Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 86. rocznica tzw. Operacji Polskiej NKWD, wymierzonej…
2023-08-11, 10:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

86. rocznica tzw. Operacji Polskiej NKWD, wymierzonej w Polaków w Związku Radzieckim

Pierwsza strona kopii rozkazu nr 00485 wydanego oddziałowi NKWD w Charkowie. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Pierwsza strona kopii rozkazu nr 00485 wydanego oddziałowi NKWD w Charkowie. [fot. wikipedia/domena publiczna]
86 lat temu, 11 sierpnia 1937 roku, rozpoczęła się tzw. Operacja Polska, wymierzona w Polaków mieszkających w Związku Radzieckim. Szef NKWD Nikołaj Jeżow, za zgodą Józefa Stalina, podpisał rozkaz numer 00485, nakazujący "całkowitą likwidację polskich siatek szpiegowskich". Na mocy tego rozkazu władze rosyjskie w latach 1937-1938 wykonały karę śmierci na co najmniej 111 tysiącach osób polskiego pochodzenia, a blisko 30 tysięcy innych zesłały do łagrów.
Większość z nich zmarła wskutek głodu, chorób i pracy ponad siły. Oprócz tego, kilkadziesiąt tysięcy ludzi deportowano do Kazachstanu, na Syberię, w rejon Charkowa i Dniepropietrowska. Wciąż nie jest znana ostateczna liczba ofiar. Dostępu do akt sowieckiego aparatu przemocy bronią władze Rosji i Białorusi. Według historyków Instytutu Pamięci Narodowej "Operacja Polska" była jedną z największych zbrodni w historii Europy XX wieku, klasyfikowanych jako ludobójstwo. Ogólną liczbę Polaków represjonowanych wtedy w Związku Sowieckim szacuje się na co najmniej 200 tysięcy.
Akcja została zaplanowana na trzy miesiące (do 20 listopada 1937 roku), jednak masowe represje wymierzone w "polskich szpiegów" trwały niemal do końca 1938 roku.

Zdaniem części historyków, Operacja Polska była osobistą zemstą Stalina za porażkę w wojnie polsko-bolszewickiej i Bitwie Warszawskiej 1920 roku. Jeżow wydał też drugi rozkaz - numer 00486, datowany na 15 sierpnia 1937 roku, nazywany "Rozkazem o członkach rodzin zdrajców Ojczyzny", a dotyczący także starców i dzieci. Jeżow instruował w nim NKWD, że należy zatrzymywać żony aresztowanych bez względu na wiek czy stan zdrowia i skazywać na 5-8 lat pod zarzutem wiedzy o działalności kontrrewolucyjnej bliskich.

Represjom podlegali wszyscy pozostający przy życiu polscy jeńcy z wojny polsko-bolszewickiej lat 1919-1921, polscy uchodźcy i imigranci przebywający w Związku Radzieckim oraz członkowie polskich partii politycznych i "działacze antysowieccy" z polskojęzycznych obszarów ZSRR.

W praktyce oznaczało to, że każdy mógł być podejrzany, zwłaszcza że dokument nakazywał funkcjonariuszom NKWD zmuszanie aresztowanych do dostarczania dowodów na samych siebie. Działaniami NKWD zostały objęte całe rodziny tzw. wrogów ludu, małżonkowie i dzieci, karnie zsyłani do obozów pracy na kilka do kilkunastu lat. Dzieci często trafiały do domów dziecka, majątek rodzin zaś konfiskowano.

Na mocy podpisanego 21 marca 1921 roku traktatu ryskiego, kończącego wojnę polsko-bolszewicką 1919-1921, na terytorium Związku Sowieckiego pozostało ponad milion Polaków. Byli to między innymi rdzenni mieszkańcy I Rzeczypospolitej i potomkowie zesłańców z czasów carskich. Jeżeli przyjmiemy za liczbę ofiar Operacji Polskiej 200 tysięcy osób, oznacza to, że ofiarami NKWD stała się jedna piąta Polaków, którzy znaleźli się w granicach Sowietów.

Polacy w latach wielkiego terroru w ZSRR (lata 30. XX wieku) byli narodem wyjątkowo prześladowanym. Jak ustalili historycy, polscy obywatele Związku Sowieckiego stawali przed plutonem egzekucyjnym 36 razy częściej niż przedstawiciele innych narodowości.

Zobacz także

2023-08-11, godz. 18:19 Materiały archiwalne por. phm. Konrada Okolskiego ps. Kuba w Archiwum Akt Nowych Oryginalne dokumenty osobiste porucznika podharcmistrza Konrada Okolskiego ps. Kuba, bogaty zbiór fotograficzny, a także dokumenty rodzinne zaprezentowano w… » więcej 2023-08-11, godz. 12:00 79 lat temu powstała Brygada Świętokrzyska, jeden z oddziałów NSZ 79 lat temu - 11 sierpnia 1944 roku - w Lasocinie na Kielecczyźnie powstała Brygada Świętokrzyska, jeden z oddziałów Narodowych Sił Zbrojnych, który nie… » więcej 2023-08-11, godz. 08:00 125 lat temu urodziła się Karolina Lanckorońska, historyk sztuki, działaczka Polonii we Włoszech, wielka patriotka 125 lat temu, 11 sierpnia 1898 roku, urodziła się profesor Karolina Lanckorońska, historyk sztuki, działaczka Polonii we Włoszech, wielka patriotka. Była… » więcej 2023-08-11, godz. 07:30 Kalendarz historyczny na dziś 11 sierpnia » więcej 2023-08-10, godz. 16:00 Powracamy po Swoich Cykl „Powracamy Po Swoich” to audycja realizowana przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji, w której prezentowana jest działalność Instytutu Pamięci Narodowej… » więcej 2023-08-10, godz. 14:00 Rozbicie więzienia Św.Michała Uroczystości pogrzebowe Ireny Odrzywołek, odbędą się 18 sierpnia 2023 r. w Krakowie. 77 lat temu 18 sierpnia 1946 r. połączone działania uzbrojonych więźniów… » więcej 2023-08-10, godz. 12:00 95 lat temu urodził się Jerzy Janicki, współtwórca radiowych "Matysiaków" 95 lat temu, 10 sierpnia 1928 roku, urodził się Jerzy Janicki, literat i dziennikarz, ceniony autor scenariuszy, a także reżyser filmowy. Jest uważany za… » więcej 2023-08-10, godz. 10:00 110 lat temu urodził się Edmund Osmańczyk, dziennikarz, publicysta i korespondent wojenny 110 lat temu, 10 sierpnia 1913 roku, urodził się Edmund Osmańczyk, pisarz i publicysta, poeta i dziennikarz, do wybuchu II wojny światowej działacz narodowego… » więcej 2023-08-10, godz. 08:00 125 lat temu urodził się pisarz Tadeusz Dołęga-Mostowicz 125 lat temu - 10 sierpnia 1898 roku - urodził się Tadeusz Dołęga-Mostowicz, jeden z najpoczytniejszych polskich pisarzy XX wieku, autor powieści "Kariera… » więcej
157158159160161
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »