Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 86. rocznica tzw. Operacji Polskiej NKWD, wymierzonej…
2023-08-11, 10:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

86. rocznica tzw. Operacji Polskiej NKWD, wymierzonej w Polaków w Związku Radzieckim

Pierwsza strona kopii rozkazu nr 00485 wydanego oddziałowi NKWD w Charkowie. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Pierwsza strona kopii rozkazu nr 00485 wydanego oddziałowi NKWD w Charkowie. [fot. wikipedia/domena publiczna]
86 lat temu, 11 sierpnia 1937 roku, rozpoczęła się tzw. Operacja Polska, wymierzona w Polaków mieszkających w Związku Radzieckim. Szef NKWD Nikołaj Jeżow, za zgodą Józefa Stalina, podpisał rozkaz numer 00485, nakazujący "całkowitą likwidację polskich siatek szpiegowskich". Na mocy tego rozkazu władze rosyjskie w latach 1937-1938 wykonały karę śmierci na co najmniej 111 tysiącach osób polskiego pochodzenia, a blisko 30 tysięcy innych zesłały do łagrów.
Większość z nich zmarła wskutek głodu, chorób i pracy ponad siły. Oprócz tego, kilkadziesiąt tysięcy ludzi deportowano do Kazachstanu, na Syberię, w rejon Charkowa i Dniepropietrowska. Wciąż nie jest znana ostateczna liczba ofiar. Dostępu do akt sowieckiego aparatu przemocy bronią władze Rosji i Białorusi. Według historyków Instytutu Pamięci Narodowej "Operacja Polska" była jedną z największych zbrodni w historii Europy XX wieku, klasyfikowanych jako ludobójstwo. Ogólną liczbę Polaków represjonowanych wtedy w Związku Sowieckim szacuje się na co najmniej 200 tysięcy.
Akcja została zaplanowana na trzy miesiące (do 20 listopada 1937 roku), jednak masowe represje wymierzone w "polskich szpiegów" trwały niemal do końca 1938 roku.

Zdaniem części historyków, Operacja Polska była osobistą zemstą Stalina za porażkę w wojnie polsko-bolszewickiej i Bitwie Warszawskiej 1920 roku. Jeżow wydał też drugi rozkaz - numer 00486, datowany na 15 sierpnia 1937 roku, nazywany "Rozkazem o członkach rodzin zdrajców Ojczyzny", a dotyczący także starców i dzieci. Jeżow instruował w nim NKWD, że należy zatrzymywać żony aresztowanych bez względu na wiek czy stan zdrowia i skazywać na 5-8 lat pod zarzutem wiedzy o działalności kontrrewolucyjnej bliskich.

Represjom podlegali wszyscy pozostający przy życiu polscy jeńcy z wojny polsko-bolszewickiej lat 1919-1921, polscy uchodźcy i imigranci przebywający w Związku Radzieckim oraz członkowie polskich partii politycznych i "działacze antysowieccy" z polskojęzycznych obszarów ZSRR.

W praktyce oznaczało to, że każdy mógł być podejrzany, zwłaszcza że dokument nakazywał funkcjonariuszom NKWD zmuszanie aresztowanych do dostarczania dowodów na samych siebie. Działaniami NKWD zostały objęte całe rodziny tzw. wrogów ludu, małżonkowie i dzieci, karnie zsyłani do obozów pracy na kilka do kilkunastu lat. Dzieci często trafiały do domów dziecka, majątek rodzin zaś konfiskowano.

Na mocy podpisanego 21 marca 1921 roku traktatu ryskiego, kończącego wojnę polsko-bolszewicką 1919-1921, na terytorium Związku Sowieckiego pozostało ponad milion Polaków. Byli to między innymi rdzenni mieszkańcy I Rzeczypospolitej i potomkowie zesłańców z czasów carskich. Jeżeli przyjmiemy za liczbę ofiar Operacji Polskiej 200 tysięcy osób, oznacza to, że ofiarami NKWD stała się jedna piąta Polaków, którzy znaleźli się w granicach Sowietów.

Polacy w latach wielkiego terroru w ZSRR (lata 30. XX wieku) byli narodem wyjątkowo prześladowanym. Jak ustalili historycy, polscy obywatele Związku Sowieckiego stawali przed plutonem egzekucyjnym 36 razy częściej niż przedstawiciele innych narodowości.

Zobacz także

2023-08-27, godz. 15:00 Uroczystości z okazji 77. rocznicy zamorodowania Danuty Siedzikówny "Inki" DŹWIĘK W Gruszkach w gminie Narewka złożono kwiaty i zapalono znicze przed pomnikiem Danuty Siedzikówny "Inki" w 77 rocznicę zamordowania jej przez komunistyczne… » więcej 2023-08-27, godz. 10:00 18 lat temu zmarł profesor Jan Moor-Jankowski, były więzień KL Warschau 18 lat temu, 27 sierpnia 2005 roku, zmarł Jan Moor-Jankowski, światowej sławy amerykański prymatolog polskiego pochodzenia, profesor medycyny sądowej. Podczas… » więcej 2023-08-27, godz. 08:00 127 lat temu urodził się Jan Mazurkiewicz "Radosław", szef Kedywu AK 127 lat temu, 27 sierpnia 1896 roku, urodził się Jan Mazurkiewicz "Radosław", szef Kedywu - Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej, działacz… » więcej 2023-08-27, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 27 sierpnia » więcej 2023-08-26, godz. 10:00 79. rocznica bombardowania przez Niemców kościoła św. Jacka w Warszawie 79 lat temu, 26 sierpnia 1944 roku, podczas Powstania Warszawskiego, Niemcy zbombardowali kościół św. Jacka przy ulicy Freta na Starówce. W ruinach świątyni… » więcej 2023-08-26, godz. 08:00 Oprowadzanie po wystawie "ŚWIAT BISKUPÓW WROCŁAWSKICH KSIĄŻĄT NYSKICH" Już w niedzielę (27.08) odbędzie się kolejne oprowadzanie po wystawie "Świat Biskupów Wrocławskich Książąt Nyskich". Wstęp na wydarzenie jest wolny… » więcej 2023-08-26, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 26 sierpnia » więcej 2023-08-25, godz. 16:00 Zakończenie wakacji w Muzeum Śląska Opolskiego Muzeum Śląska Opolskiego zaprasza w sobote (26.08) do swojego głównego gmachu przy „Kościele na Górce” na bezpłatne zwiedzanie i zajęcia dla najmłodszych… » więcej 2023-08-25, godz. 14:00 Czechy: ustalono nazwiska więźniów politycznych, których szczątki zostały rozsypane Czeskie służby ustaliły nazwiska 69 więźniów politycznych, których szczątki rozsypano na terenie aresztu śledczego na praskim Pankrácu. Ich symboliczny… » więcej 2023-08-25, godz. 11:00 82 rocznica zagłady Żydów w Tykocinie Dziś mijają 82 lata od zagłady Żydów tykocińskich. W południe w miejscu straceń w Lesie Łopuchowskim zaplanowano przemówienia okolicznościowe i złożenie… » więcej
149150151152153
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »