Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Żołnierze wyklęci - Józef Franczak 'Laluś'
2024-03-01, 15:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł/E.Porycka/dok.

Żołnierze wyklęci - Józef Franczak "Laluś"

Józef Franczak Lalek jako kapral żandarmerii w Równem. [fot. źródło: pl.wikipedia.org/]
Józef Franczak Lalek jako kapral żandarmerii w Równem. [fot. źródło: pl.wikipedia.org/]
1 marca przypada Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Upamiętnia uczestników powojennego podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego, którzy walczyli z sowietyzacją Polski po 1944 roku. Według szacunków, przez antykomunistyczną konspirację po 1944 roku przeszło od 120 do 180 tysięcy osób. Do tej liczby trzeba dodać kilkaset tysięcy ludzi, którzy zapewniali partyzantom aprowizację, wywiad, schronienie i łączność oraz około 20 tysięcy uczniów z podziemnych organizacji młodzieżowych, sprzeciwiających się komunistom. Łącznie daje to grupę ponad pół miliona ludzi tworzących społeczność żołnierzy wyklętych.
Ostatni z wyklętych - Józef Franczak "Laluś" - poległ w walce 21 października 1963 roku, czyli ponad 18 lat po zakończeniu działań wojennych.

Józef Franczak w czasie wojny walczył w szeregach ZWZ-AK, po wojnie nawiązał kontakty z podziemiem antykomunistycznym na Lubelszczyźnie, gdzie brał udział w akcjach wymierzonych w milicjantów, żołnierzy formacji bezpieczeństwa oraz ich współpracowników.

Był rozpracowywany przez Służbę Bezpieczeństwa od początku lat 50. Według danych SB dysponował zorganizowaną siecią około 200 ludzi, którzy pomagali mu się ukrywać. Był doświadczonym konspiratorem, który bardzo dobrze poznał metody działania SB i dzięki temu przez tyle lat był nieuchwytny. Korzystając z uprzejmości okolicznych gospodarzy, często zmieniał miejsce pobytu.

Józef Franczak dwukrotnie rozważał ujawnienie się przed komunistyczną władzą - podczas amnestii w 1947 i w 1956 roku.

Ostatni Żołnierz Wyklęty zginął w wyniku zdrady, gdy SB pozyskała do współpracy Stanisława Mazura - stryjecznego brata towarzyszki życia "Lalka". Współpraca Mazura z SB wyszła na jaw już po jego śmierci, w 2005 roku, dzięki badaniom Sławomira Poleszaka - historyka z lubelskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.

21 października 1963 roku funkcjonariusze SB i ZOMO otoczyli gospodarstwo, w którym ukrywał się Józef Franczak. Ostatni partyzant tzw. drugiej konspiracji zginął podczas wymiany strzałów. Miał 45 lat.

W czasie II wojny światowej "Laluś" walczył w ZWZ-AK, latem 1944 został przymusowo wcielony do 2. Armii Wojska Polskiego.

Po śmierci, podobnie jak innych Żołnierzy Wyklętych, "Lalusia" pochowano w bezimiennej mogile. Zgodę na ekshumację i złożenie szczątków w rodzinnym grobowcu w Piaskach, jego bliscy otrzymali 20 lat później.

W 2008 roku Józef Franczak został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. W 2015-tym awansowano go na stopień podporucznika.

Na wniosek PRL-owskich służb ciało partyzanta zostało pozbawione głowy. IPN w 2007 roku wszczął śledztwo w sprawie znieważenia zwłok Józefa Franczaka, które umorzono rok później, kiedy prokuratura uznała, że polecenie dekapitacji wydano zgodnie z obowiązującym wówczas prawem. Czaszka Józefa Franczaka została odnaleziona w 2014 roku na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie. W 2015 roku na cmentarzu w Piaskach odbyły się uroczystości jej dochówku.

Zobacz także

2024-06-15, godz. 14:19 Kolejne prace renowacyjne na terenie dawnego obozu w Sławięcicach Specjaliści od ratowania zabytków wracają na teren byłego niemieckiego podobozu KL Auschwitz III – Blechhammer. Wkrótce rozpocznie się remont dwóch bram… » więcej 2024-06-15, godz. 13:00 W Krakowie-Łagiewnikach beatyfikacja ks. Michała Rapacza, męczennika komunizm 15 czerwca w bazylice Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach trwa beatyfikacja księdza Michała Rapacza, zamordowanego przez komunistyczną bojówkę… » więcej 2024-06-15, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 15 czerwca » więcej 2024-06-14, godz. 13:00 Podpisano list intencyjny ws. obchodów rocznicy tysiąclecia koronacji królewskich List intencyjny w sprawie współpracy samorządów i archidiecezji gnieźnieńskiej przy rocznicy koronacji Bolesława Chrobrego i Mieszka II podpisano w czwartek… » więcej 2024-06-14, godz. 11:00 Obchody 6. edycji Europejskich Dni Archeologii - do 16 czerwca Od 14 do 16 czerwca odbędzie się 6. edycja Europejskich Dni Archeologii (EDA). EDA to wydarzenia, wystawy, pikniki, sesje naukowe i pokazy, przybliżające dziedzictwo… » więcej 2024-06-14, godz. 10:00 Rowerowy Hołd Pamięci w rocznicę I transportu Polaków do Auschwitz Dziewięcioro studentów, doktorantów i wykładowców Akademii WSB wyruszyło o północy w 170-km trasę z Tarnowa do Oświęcimia. Organizatorka IV Rowerowego… » więcej 2024-06-14, godz. 09:00 84 lata temu do niemieckiego obozu Auschwitz dotarł pierwszy transport Polaków 84 lata temu, 14 czerwca 1940 roku, z więzienia w Tarnowie do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz został przywieziony pierwszy masowy transport Polaków… » więcej 2024-06-14, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 14 czerwca » więcej 2024-06-13, godz. 14:56 Mija 94 rocznica urodzin generała Ryszarda Kuklińskiego W 94. rocznicę urodzin generała Ryszarda Kuklińskiego w Muzeum Zimnej Wojny o 16.30 rozpocznie się specjalne oprowadzanie z przewodnikiem, który opowie o… » więcej 2024-06-13, godz. 13:00 Już wkrótce Wielkopolski Kongres Pamięci Narodowej „Historia mówi przez pokolenia” – pod tym hasłem w dniach 18–19 czerwca 2024 r. na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich odbędzie się organizowany… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »