Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 86. rocznica tzw. Operacji Polskiej NKWD, wymierzonej…
2023-08-11, 10:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

86. rocznica tzw. Operacji Polskiej NKWD, wymierzonej w Polaków w Związku Radzieckim

Pierwsza strona kopii rozkazu nr 00485 wydanego oddziałowi NKWD w Charkowie. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Pierwsza strona kopii rozkazu nr 00485 wydanego oddziałowi NKWD w Charkowie. [fot. wikipedia/domena publiczna]
86 lat temu, 11 sierpnia 1937 roku, rozpoczęła się tzw. Operacja Polska, wymierzona w Polaków mieszkających w Związku Radzieckim. Szef NKWD Nikołaj Jeżow, za zgodą Józefa Stalina, podpisał rozkaz numer 00485, nakazujący "całkowitą likwidację polskich siatek szpiegowskich". Na mocy tego rozkazu władze rosyjskie w latach 1937-1938 wykonały karę śmierci na co najmniej 111 tysiącach osób polskiego pochodzenia, a blisko 30 tysięcy innych zesłały do łagrów.
Większość z nich zmarła wskutek głodu, chorób i pracy ponad siły. Oprócz tego, kilkadziesiąt tysięcy ludzi deportowano do Kazachstanu, na Syberię, w rejon Charkowa i Dniepropietrowska. Wciąż nie jest znana ostateczna liczba ofiar. Dostępu do akt sowieckiego aparatu przemocy bronią władze Rosji i Białorusi. Według historyków Instytutu Pamięci Narodowej "Operacja Polska" była jedną z największych zbrodni w historii Europy XX wieku, klasyfikowanych jako ludobójstwo. Ogólną liczbę Polaków represjonowanych wtedy w Związku Sowieckim szacuje się na co najmniej 200 tysięcy.
Akcja została zaplanowana na trzy miesiące (do 20 listopada 1937 roku), jednak masowe represje wymierzone w "polskich szpiegów" trwały niemal do końca 1938 roku.

Zdaniem części historyków, Operacja Polska była osobistą zemstą Stalina za porażkę w wojnie polsko-bolszewickiej i Bitwie Warszawskiej 1920 roku. Jeżow wydał też drugi rozkaz - numer 00486, datowany na 15 sierpnia 1937 roku, nazywany "Rozkazem o członkach rodzin zdrajców Ojczyzny", a dotyczący także starców i dzieci. Jeżow instruował w nim NKWD, że należy zatrzymywać żony aresztowanych bez względu na wiek czy stan zdrowia i skazywać na 5-8 lat pod zarzutem wiedzy o działalności kontrrewolucyjnej bliskich.

Represjom podlegali wszyscy pozostający przy życiu polscy jeńcy z wojny polsko-bolszewickiej lat 1919-1921, polscy uchodźcy i imigranci przebywający w Związku Radzieckim oraz członkowie polskich partii politycznych i "działacze antysowieccy" z polskojęzycznych obszarów ZSRR.

W praktyce oznaczało to, że każdy mógł być podejrzany, zwłaszcza że dokument nakazywał funkcjonariuszom NKWD zmuszanie aresztowanych do dostarczania dowodów na samych siebie. Działaniami NKWD zostały objęte całe rodziny tzw. wrogów ludu, małżonkowie i dzieci, karnie zsyłani do obozów pracy na kilka do kilkunastu lat. Dzieci często trafiały do domów dziecka, majątek rodzin zaś konfiskowano.

Na mocy podpisanego 21 marca 1921 roku traktatu ryskiego, kończącego wojnę polsko-bolszewicką 1919-1921, na terytorium Związku Sowieckiego pozostało ponad milion Polaków. Byli to między innymi rdzenni mieszkańcy I Rzeczypospolitej i potomkowie zesłańców z czasów carskich. Jeżeli przyjmiemy za liczbę ofiar Operacji Polskiej 200 tysięcy osób, oznacza to, że ofiarami NKWD stała się jedna piąta Polaków, którzy znaleźli się w granicach Sowietów.

Polacy w latach wielkiego terroru w ZSRR (lata 30. XX wieku) byli narodem wyjątkowo prześladowanym. Jak ustalili historycy, polscy obywatele Związku Sowieckiego stawali przed plutonem egzekucyjnym 36 razy częściej niż przedstawiciele innych narodowości.

Zobacz także

2023-10-04, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 4 października » więcej 2023-10-03, godz. 14:00 Instytut Pamięci Narodowej nominowany do Nagrody BohaterONy Instytut Pamięci Narodowej został nominowany do prestiżowej Nagrody BohaterONy w uznaniu za wyjątkowe i wielowymiarowe zaangażowanie w badania, edukację… » więcej 2023-10-03, godz. 12:00 Mija 33. rocznica zjednoczenia Niemiec Mija 33. rocznica zjednoczenia Niemiec. 3 października 1990 roku Niemiecka Republika Demokratyczna została przyłączona do Niemiec Zachodnich. Stało się to… » więcej 2023-10-03, godz. 10:00 Otwarto wystawę „Dwie wojny - jedno cierpienie”, przygotowaną przez Muzeum Dzieci Polskich - ofiar totalitaryzmu W Berlinie otwarto wystawę, która przybliża losy najmłodszych ofiar wojen. Ekspozycja pokazuje listy więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego dla dzieci… » więcej 2023-10-03, godz. 08:00 Gołębiewski o tegorocznym Festiwalu Filmów Dokumentalnych "NNW" Pomysłodawca oraz twórca Festiwalu Filmów Dokumentalnych "Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci" Arkadiusz Gołębiewski powiedział, że zagraniczni goście tegorocznego… » więcej 2023-10-03, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 3 października » więcej 2023-10-02, godz. 14:00 20 książek w dwóch kategoriach nominowanych w konkursie Konkursie „Książka Historyczna Roku” Jury 14. Konkursu „Książka Historyczna Roku” o Nagrodę im. Oskara Haleckiego nominowało 20 książek w dwóch kategoriach: „Najlepsza książka naukowa… » więcej 2023-10-02, godz. 12:00 79 lat temu upadło Powstanie Warszawskie 79 lat temu, w nocy z 2 na 3 października 1944 roku, po dwóch miesiącach krwawych walk upadło Powstanie Warszawskie. Był to największy zryw niepodległościowy… » więcej 2023-10-02, godz. 10:00 83 lata temu Niemcy utworzyli getto warszawskie 83 lata temu, 2 października 1940 roku, Niemcy utworzyli getto warszawskie, największą w okupowanej Europie zamkniętą dzielnicę żydowską. Na otoczony murem… » więcej 2023-10-02, godz. 08:00 84 lata temu zakończyła się bohaterska obrona Helu 84 lata temu, 2 października 1939 roku, kapitulacją polskiej załogi, zakończyła się bohaterska obrona Helu. Od pierwszego dnia wojny polski półwysep stawiał… » więcej
130131132133134
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »