Powstanie wybuchło 27 grudnia 1918 roku, niedługo po zakończeniu I wojny światowej. Polacy wystąpili zbrojnie przeciwko państwu niemieckiemu, domagając się powrotu ziem zaboru pruskiego do Polski, która w tym czasie umacniała swą niepodległość. Wielkopolanie zyskali wolność, a ziemie stanowiące kolebkę naszej państwowości wróciły do macierzy. W 2021 roku Sejm ustanowił 27 grudnia - dzień rozpoczęcia walk - Narodowym Dniem Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.

Wielkopolanie wystąpili w reakcji na demonstracje Niemców sprzeciwiających się wizycie w Poznaniu polskiego pianisty i działacza niepodległościowego Ignacego Jana Paderewskiego. Do połowy stycznia 1919 roku wyzwolili niemal całą Wielkopolskę, która znalazła się w granicach Rzeczypospolitej. Ostatnim punktem niemieckiego oporu i jedną z najbardziej brawurowych polskich akcji w trakcie powstania było zdobycie 6 stycznia (1919) lotniska Ławica pod Poznaniem. Polskie oddziały przejęły około 70 samolotów i sprzęt lotniczy, co pozwoliło później na sformowanie kilku eskadr lotniczych, które dały początek polskiemu lotnictwu.

Wskutek powstania zachodnie granice państwa ukształtowały się korzystniej, niż początkowo zakładano. Zryw zakończył się 16 lutego 1919 rozejmem w Trewirze, jednak dopiero traktat w Wersalu podpisany 28 czerwca tego samego roku przyznał Polsce niemal całe Poznańskie i w ten sposób uznał sukcesy powstania.

Działania powstańcze ogarnęły teren liczący około 25 tysięcy kilometrów kwadratowych, na którym żyły prawie 2 miliony ludzi. W szczytowym momencie walk armia powstańcza liczyła 72 tysiące dobrze wyposażonych żołnierzy. Dowódcami zrywu byli - do 15 stycznia 1919 roku generał Stanisław Taczak, po nim - generał Józef Dowbor-Muśnicki.
W 2018 prezydent Andrzej Duda przyznał pośmiertnie Order Orła Białego generałom: Stanisławowi Taczakowi i Józefowi Dowborowi-Muśnickiemu.

(więcej)

Dzięki zwycięstwu powstania Wielkopolska wniosła do odrodzonej Rzeczypospolitej rdzennie polskie ziemie z wysoko rozwiniętą gospodarką, nowoczesnym przemysłem rolno-spożywczym, wydajnym rolnictwem i rozwiniętym handlem, a także armię liczącą ponad 75 tysięcy żołnierzy i wiele sprzętu wojskowego zdobytego w walkach z zaborcą.

Powstanie Wielkopolskie wywarło wpływ na aktywność niepodległościową Polaków zamieszkałych w zaborze pruskim, na Śląsku i Pomorzu, a także na ideę walki o dostęp do Bałtyku. Powstańcy wielkopolscy uczestniczyli w powstaniach śląskich i w przeprowadzaniu plebiscytów na Śląsku i Pomorzu. Śląski zryw niepodległościowy był wspierany przez Wielkopolan licznymi transportami z bronią i amunicją, artykułami żywnościowymi, odzieżą i lekami. Powstańcy wielkopolscy walczyli też o Lwów, uczestniczyli w walkach 1920 roku na Kresach Wschodnich oraz na froncie litewsko-białoruskim.

W 2005 roku zmarł ostatni powstaniec wielkopolski - porucznik Jan Rzepa zamieszkały we Wronkach około 60 kilometrów od Poznania. Miał 105 lat.