Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji 'Góral'…
2023-08-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych

500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też "akcją na 100 milionów". Polacy przejęli prawie 105 milionów złotych - wówczas około miliona dolarów - z transportującej pieniądze niemieckiej ciężarówki Banku Emisyjnego. Przygotowania do akcji trwały 14 miesięcy, sama operacja - zaledwie 2,5 minuty.
Była to jedna z najlepiej zorganizowanych i przeprowadzonych akcji podziemia w okupowanej Europie. Wzięło w niej udział 50 żołnierzy podziemia, a tylko dwóch AK-owców odniosło obrażenia. Zginęło dziewięciu Niemców i trzech pracowników banku, ponadto cztery inne osoby zostały ranne.

Kryptonim akcji pochodził od tzw. górali, czyli potocznego określenia banknotów o nominale 500 złotych emitowanych podczas okupacji w Generalnym Gubernatorstwie. Nazwa ta przewijała się też w jednej ze zwrotek popularnej podczas wojny piosenki: "Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź/ Masz górala i mnie puść".

Konspiratorzy z AK zaaranżowali roboty drogowe na ulicy Miodowej, eliminując jeden z wariantów trasy przejazdu konwoju. Około godziny 11.00 na wąską ulicę Senatorską przed niemiecki samochód wtoczono wózek ze skrzynkami owoców i warzyw. Kiedy ciężarówka się zatrzymała, żołnierze Kedywu zaczęli ostrzeliwać samochód. Po przejęciu pojazdu z pieniędzmi, w eskorcie dwóch własnych ciężarówek, uprowadzili go do punktu konspiracyjnego w domku ogrodnika przy ulicy Sowińskiego na Woli. Tam worki z pieniędzmi zakopano w szklarni, a dwa dni później przewieziono w skrzynkach z warzywami do punktu na Śliską.

Kolejne transporty pieniędzy były już lepiej chronione przez Niemców. Osłaniały je wozy pancerne, a nawet czołgi. Rozmach, precyzja przygotowania oraz bezbłędne wykonanie akcji "Góral", uczyniły z niej prawdziwą demonstrację świetnej organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, jedynego takiego w okupowanej przez Niemców Europie. Plan zdobycia dużej kwoty pieniędzy na działalność AK narodził się wiosną 1942 roku podczas rozmów majora Emila Kumora "Krzysia", oficera Komendy Głównej AK i organizatora na terenie Warszawy sieci lokali konspiracyjnych, z generałem Stefanem Roweckim "Grotem", dowódcą AK. Jako źródło wskazano kontrolowany przez okupantów warszawski oddział Banku Emisyjnego przy ulicy Senatorskiej.

Rozpracowanie tras przejazdu samochodu z pieniędzmi ruch oporu zlecił polskim pracownikom banku. Bankowcy mieli też przekazać informacje, kiedy będzie przygotowywany szczególnie duży transport. Zadanie przechwycenia ciężarówki transportującej pieniądze powierzono Oddziałowi Specjalnemu Komendy Głównej AK "Osa"-"Kosa 30" (w marcu 1943 został włączony w struktury Kierownictwa Dywersji - Kedywu - KG AK), jednak w czerwcu 1943 roku część z jego żołnierzy została aresztowana przez Gestapo. Wówczas osłabioną jednostkę wzmocniono oddziałem dyspozycyjnym Kedywu KG AK "Motor", a w sierpniu przeprowadzono akcję.

Zobacz także

2023-09-07, godz. 10:00 84 lata temu po bohaterskiej obronie skapitulowała załoga Westerplatte 84 lata temu, 7 września 1939 roku, po bohaterskiej obronie, przed przeważającymi siłami niemieckimi, skapitulowała załoga Westerplatte. Wojskowej Składnicy… » więcej 2023-09-07, godz. 07:30 80. rocznica zastrzelenia Franza Bürkla, kata z Pawiaka 80 lat temu, 7 września 1943 roku, żołnierze Armii Krajowej zastrzelili SS-Oberscharführera Franza Bürkla, znanego z sadyzmu zastępcę komendanta więzienia… » więcej 2023-09-07, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 7 września » więcej 2023-09-06, godz. 17:00 Gospodarka III Rzeszy na wystawie plenerowej IPN w Opolu Wystawa poświęcona gospodarce III Rzeszy stanęła na ul. Krakowskiej w Opolu. Ekspozycja pokazuje źródła dzisiejszej niemieckiej potęgi gospodarczej opartej… » więcej 2023-09-06, godz. 14:00 IPN zaprezentował album "Terror w okupowanej Polsce 1939-1945" Instytut Pamięci Narodowej zaprezentował album "Terror w okupowanej Polsce 1939-1945" autorstwa doktora Adama Pleskaczyńskiego. » więcej 2023-09-06, godz. 12:00 Mija 192. rocznica obrony Reduty Ordona w Powstaniu Listopadowym 192 lata temu, 6 września 1831 roku, podczas Powstania Listopadowego, rozpoczęły się walki o Redutę Ordona na przedpolach Warszawy. Dwudniowe starcia polskich… » więcej 2023-09-06, godz. 10:00 Zmarła prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Teresa Stanek "Mitsuko" W wieku 93 lat zmarła prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Teresa Stanek pseudonim "Mitsuko" - poinformował prezydent Warszawy Rafał Trza… » więcej 2023-09-06, godz. 08:00 Europejskie Dni Dziedzictwa w CMJW Tegoroczna edycja Europejskich Dni Dziedzictwa odbywa się pod hasłem „Żywe dziedzictwo – tradycje od pokoleń”. Propozycja Muzeum na tę okazję to prelekcja… » więcej 2023-09-06, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 6 września » więcej 2023-09-05, godz. 16:39 "Czas Terroru 1939-1945" - nowa wystawa w Wilczym Szańcu w Gierłoży Czas Terroru 1939-1945" - wystawę pod takim hasłem można od dziś zwiedzać w Wilczym Szańcu w Gierłoży w woj. warmińsko- mazurskim. Jest to wstrząsający… » więcej
143144145146147
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »