Emila Kumora "Krzysia", oficera Komendy Głównej AK i organizatora na terenie Warszawy sieci lokali konspiracyjnych, z generałem Stefanem Roweckim "Grotem", dowódcą AK. Jako źródło wskazano kontrolowany przez okupantów warszawski oddział Banku Emisyjnego przy ulicy Senatorskiej.

Rozpracowanie tras przejazdu samochodu z pieniędzmi ruch oporu zlecił polskim pracownikom banku. Bankowcy mieli też przekazać informacje, kiedy będzie przygotowywany szczególnie duży transport. Zadanie przechwycenia ciężarówki transportującej pieniądze powierzono Oddziałowi Specjalnemu Komendy Głównej AK "Osa"-"Kosa 30" (w marcu 1943 został włączony w struktury Kierownictwa Dywersji - Kedywu - KG AK), jednak w czerwcu 1943 roku część z jego żołnierzy została aresztowana przez Gestapo. Wówczas osłabioną jednostkę wzmocniono oddziałem dyspozycyjnym Kedywu KG AK "Motor", a w sierpniu przeprowadzono akcję.

Zobacz także

2023-09-05, godz. 14:00 Pokaz filmu "Historia jednej zbrodni" na kilka dni przed beatyfikacją rodziny Ulmów Anatomia niemieckiej zbrodni na rodzinie Ulmów i wymazywania pamięci o sprawcach pokazana na dużym ekranie. W warszawskim kinie Iluzjon, przed niedzielną beatyfikacją… » więcej 2023-09-05, godz. 12:00 81 lat temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera 81 lat temu, 5 września 1942 roku, w Łodzi zaczęła się tzw. Wielka Szpera - akcja, w czasie której Niemcy deportowali z tamtejszego getta do obozu zagłady… » więcej 2023-09-05, godz. 10:00 Dzień Żołnierza Górnika 5 września przypada w Polsce Dzień Żołnierza Górnika. Upamiętnia ponad 200 tysięcy poborowych, którzy w Polsce rządzonej przez komunistów, w latach 1949-1959… » więcej 2023-09-05, godz. 08:00 W Wilnie odbędzie się wernisaż wystawy "Podróż w nieznane z Instytutem Polonika" "Podróż w nieznane z Instytutem Polonika" to tytuł wystawy, którą od dziś (05.09, początek po 16.30) będzie można oglądać w Domu Kultury Polskiej w… » więcej 2023-09-05, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 5 września » więcej 2023-09-04, godz. 14:00 W Pile rusza Ogólnopolski Kongres "Dekada Wyklętych" W Pile rozpoczyna się Ogólnopolski Kongres "Dekada Wyklętych" w 95. rocznicę urodzin Danuty Siedzikówny "Inki". Dziś i jutro historycy, społecznicy, potomkowie… » więcej 2023-09-04, godz. 12:00 Częstochowa upamiętni dzisiaj ofiary Krwawego Poniedziałku O godzinie 18 w częstochowskiej archikatedrze zostanie odprawiona msza święta w intencji ofiar tak zwanego krwawego poniedziałku - masowych niemieckich egzekucji… » więcej 2023-09-04, godz. 10:17 W Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL poświęcono Serce dla Inki w 95. rocznicę jej urodzin W Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL zostało poświęcone Serce dla Inki - wykonane ze srebra symboliczne wotum pamięci sanitariuszki… » więcej 2023-09-04, godz. 10:00 Dziś Bogna Szafraniec opowie o kolekcji Alojzego Smolki w zbiorach Muzeum Śląska Opolskiego W ramach #EuropejskieDniDziedzictwa Stowarzyszenie RODŁO Opole zaprasza na spotkanie z dr Bogną Szafraniec z Muzeum Śląska Opolskiego, prezes Opolskiego Oddziału… » więcej 2023-09-04, godz. 09:45 Zmarł żołnierz NSZ mjr. Stanisław Turski Msza święta żałobna w intencji duszy żołnierza Brygady Świętokrzyskiej NSZ majora Stanisława Turskiego zostanie odprawiona o godz. 10.00 w kościele pw… » więcej
144145146147148
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »