Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 86. rocznica tzw. Operacji Polskiej NKWD, wymierzonej…
2023-08-11, 10:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

86. rocznica tzw. Operacji Polskiej NKWD, wymierzonej w Polaków w Związku Radzieckim

Pierwsza strona kopii rozkazu nr 00485 wydanego oddziałowi NKWD w Charkowie. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Pierwsza strona kopii rozkazu nr 00485 wydanego oddziałowi NKWD w Charkowie. [fot. wikipedia/domena publiczna]
86 lat temu, 11 sierpnia 1937 roku, rozpoczęła się tzw. Operacja Polska, wymierzona w Polaków mieszkających w Związku Radzieckim. Szef NKWD Nikołaj Jeżow, za zgodą Józefa Stalina, podpisał rozkaz numer 00485, nakazujący "całkowitą likwidację polskich siatek szpiegowskich". Na mocy tego rozkazu władze rosyjskie w latach 1937-1938 wykonały karę śmierci na co najmniej 111 tysiącach osób polskiego pochodzenia, a blisko 30 tysięcy innych zesłały do łagrów.
Większość z nich zmarła wskutek głodu, chorób i pracy ponad siły. Oprócz tego, kilkadziesiąt tysięcy ludzi deportowano do Kazachstanu, na Syberię, w rejon Charkowa i Dniepropietrowska. Wciąż nie jest znana ostateczna liczba ofiar. Dostępu do akt sowieckiego aparatu przemocy bronią władze Rosji i Białorusi. Według historyków Instytutu Pamięci Narodowej "Operacja Polska" była jedną z największych zbrodni w historii Europy XX wieku, klasyfikowanych jako ludobójstwo. Ogólną liczbę Polaków represjonowanych wtedy w Związku Sowieckim szacuje się na co najmniej 200 tysięcy.
Akcja została zaplanowana na trzy miesiące (do 20 listopada 1937 roku), jednak masowe represje wymierzone w "polskich szpiegów" trwały niemal do końca 1938 roku.

Zdaniem części historyków, Operacja Polska była osobistą zemstą Stalina za porażkę w wojnie polsko-bolszewickiej i Bitwie Warszawskiej 1920 roku. Jeżow wydał też drugi rozkaz - numer 00486, datowany na 15 sierpnia 1937 roku, nazywany "Rozkazem o członkach rodzin zdrajców Ojczyzny", a dotyczący także starców i dzieci. Jeżow instruował w nim NKWD, że należy zatrzymywać żony aresztowanych bez względu na wiek czy stan zdrowia i skazywać na 5-8 lat pod zarzutem wiedzy o działalności kontrrewolucyjnej bliskich.

Represjom podlegali wszyscy pozostający przy życiu polscy jeńcy z wojny polsko-bolszewickiej lat 1919-1921, polscy uchodźcy i imigranci przebywający w Związku Radzieckim oraz członkowie polskich partii politycznych i "działacze antysowieccy" z polskojęzycznych obszarów ZSRR.

W praktyce oznaczało to, że każdy mógł być podejrzany, zwłaszcza że dokument nakazywał funkcjonariuszom NKWD zmuszanie aresztowanych do dostarczania dowodów na samych siebie. Działaniami NKWD zostały objęte całe rodziny tzw. wrogów ludu, małżonkowie i dzieci, karnie zsyłani do obozów pracy na kilka do kilkunastu lat. Dzieci często trafiały do domów dziecka, majątek rodzin zaś konfiskowano.

Na mocy podpisanego 21 marca 1921 roku traktatu ryskiego, kończącego wojnę polsko-bolszewicką 1919-1921, na terytorium Związku Sowieckiego pozostało ponad milion Polaków. Byli to między innymi rdzenni mieszkańcy I Rzeczypospolitej i potomkowie zesłańców z czasów carskich. Jeżeli przyjmiemy za liczbę ofiar Operacji Polskiej 200 tysięcy osób, oznacza to, że ofiarami NKWD stała się jedna piąta Polaków, którzy znaleźli się w granicach Sowietów.

Polacy w latach wielkiego terroru w ZSRR (lata 30. XX wieku) byli narodem wyjątkowo prześladowanym. Jak ustalili historycy, polscy obywatele Związku Sowieckiego stawali przed plutonem egzekucyjnym 36 razy częściej niż przedstawiciele innych narodowości.

Zobacz także

2023-09-01, godz. 09:10 Uroczystości 84. rocznicy wybuchu II wojny światowej na Westerplatte Prezydent Andrzej Duda powiedział, że II wojna światowa miała swój początek w pakcie Ribbentrop-Mołotow podpisanym kilka dni przed 1 września 1939 roku… » więcej 2023-09-01, godz. 05:15 II wojna światowa - bombardowanie Wielunia 84 lata temu, 1 września 1939 roku, o godzinie 4.40 niemieckie lotnictwo rozpoczęło bombardowanie Wielunia, miasta położonego w pobliżu granicy z Trzecią… » więcej 2023-09-01, godz. 05:00 II wojna światowa - obrona Poczty Polskiej 84 lata temu, 1 września 1939 roku, nad ranem, Niemcy zaatakowali Pocztę Polską w Gdańsku. Był to jeden z pierwszych zbrojnych epizodów II wojny światowej… » więcej 2023-09-01, godz. 04:45 II wojna światowa - atak na Westerplatte 84 lata temu, 1 września 1939 roku, atakiem Niemiec na polską placówkę na Westerplatte, rozpoczęła się II wojna światowa. O godzinie 4.45 pancernik Schleswig-Holstein… » więcej 2023-09-01, godz. 04:00 84 lata temu wybuchła II wojna światowa 84 lata temu, 1 września 1939 roku, wybuchła II wojna światowa, najbardziej niszczycielski i krwawy konflikt w dziejach ludzkości. Rozpoczęła się napaścią… » więcej 2023-09-01, godz. 04:00 Kalendarium historyczne na dziś 1 września » więcej 2023-08-31, godz. 20:25 Na lotnisku w Polskiej Nowej Wsi upamiętniono wybuch II wojny światowej 84 lata temu z lotniska w Polskiej Nowej Wsi koło Opola wystartowały niemieckie samoloty, które zbombardowały Wieluń. To pierwsze miejsce na Opolszczyźnie… » więcej 2023-08-31, godz. 14:00 41 lat temu w Lubinie od kul milicji i ZOMO zginęło trzech robotników 41 lat temu, 31 sierpnia 1982 roku, w drugą rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych, "Solidarność" zdelegalizowana po wprowadzeniu stanu wojennego, zorganizowała… » więcej 2023-08-31, godz. 12:00 43 lata temu w Gdańsku zostały podpisane porozumienia sierpniowe Mijają 43 lata od podpisania porozumień sierpniowych, zawartych przez komunistyczne władze i protestujących robotników. 31 sierpnia 1980 roku o godzinie 16.40… » więcej 2023-08-31, godz. 10:00 79 lat temu w zbombardowanym kościele sakramentek w Warszawie zginęło ponad tysiąc osób 79 lat temu, 31 sierpnia 1944 roku, podczas Powstania Warszawskiego, Niemcy zbombardowali kościół i klasztor sióstr benedyktynek sakramentek na Nowym Mieście… » więcej
146147148149150
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »