Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 84. rocznica pierwszej masowej deportacji Polaków…
2024-02-09, 09:00 Autor: AR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

84. rocznica pierwszej masowej deportacji Polaków na Wschód

Deportacja Polaków do ZSRR. [fot. źródło: ipn.gov.pl
Deportacja Polaków do ZSRR. [fot. źródło: ipn.gov.pl
84 lata temu, w nocy z 9 na 10 lutego 1940 roku, rozpoczęła się pierwsza z czterech masowych deportacji Polaków na Sybir, przeprowadzona przez Sowietów, którzy od 17 września 1939 okupowali wschodnie tereny II Rzeczypospolitej.
Tego dnia w głąb Związku Radzieckiego wywieziono około 140 tysięcy obywateli polskich. Wielu umarło w drodze, tysiące nie wróciły do kraju. Wśród deportowanych były głównie rodziny wojskowych, urzędników państwowych, pracowników służby leśnej i kolei ze wschodnich obszarów przedwojennej Polski.

Następne wywózki NKWD przeprowadziło w kwietniu i na przełomie czerwca i lipca 1940 roku oraz na przełomie maja i czerwca 1941-go. Ich celem była depolonizacja Kresów Wschodnich i sowietyzacja ludności mieszkającej na terenach zagarniętych Polsce we wrześniu 1939 roku.

Pierwsza masowa deportacja odbyła się w warunkach, które dla wielu okazały się wyrokiem śmierci. Temperatura dochodziła do minus 40 stopni. Wywożonym dawano na spakowanie się od kilkunastu do kilkudziesięciu minut, a czasem nie pozwalano zabrać ze sobą niczego. Ludzi przewożono w wagonach towarowych z zakratowanymi oknami. Podróż na miejsce zsyłki trwała niekiedy nawet kilka tygodni. Wiele osób umierało z zimna, głodu i wyczerpania. Po dotarciu na miejsce zesłańców czekała niewolnicza praca i nędza.

Według historyków, co trzecia deportowana osoba zmarła z głodu i wycieńczenia. Badacze zajmujący się zbrodniami stalinowskimi nazwali nieogrzewane wagony bydlęce, którymi wywożono Polaków, "białymi krematoriami". Jadący nimi ludzie umierali wskutek chorób i głodu, zamarzali na śmierć.

Wśród deportowanych w pierwszej wywózce około 140 tysięcy obywateli Rzeczpospolitej najwięcej było Polaków - ponad 70 procent, pozostali to osoby narodowości ukraińskiej i białoruskiej.

Według szacunków władz RP na emigracji, w wyniku deportacji w latach 1940-1941 do syberyjskich łagrów trafiło około miliona osób cywilnych. Dane z dokumentów sowieckich to 320 tysięcy wywiezionych. Historycy z Instytutu Pamięci Narodowej oceniają liczbę deportowanych na 800 tysięcy osób. Badający te zagadnienia podkreślają, że dokumenty NKWD nie uwzględniają osób skazanych w trybie doraźnym oraz tych, którzy nie zostali zarejestrowani. Według szacunków co trzeci deportowany nie przeżył zesłania.

Niektórzy z wywiezionych na wschód wydostali się z łagrów, dzięki formowanej na terenie ZSRR armii generała Władysława Andersa, po zawarciu 30 lipca 1941 roku układu Sikorski-Majski.

Zobacz także

2024-03-08, godz. 11:00 56 lat temu wiec studentów na UW stał się początkiem Marca'68 56 lat temu, 8 marca 1968 roku, na Uniwersytecie Warszawskim odbył się wiec studentów, który pociągnął za sobą falę protestów w całym kraju. Był początkiem… » więcej 2024-03-08, godz. 09:00 Od ponad stu lat na świecie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Kobiet Od ponad stu lat na świecie, 8 marca obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Kobiet. Został ustanowiony w 1910 roku przez socjalistki w Kopenhadze. Miał służyć… » więcej 2024-03-08, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 8 marca » więcej 2024-03-07, godz. 13:00 Wilno: prezentacja książki "Wilnianie, świadkowie Katynia, emigranci" [DŹWIĘK] W Wilnie zaprezentowano książkę "Wilnianie, świadkowie Katynia, emigranci. Stanisław Swianiewicz i Józef Mackiewicz". Z tej okazji Instytut Polski w Wilnie… » więcej 2024-03-07, godz. 11:00 80 lat temu Niemcy namierzyli Bunkier "Krysia", zginęli Żydzi i ukrywający ich Polacy 80 lat temu, 7 marca 1944 roku Niemcy wskutek donosu namierzyli Bunkier "Krysia" - podziemny schron na warszawskiej Ochocie, w którym polska rodzina Wolskich… » więcej 2024-03-07, godz. 10:48 Uroczystości w 105. rocznicę śmierci płk. Leopolda Lisa - Kuli Mieszkańcy Rzeszowa oddają hołd pułkownikowi Leopoldowi Lisowi-Kuli w 105. rocznicę legionisty, bohatera walk o niepodległość Polski. O 9 w spotkaniu w… » więcej 2024-03-07, godz. 09:30 Poczta Polska wstrzymuje emisję znaczka i koperty poświęconych majorowi Hieronimowi Dekutowskiemu „Zaporze” Poczta Polska wstrzymuje emisję znaczka i koperty poświęconych majorowi Hieronimowi Dekutowskiemu „Zaporze”. Znaczek i koperta zostały wydrukowane w nakładzie… » więcej 2024-03-07, godz. 09:00 105 lat temu zginął Leopold Kula "Lis", bohater walk o niepodległość Polski 105 lat temu, 7 marca 1919 roku, zmarł Leopold Kula, pseudonim "Lis", bohater walk o niepodległość kraju, naczelny komendant Polskiej Organizacji Wojskowej… » więcej 2024-03-07, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 7 marca » więcej 2024-03-06, godz. 15:00 Konkurs „Sztafeta Pamięci - losy mojej rodziny w czasie II wojny światowej” Zaczyna się ogólnopolski konkurs „Sztafeta Pamięci - losy mojej rodziny w czasie II wojny światowej”. W konkursie przygotowanym przez Instytut Pamięci… » więcej
6364656667
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »