Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Mija 82. rocznica egzekucji profesorów lwowskich…
2023-07-04, 10:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/E.Porycka/K.Koziełł

Mija 82. rocznica egzekucji profesorów lwowskich uczelni

Tadeusz Boy-Żeleński 1927. [Fot. wikipedia/domena publiczna]
Tadeusz Boy-Żeleński 1927. [Fot. wikipedia/domena publiczna]
Roman Longschamps de Berier [Fot. wikipedia/domena publiczna]
Roman Longschamps de Berier [Fot. wikipedia/domena publiczna]
82 lata temu, w nocy z 3 na 4 lipca 1941 roku, Niemcy aresztowali we Lwowie ponad 20 profesorów uczelni lwowskich, a także ich bliskich, przyjaciół oraz osoby, które były w ich mieszkaniach. Niemal wszyscy zostali rozstrzelani. 4 lipca o świcie na Wzgórzach Wuleckich zginęło 40 osób, między innymi rektor Uniwersytetu Jana Kazimierza w latach 20. ubiegłego wieku Włodzimierz Sieradzki, prawnik Roman Longchamps de Bérier, współtwórca lwowskiej szkoły matematycznej Włodzimierz Stożek oraz tłumacz i krytyk literacki Tadeusz Boy-Żeleński. Aresztowani naukowcy byli pracownikami trzech lwowskich uczelni: Uniwersytetu Jana Kazimierza, Politechniki Lwowskiej oraz Akademii Medycyny Weterynaryjnej.
Zbrodnia, którą określa się mianem "mordu profesorów lwowskich", obejmuje też egzekucje kilku osób przeprowadzone przez Niemców w następnych dniach. 26 lipca z rąk gestapo zginął przedwojenny premier Rzeczypospolitej profesor Kazimierz Bartel, aresztowany na początku miesiąca.

Egzekucjami kierował SS-Brigadeführer Eberhard Schöngarth, niemiecki zbrodniarz wojenny. Według relacji świadków w zatrzymaniach uczestniczyli funkcjonariusze Gestapo, w kilku przypadkach byli też Ukraińcy - cywilni tłumacze.

Niemcy zatarli ślady zbrodni jesienią 1943 roku. W tym celu sformowali żydowski oddział "Sonderkommando 1005", który ekshumował i spalił zwłoki pomordowanych. Po wojnie jeden z członków komanda Leon Weliczker spisał swoje wspomnienia.

W 70. rocznicę tamtych wydarzeń, w 2011 roku, na Wzgórzach Wuleckich we Lwowie został odsłonięty pomnik upamiętniający zamordowanych profesorów lwowskich.

(więcej)

Niemcy od początku wojny mordowali polskie elity. Po wkroczeniu do Lwowa 30 czerwca 1941 roku przystąpili natychmiast do systematycznej eliminacji polskiego "elementu przywódczego", do którego zaliczali między innymi uczonych i intelektualistów. Gestapo rozpoczęło aresztowania już 2 lipca. Tego dnia ze swojego gabinetu na Politechnice Lwowskiej został zabrany profesor Kazimierz Bartel. Niemcy mieli do dyspozycji listy proskrypcyjne, spisane przez byłych studentów związanych z Organizacją Ukraińskich Nacjonalistów.

Z 3 na 4 lipca Niemcy przeprowadzili kolejne aresztowania. Gestapo wyprowadzało z domów naukowców z ich rodzinami i gośćmi. Zabrano między innymi 82-letniego profesora położnictwa Adama Sołowija wraz z 19-letnim wnukiem Adamem Mięsowiczem. W mieszkaniu profesora Tadeusza Ostrowskiego aresztowano ordynatora Oddziału Chirurgii Szpitala Żydowskiego Stanisława Ruffa z całą rodziną i księdza Władysława Komornickiego. Zabrany został profesor Roman Longchamps de Bérier i jego trzej synowie.

Aresztowanych przewożono do budynku dawnej bursy Zakładu Wychowawczego im. Abrahamowiczów. Tam byli brutalnie przesłuchiwani, a następnie wyprowadzani lub wywożeni na Wzgórza Wuleckie i rozstrzeliwani.

W kolejnych dniach gestapo zamordowało następne osoby. 5 lipca zginęli docent Stanisław Mączewski, dyrektor Państwowej Szkoły Położnych, i Katarzyna Demko, nauczycielka języka angielskiego. 11 lipca został aresztowany doktor Władysław Tadeusz Wisłocki, wieloletni kustosz Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie. Jego śmierć pozostaje niewyjaśniona. 12 lipca zginęli profesorowie Henryk Korowicz i Stanisław Ruziewicz, rektorzy lwowskiej Akademii Handlu Zagranicznego. 26 lipca został rozstrzelany profesor Kazimierz Bartel, matematyk, rektor Politechniki Lwowskiej.

Jedynym, który po kilku godzinach opuścił areszt, był pediatra Franciszek Groër. Uwolnienie zawdzięczał prawdopodobnie niemieckiemu nazwisku i żonie Angielce. Po wojnie był członkiem Nadzwyczajnej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich.

Zobacz także

2024-06-10, godz. 09:00 Dzisiaj (10.06) uroczysta gala wręczenia nagrody IPN „Kustosz Pamięci Narodowej” Podczas uroczystości na Zamku Królewskim w Warszawie poznamy laureatów tegorocznej XXIII edycji nagrody Instytutu Pamięci Narodowej „Kustosz Pamięci Narodowej”… » więcej 2024-06-10, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 10 czerwca » więcej 2024-06-09, godz. 12:11 Strach, entuzjazm, pragnienie wolności. 40. rocznica powstania Federacji Młodzieży Walczącej Byli za młodzi na "Solidarność", więc założyli własną organizację. Mija 40 lat od powstania Federacji Młodzieży Walczącej - jedynego w PRL ogólnopolskiego… » więcej 2024-06-09, godz. 12:06 Wybory do PE 2024 w Polsce Trwają wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce. Polacy głosują po raz piąty i wybierają 53 europosłów spośród około tysiąca kandydatów. W sumie… » więcej 2024-06-09, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 9 czerwca » więcej 2024-06-08, godz. 11:00 85 lat kończy Norman Davies, brytyjski historyk i publicysta 8 czerwca 85 lat kończy Norman Davies, brytyjski historyk i publicysta walijskiego pochodzenia, autor monumentalnych prac dotyczących historii Europy, Polski… » więcej 2024-06-08, godz. 09:00 105 lat temu urodził się Władysław Siemaszko, prawnik, żołnierz AK, badacz zbrodni wołyńskiej 105 lat kończy dziś Władysław Siemaszko, pseudonim Wir, żołnierz Armii Krajowej, prawnik, od lat 80. badacz zbrodni na ludności polskiej na Wołyniu w okresie… » więcej 2024-06-08, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 8 czerwca » więcej 2024-06-07, godz. 18:25 Uroczystości 40-lecia zwycięskiej obrony krzyża w Zespole Szkół Rolniczych w Miętnem Spotkanie absolwentów, msza święta i widowisko muzyczne zaplanowano dziś w Miętnem w powiecie garwolińskim z okazji czterdziestolecia zwycięskiej obrony… » więcej 2024-06-07, godz. 13:00 W poniedziałek (10.09) w CMJW sesja edukacyjna 2024’ Tym razem tematem przewodnim XIX Sesji edukacyjnej „Jeśli nie pamięć, to co? Edukacja w miejscach pamięci narodowej” będzie współpraca muzeów ze szkołami… » więcej
1314151617
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »