Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Kalendarium historyczne
2024-02-02, 07:30 Autor: Szukała Michał / PAP

Kalendarium historyczne

Kalendarium [www.pixabay.com]
Kalendarium [www.pixabay.com]
2 lutego
1386 - Podczas Sejmu walnego w Lublinie obwołano królem Polski wielkiego księcia litewskiego Władysława II Jagiełłę. 15 lutego Jagiełło uroczyście przyjął chrzest oraz imię Władysław. Trzy dni później ożenił się z Jadwigą, a 4 marca został koronowany na króla Polski.

1512 - Na Kubie został spalony na stosie przywódca indiańskiego oporu przeciwko kolonizacji hiszpańskiej Hatuey. Przed spaleniem zaproponowano mu nawrócenie na chrześcijaństwo, by mógł pójść do nieba. Hatuey odpowiedział, że jeśli w niebie są tacy chrześcijanie jak konkwistadorzy, to nie chce mieć nic do czynienia z Bogiem, który pozwala na czynienie takiego okrucieństwa w jego imieniu. Hatuey jest określany, jako pierwszy kubański bohater narodowy.

1536 - Urodził się Piotr Skarga, jezuita, kaznodzieja, czołowy przedstawiciel kontrreformacji w Polsce. Rektor Kolegium Jezuitów w Wilnie, pierwszy rektor Uniwersytetu Wileńskiego. Autor "Żywotów świętych" i "Kazań sejmowych". Zmarł 27 września 1612 roku.

1572 - Urodził się Maciej Łubieński, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski. Zasłużył się w unormowaniu stosunków kościelnych i podniesieniu gospodarczemu swych diecezji. Majątek swój przeznaczył w testamencie na cele kościelne. Dzięki przystępności, pobożności i hojności cieszył się wielkim poważaniem i autorytetem wśród szlachty i ludu, który uważał go za świętego. Fundator kaplicy Matki Bożej na Jasnej Górze w Częstochowie. Zmarł 28 sierpnia 1652 roku.

1600 - Urodził się Gabriel Naudé, francuski bibliotekarz i bibliograf. W 1643 roku utworzył tak zwaną Bibliotheque Mazarine, w której zgromadził ponad 40 tysięcy dzieł, w tym wiele cennych manuskryptów. Jest to najstarsza biblioteka publiczna we Francji. Jest autorem pierwszego traktatu o bibliotekoznawstwie "Advis pour dresser une bibliotheque". Zmarł 10 lipca 1653 roku.

1640 - Do Paryża przybyło polskie poselstwo z wojewodą smoleńskim Krzysztofem Korwinem Gosiewskim, w celu wyjednania uwolnienia, więzionego przez władze francuskie pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Hiszpanii, królewicza Jana Kazimierza. Po kilkutygodniowych pertraktacjach udało się uzyskać zwolnienie królewicza w zamian za deklarację, że Rzeczpospolita nie będzie się wiązać z państwami pozostającymi w stanie wojny z Francją. 30 marca polska delegacja wraz z Janem Kazimierzem opuściła Paryż.

1676 - W katedrze na Wawelu Jan III Sobieski został koronowany na króla Polski. Tron objął wcześniej, w 1674 roku, lecz ze względu na trudną sytuację kraju, uroczystość koronacji została przełożona. Jan III Sobieski panował do 1696 roku. Prowadził szereg działań w wojnach z Turcją, między innymi przystąpił do Świętej Ligi, których uwieńczeniem stało się zwycięstwo pod Wiedniem 12 września 1683 roku

1825 - Urodził się Alexis Langer, niemiecki architekt, przedstawiciel stylu neogotyckiego, działał głównie na terenie Śląska. Zaprojektował między innymi kościół świętego Michała we Wrocławiu i kościół Najświętszej Marii Panny w Katowicach oraz kamienicę na rogu ulicy Krupniczej i Włodkowica we Wrocławiu. Zmarł 21 września 1904 roku.

1842 - W Warszawie zmarł Abraham Stern, zegarmistrz, mechanik, konstruktor, uczony, wynalazca, uznawany za jednego z prekursorów cybernetyki. Wynalazca kilku maszyn liczących, dalmierza geodezyjnego, tartaku mechanicznego, młockarni oraz żniwiarki konnej. Członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Urodził się między 1762 a 1769 rokiem, dokładna data nie jest znana.

1850 - Urodził się Joseph Franzkowski, nauczyciel i kierownik szkoły katolickiej w Sycowie, autor monografii "Historia wolnego państwa stanowego, miasta i powiatu Syców". Zmarł 29 września 1936 roku.

1864 - Urodziła się Maria Rodziewiczówna, pisarka, autorka poczytnych powieści i nowel, głównie z życia ziemiaństwa i ludu polskiego, z kresów białorusko-litewskich. Do jej najważniejszych utworów należą "Straszny dziadunio", "Dewajtis" i "Lato leśnych ludzi". Zmarła 16 listopada 1944 roku. 160 rocznica

1875 - Urodził się Fritz Kreisler, austriacki kompozytor i skrzypek, autor popularnych miniatur skrzypcowych: "Chiński tamburyn”, "Kaprys wiedeński”, "Piękny rozmaryn”, operetek: "Kwiat jabłoni”, "Sissy”, oraz kwartetów smyczkowych. Zmarł 29 stycznia 1962 roku.

1880 - Urodził się Błażej Stolarski, działacz społeczny i polityczny, jeden z przywódców ruchu ludowego, etnograf i publicysta, członek Zarządu Koła Parlamentarnego Obozu Zjednoczenia Narodowego w 1938 roku. Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany 10 września 1939 przez Niemców i niedługo potem zamordowany.

1882 - Urodził się James Joyce, irlandzki pisarz tworzący w języku angielskim, jeden z najwybitniejszych pisarzy XX wieku. Najbardziej znany, jako autor powieści "Ulisses”. Książka, publikowana najpierw w prasie, została przyjęta bardzo krytycznie i przez ponad 10 lat była zakazana w Wielkiej Brytanii i w Stanach Zjednoczonych. W Polsce ukazała się dopiero w 1969 roku. Pisarz debiutował w 1907 roku tomem poezji "Chamber Music" - "Muzyka kameralna". W późniejszych latach opublikował zbiór opowiadań "Dublińczycy", częściowo autobiograficzną powieść "Portret artysty z czasów młodości" oraz fantastyczno-groteskowy poemat prozą "Finnegan's Wake". Zmarł 13 stycznia 1941 roku.

1883 - Urodził się Tadeusz Zieliński, architekt. Zaprojektował między innymi gmach Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego przy ulicy Rakowieckiej i Instytut Radowy przy Wawelskiej, w Warszawie. Zmarł 21 września 1925 roku.

1887 - W Punxsutawney w Pensylwanii odbyły się pierwsze obchody Dnia Świstaka. Jest to doroczne święto obchodzone 2 lutego w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, którego bohaterem jest świstak amerykański, nazywany również świszczem. W tym dniu wabi się świstaka z norki. Jeśli zwierzę zobaczy swój cień i wróci, zwiastuje to jeszcze sześć tygodni zimy. Jeśli nie - to oznacza, że wiosna jest już blisko. Przepowiednia ta sprawdza się w około połowy przypadków, co w praktyce oznacza zupełny przypadek.

1902 - W Krakowie urodził się Szymon Datner, historyk. Badał między innymi zbrodnie popełnione na Żydach podczas okupacji niemieckiej w Polsce. Pracował w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie i był ekspertem Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Zmuszony do rezygnacji z zajmowanych funkcji po wydarzeniach marca 1968, wkrótce potem został zrehabilitowany. Wielokrotnie spotykał się z Janem Pawłem II podczas jego pielgrzymek do Polski. Zmarł 8 grudnia 1989 roku.

1905 - Urodziła się Ayn Rand, amerykańska pisarka i filozof, pochodząca z rodziny rosyjskich Żydów. Jest twórczynią filozofii obiektywizmu. Napisała między innymi powieści: "Powrót człowieka pierwotnego”, "Hymn”, "Atlas Zbuntowany”. Zmarła 6 marca 1982 roku.

1905 - Zmarł Adolf Bastian, niemiecki etnolog, autor "Der Mensch in der Geschichte". W 1875 roku zdefiniował kulturę, jako naukę o człowieku w odniesieniu do jego socjalnych sposobów zachowań. Jest autorem "zasady jedności rozumu ludzkiego”, mówiącej, że człowiek wykazuje zawsze te same cechy psychiczne, ma podobną strukturę osobowości i doświadczenie i postępuje tymi samymi drogami. Wprowadził pojęcie idei elementarnych i etnicznych. Urodził się 26 czerwca 1826 roku.

1907 - Zmarł Dymitr Mendelejew, rosyjski chemik, profesor chemii technicznej i nieorganicznej uniwersytetu w Sankt Petersburgu, członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności. Był twórcą okresowego układu pierwiastków nazwanego tablicą Mendelejewa. Urodził się 10 sierpnia 1834 roku.

1912 - Urodziła się Elizabeth Gladys "Millvina” Dean, Angielka, która była ostatnią żyjącą ocalałą pasażerką "Titanica". W chwili zatonięcia statku miała zaledwie dwa miesiące i 13 dni, więc nie pamiętała później tego wydarzenia. Jej ojciec zginął w katastrofie statku. Millvina Dean z matką i bratem zostali umieszczeni w szalupie ratunkowej i udało się im uratować. Zmarła 31 maja 2009.

1915 - Urodził się Karol Stryja, dyrygent i pedagog, profesor katowickiej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej, dyrygent Orkiestry Filharmonii Śląskiej, inicjator Międzynarodowego Konkursu Dyrygenckiego imienia Grzegorza Fitelberga w Katowicach. Zmarł 31 stycznia 1998 roku.

1917 - W Nowoczerkasku urodził się Witold Łokuciewski, pilot, pułkownik Wojska Polskiego, major RAF, pilot dywizjonu 303, więzień stalagu Luft III w Żaganiu. Od sierpnia 1940 roku był pilotem 303. Dywizjonu Myśliwskiego "Warszawskiego" imienia Tadeusza Kościuszki. Wraz z dwoma kolegami - Janem Zumbachem i Mirosławem Fericiem, byli nazywani "trzema muszkieterami". Szybko zdobyli status asów myśliwskich, dokonując licznych zestrzeleń niemieckich samolotów. Łokuciewski "Tolo" miał ich na koncie 11. Podczas walk ciężko ranny, dostał się do niewoli. Skutecznie uciekł za trzecim razem ze stalagu w Żaganiu, by znów znaleźć się w swojej jednostce. Zmarł 17 kwietnia 1990 roku.

1920 - Podpisano traktat w Tartu, na mocy którego Rosja Radziecka uznała niepodległość Estonii. Rosja Sowiecka straciła na rzecz Estonii 41 tysięcy kilometrów kwadratowych, zobowiązała się do zwrotu dzieł sztuki zrabowanych i wywiezionych do Rosji oraz do zapłaty 15 milionów złotych rubli z tytułu udziału Estonii w życiu gospodarczym Rosji przedrewolucyjnej.

1920 - Urodził się Jan Marian Kaczmarek, inżynier, profesor, rektor Politechniki Krakowskiej, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, poseł na Sejm PRL oraz minister nauki szkolnictwa wyższego i techniki. Walczył, jako pilot w wojnie obronnej w 1939 roku. W latach 1940-1945 działał w ruchu oporu, w Związku Walki Zbrojnej na Litwie, a później w Armii Krajowej w Generalnym Gubernatorstwie. Zmarł 18 października 2011 roku.

1920 - Urodził się Kazimierz Talarczyk, aktor filmowy i teatralny. Występował między innymi na scenach teatrów: Polskiego w Poznaniu, Wybrzeże w Gdańsku, imienia Stefana Jaracza w Łodzi. Grał też między innymi w filmach: "Gdzie jest generał", "Sami swoi", "Tylko umarły odpowie". Zmarł 6 maja 1972 roku.

1921 - Urodził się Pietro Cascella, włoski rzeźbiarz. Autor Pomnika Ofiar Faszyzmu, który stanął 16 kwietnia 1967 roku w Oświęcimiu. Zmarł 18 maja 2008 roku.

1922 - W Paryżu wydano powieść "Ulisses" Jamesa Joyce'a, uznawana jest za arcydzieło światowej literatury. Wcześniej, w latach 1918-1920, książka publikowana był w odcinkach w amerykańskiej gazecie "The Little Review”. Treścią powieści jest wędrówka po Dublinie głównego bohatera, Leopolda Blooma, jednego, zupełnie zwyczajnego dnia - 16 czerwca 1904 roku. Tytuł stanowi nawiązanie do bohatera "Odysei" Homera. "Ulisses" jest obszerną powieścią. W większości wydań ma od 800 do 1000 stron i jest podzielona na 18 rozdziałów.

1923 - Zmarła Wanda Młodnicka (z domu Monné), pisarka, tłumaczka i działaczka Towarzystwa Szkoły Ludowej. Była narzeczoną, muzą i miłością życia malarza Artura Grottgera. Później poślubiła malarza Karola Młodnickiego. Urodziła się 24 kwietnia 1850.

1924 - W trakcie I Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Chamonix została powołana Międzynarodowa Federacja Narciarska - FIS. Założycielami Federacji były obok Polski Anglia, Austria, Czechosłowacja, Finlandia, Francja, Jugosławia, Norwegia, Rumunia, USA, Szwajcaria, Szwecja, Węgry i Włochy. 100 rocznica

1925 - Urodziła się Elaine Stritch, amerykańska aktorka filmowa i telewizyjna oraz wokalistka. Wystąpiła między innymi w filmach: "Sprzedawca cadillaków", "Drobne cwaniaczki", "Sposób na teściową". Zmarła 17 lipca 2014 roku.

1926 - Urodził się Zdzisław Leon Szymański, fizyk teoretyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki Warszawskiej oraz pracownik Instytutu Fizyki PAN, Instytutu Badań Jądrowych i Instytutu Problemów Jądrowych imienia Andrzeja Sołtana. Był nazywany ojcem polskiej szkoły teoretycznej fizyki jądrowej. Zajmował się między innymi badaniem nadprzewodników. Zmarł 5 września 1999 roku.

1930 - Rozpoczęła działalność rozgłośnia Polskiego Radia w Łodzi, jako siódma w kraju. Radiowa Stacja Przekaźnikowa w Łodzi o mocy 1,65 kW, transmitowała program ogólnopolski, na falach średnich w paśmie 233,8 metra. 1 maja 1931 roku zespół pracowników Radiowej Stacji Przekaźnikowej w Łodzi podjął decyzję o nadawaniu w przerwach pomiędzy programami ogólnokrajowymi własnych lokalnych audycji informacyjnych. 2 lutego 1933 roku Dyrekcja Naczelna Polskiego Radia w Warszawie przyznała Łodzi oficjalne prawo nadawania programów lokalnych. Od tej pory łódzkie Radio mogło emitować w ciągu roku 72 audycje, na które składały się "felietony, odczyty i inne formy audycyjne".

1930 - Urodził się Krzysztof Chamiec, aktor, reżyser teatralny. Występował między innymi Starym Teatrze i Teatrze imienia Juliusza Słowackiego w Krakowie, Teatrze imienia Stefana Jaracza w Łodzi oraz teatrach w Warszawie: Ateneum, Narodowym, Polskim i Na Woli. Występował też w Teatrze Telewizji oraz w Teatrze Polskiego Radia. Grał też w filmach i serialach, między innymi w: "Stawce większej niż życie", "Kazimierzu Wielkim", "Polonii Restituta", "Gwiezdnym pyle", "Urodzinach młodego warszawiaka”, "Przypadku Piekosińskiego”, "Na dobre i na złe". Zmarł 11 października 2001 roku.

1931 - Urodził się Andrzej Kudelski, reporter radiowy, autor tekstów piosenek, współtwórca radiowego magazynu kulturalnego "Parnasik". Autor słów piosenek: "Cóż wiemy o miłości", "Jak mało, jak dużo potrzeba", "Za zdrowie pań" i innych. Zmarł 12 lutego 1980 roku.

1932 - Urodził się Zbigniew Szczęsny Adrjański, dziennikarz, literat, publicysta muzyczny, autor scenariuszy estradowych, widowisk i tekstów piosenek. Autor audycji radiowych i programów telewizyjnych, konferansjer i reżyser programów estradowych. Był pomysłodawcą Radiowych Giełd Piosenki, które prowadził, jako prezenter i konferansjer w latach 1963-1973. Redagował audycje muzyczne "Zwierzenia Prezentera”, "Spotkania przy fortepianie”. Dla Redakcji Literackiej Programu III nagrywał tak zwaną powieść improwizowaną "Głosem Lwa”. Zmarł 2 maja 2017 roku.

1935 - Amerykanin Leonard Keeler przeprowadził w Portage w stanie Wisconsin pierwsze w historii badanie wykrywaczem kłamstw, które posłużyło, jako dowód w sądzie. Badanymi byli dwaj mężczyźni oskarżeni o napaść z użyciem broni palnej. Badanie wykazało, że kłamali oni w swoich zeznaniach. Sąd uznał wyniki badań za wiarygodne i obaj oskarżeni zostali uznani za winnych napaści.

1939 - Zmarł Antoni Franciszek Mieczysław Madeyski, polski malarz, rzeźbiarz i medalier związany z Rzymem, autor między innymi projektu monety 10-złotowej Polonia. Był twórcą wielu monumentalnych rzeźb w Krakowuie - między innymi popiersia Jana Matejki (w niszy na fasadzie gmachu TPSP) oraz dwa nagrobki w katedrze wawelskiej: królowej Jadwigi i Władysława Warneńczyka a także alabastrowej rzeźby zatutułowanej "Ból". W Rzymie prowadził salon artystyczny, wspoerał polskich artystów, między innymi Aleksandra Gierymskiego. 85 rocznica

1940 - Zmarł Wsiewołod Meyerhold, rosyjski reżyser i aktor teatralny, pochodzenia niemieckiego, reformator w dziedzinie inscenizacji i sztuki aktorskiej, autor prac o teatrze i sztuce. Uważany za głównego przedstawiciela nurtu rewolucyjno-awangardowego w teatrze rosyjskim. Po rewolucji 1917 roku zwolennik nowego systemu. 1 lutego 1940 został skazany przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR na karę śmierci z zarzutu o działalność antysowiecką i trockistowską. Został rozstrzelany następnego dnia. W 1955 roku Mejerhold został oficjalnie zrehabilitowany. Urodził się 9 lutego 1874 roku.

1942 - W obozie zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem Niemcy zamordowali około 1200 Żydów z Sompolna.

1943 - Niemcy zamordowali w małopolskiej wsi Imbramowice około 60 Romów z obozu wędrownego. Zwłoki ofiar zostały pogrzebano w jednym z miejscowych sadów. W 1954 roku ciała pomordowanych Romów zostały ekshumowane i przeniesione do zbiorowego grobu na imbramowskim cmentarzu.

1943 - Klęska wojsk niemieckich i zwycięstwo armii radzieckiej w bitwie pod Stalingradem. Do sowieckiej niewoli dostało się ponad 90 tysięcy żołnierzy niemieckich, wśród nich dowódca 6. Armii feldmarszałek Friedrich von Paulus. W czasie operacji stalingradzkiej rozpoczętej 23 sierpnia 1942 roku zginęło lub zostało rannych 750 tysięcy żołnierzy niemieckich oraz walczących u ich boku chorwackich, rumuńskich, węgierskich i włoskich. Straty Armii Czerwonej obliczane są na ponad milion 100 tysięcy żołnierzy, z czego ponad 478 tysięcy zabitych lub zaginionych, a ponad 650 tysięcy rannych i chorych. Zginęło też ponad 40 tysięcy cywilnych mieszkańców Stalingradu.

1944 - Kilkutysięczna ekspedycja niemiecka wspierana przez artylerię i ukraińskich kolaborantów przeprowadziła w Lasach Janowskich pacyfikację Borowa oraz okolicznych wsi. Podczas pacyfikacji spalono sześć wsi i zamordowano od 800 do 1300 Polaków. 80 rocznica

1944 - W odwecie za zabicie przez żołnierzy AK poprzedniego dnia Franza Kutschery dowódcy SS i Policji na dystrykt warszawski Generalnego Gubernatorstwa Niemcy rozstrzelali w pobliżu miejsca akcji w Alejach Ujazdowskich 100 zakładników. Kolejnych 200 Niemcy zamordowali tego samego dnia w ruinach getta. 80 rocznica

1944 - Ukraińscy nacjonaliści z oddziału UPA zamordowali 129 polskich uchodźców podczas ich ewakuacji z Łanowiec do Wiśniowca na Wołyniu. Dowodzący konwojem niemiecki starosta nie pozwolił jadącym na przodzie konwoju kilkunastu policjantom na podjęcie walki z UPA. 80 rocznica

1944 - Pod Marysinem na Lubelszczyźnie Oddział Dyspozycyjny 621. Inspektoratu Rejonowego AK stoczył bitwę z siłami niemieckimi. Podczas walki z 34 osobowego oddziału AK zginęło 22 partyzantów, a czterech zostało ciężko rannych. 80 rocznica

1945 - We wsi Uście Zielone, położonej w dawnym powiecie buczackim województwa tarnopolskiego, oddziały ukraińskich nacjonalistów OUN i UPA zamordowały 133 osoby, głównie Polaków. Około 30 osób zostało rannych. Wśród ofiar byli także Ukraińcy, których zabito za odmowę przyłączenia się do UPA.

1945 - Podczas ataku oddziału Ukraińskiej Powstańczej Armii na wieś Czerwonogród, położoną w dawnym powiecie zaleszczyckim województwa tarnopolskiego zginęło 49-60 Polaków, a 28 zostało rannych. Upowcy w białych, maskujących ubraniach wdzierali się do domów i zabijali napotkane osoby bez względu na płeć i wiek, a następnie podpalali zabudowania.

1945 - We wsi Podgaje, podczas walk o przełamanie Wału Pomorskiego, żołnierze z 15. Dywizji Grenadierów SS spalili żywcem 32 polskich jeńców z 1. Dywizji Wojska Polskiego. W 1979 nakręcono film "Elegia" opowiadający o dramatycznych zdarzeniach. Śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych w Podgajach było prowadzone przez Okręgową Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w Koszalinie. Zostało zawieszone w 1974. Wznowiła je Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Szczecinie.

1946 - Pluton Narodowego Zjednoczenia Wojskowego spacyfikował wieś Zanie na Podlasiu, mordując 24 osoby, obywateli polskich narodowości białoruskiej wyznania prawosławnego. Partyzanci podpalali domy mieszkańców prawosławnych, a następnie ostrzeliwali osoby wybiegające z płonących budynków. Inicjatorem pacyfikacji był dowódca oddziałów partyzanckich NZW Romuald Rajs, pseudonim "Bury". W 1949 roku został uznany za zbrodniarza wojennego, winnego ludobójstwa i skazany na śmierć, a następnie rozstrzelany. W roku 1995 wyrok został unieważniony przez Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego. W 2005 roku Instytut Pamięci Narodowej umorzył śledztwo w sprawie "Burego", uznając jednocześnie, że pacyfikacji kilku wsi na Podlasiu w styczniu i lutym 1946 roku "(...) nie można utożsamiać z walką o niepodległy byt państwa, gdyż nosi znamiona ludobójstwa".

1947 - Papież Pius XII ogłosił konstytucję apostolską "Provida Mater Ecclesia", ustanawiającą instytuty świeckie. Zdefiniowało ona instytuty świeckie, jako "stowarzyszenia kleru lub świeckich, których członkowie, aby zyskać doskonałość chrześcijańską i w pełni prowadzić apostolstwo, praktykują w świecie rady ewangeliczne". Ma duże znaczenie dla Opus Dei, które zostało pierwszym w historii instytutem świeckim. Dziś do ponad 200 instytutów należy około 60 tysięcy osób na całym świecie.

1950 - Zmarł Constantin Carathéodory, grecki matematyk. Wykładał matematykę na uczelniach niemieckich, w tym w latach 1910-1913 nowo otwartej Królewskiej Wyższej Szkole Technicznej we Wrocławiu, greckich i amerykańskich. W teorii miary podstawowa definicja zbioru mierzalnego jest nazywana warunkiem Carathéodory’ego. Urodził się 13 września 1873 roku.

1950 - Urodziła się Barbara Sukowa, niemiecka aktorka. Wystąpiła między innymi w filmach: "Atomic Blonde ", "Trzeci cud", "Romanse i papierosy", "Sycylijczyk".

1955 - Urodził się Leszek Maria Engelking, filolog, literaturoznawca, poeta, nowelista, tłumacz i krytyk literacki. Autor między innymi zbiorów wierszy: "Dom piąty", "Muzeum dzieciństwa", "Komu kibicują umarli?". Przez trzy lata był jurorem Nagrody Literackiej imienia Juliana Tuwima.

1960 - Urodziła się Marta Gessler, restauratorka. Autorka między innymi książek: "Kwiatostan", "Qchnia Artystyczna, Kuchnia Świata". Prowadzi też programy telewizyjne o gotowaniu.

1965 - Sąd Wojewódzki w Warszawie wydał wyroki w tak zwanej aferze mięsnej. Główny oskarżony, dyrektor Miejskiego Handlu Mięsem Warszawa Praga Stanisław Wawrzecki został skazany na śmierć. Czterej dyrektorzy uspołecznionego handlu mięsem zostali skazani na kary dożywocia. Właściciel prywatnej masarni i czterej kierownicy sklepów zostali skazani na kary od 9 do 12 lat więzienia. Wyrok śmierci na Stanisławie Wawrzeckim wykonano 19 marca 1965 roku. 27 lipca 2004 roku Sąd Najwyższy uchylił wyroki w aferze mięsnej uzasadniając, że zapadły one z rażącym naruszeniem prawa. Proces odbywał się nie w trybie przewidzianym przez Kodeks postępowania karnego, lecz w trybie doraźnym, przewidzianym dekretem PKWN z 1945 roku.

1968 - Zmarł Tullio Serafin, włoski dyrygent i pedagog. Był inicjatorem wystawiania XIX wiecznych oper bel canto we współczesnych repertuarach operowych. Był nauczycielem wielu talentów śpiewaczych, szczególnie wsławił się prowadzeniem Marii Callas. Urodził się 1 września 1878 roku.

1970 - Zmarł Bertrand Russell, brytyjski filozof, logik, matematyk, działacz społeczny i eseista. Jest uważany za jednego z twórców filozofii analitycznej. W 1950 roku otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie literatury "w uznaniu jego różnorakich i znaczących pism, w których bronił ideałów humanitarnych i wolności myśli”, chociaż sam utrzymywał, że nagrodę otrzymał za książkę "Małżeństwo i moralność”. Urodził się 18 maja 1872 roku.

1970 - Urodziła się Santa Montefiore, brytyjska pisarka. Jest autorką między innymi powieści: "Spotkamy się pod drzewem ombu", "Szkatułka z motylem" i "Ostatni sekret Deverillów".

1972 - Ambasada brytyjska w Dublinie została zniszczona przez rozwścieczony tłum po wydarzeniach tak zwanej "krwawej niedzieli” w Londonderry. 30 stycznia 1972 roku w Londonderry w Irlandii Północnej żołnierze brytyjscy zabili 13 uczestników pokojowego marszu protestacyjnego przeciwko prawu umożliwiającemu internowanie każdego Irlandczyka podejrzanego o terroryzm oraz przeciwko zakazowi organizowania demonstracji i zgromadzeń publicznych.

1976 - Zmarł Kazimierz Rudzki, aktor, reżyser, pedagog. Grał między innymi w filmach i serialach: "Eroica", "Wojna domowa", "Jak rozpętałem drugą wojnę światową", "Nie lubię poniedziałku", "Milion za Laurę", "Czterdziestolatek". Prowadził też w Polskim Radiu audycje dla młodzieży propagujące kulturę słowa. Urodził się 6 stycznia 1911 roku.

1977 - Urodziła się Shakira, właściwie Shakira Isabel Mebarak Ripoll, kolumbijska piosenkarka, autorka tekstów, tancerka, producentka muzyczna, businesswoman, filantropka, aktorka i modelka, ambasadorka dobrej woli UNICEF. Zdobyła dwie nagrody Grammy, siedem nagród Latin Grammy Awards, dwanaście Billboard Latin Music Awards. Była dwukrotnie nominowana do nagrody Złotego Globu. Shakira jest najlepiej zarabiającą kolumbijską artystką wszech czasów. Sprzedawszy ponad 60 milionów kopii albumów, jest drugą, po Glorii Estefan, najpopularniejszą piosenkarką latynoską.

1980 - Telewizja NBC poinformowała o prowadzonej przez FBI od 1978 roku operacji specjalnej "Abscam”, wymierzonej w skorumpowanych amerykańskich kongresmanów i senatorów. Spośród 31 przedstawicieli władz, którzy stali się celem operacji, jeden senator i pięciu kongresmenów zostało oskarżonych o korupcję i skazanych w oddzielnych procesach w roku 1981. Skazanych zostało jeszcze pięciu innych przedstawicieli władz niższego szczebla, w tym senator stanowy z New Jersey Angelo Errichetti, trzej członkowie filadelfijskiej Rady Miejskiej. Agenci FBI podczas rejestrowanych na taśmach wideo rozmów z przedstawicielami władz oferowali łapówki w zamian za określone korzyści polityczne dla "szejka” z Bliskiego Wschodu.

1983 - Arcybiskup gnieźnieńsko-warszawski i prymas Polski Józef Glemp został kardynałem. Kierował Kościołem podczas stanu wojennego, przemian społeczno-ustrojowych w 1989 roku oraz w okresie integracji z Unią Europejską. Od 1981 do 2004 pełnił funkcję przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski. Wcześniej przez wiele lat był osobistym sekretarzem kardynała Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Tysiąclecia.

1986 - Zakończyły się trzydniowe wybory parlamentarne w Liechtensteinie, w których po raz pierwszy mogły głosować kobiety.

1987 - Zmarł Alistair MacLean, szkocki pisarz, autor powieści o tematyce sensacyjnej, kryminalnej i wojennej. Napisał między innymi: "Działa Nawarony" i "Tylko dla orłów". Wiele z powieści MacLeana doczekało się ekranizacji. Znany także pod pseudonimem Ian Stuart. Urodził się 21 kwietnia 1922 roku.

1990 - Prezydent RPA Frederik Willem de Klerk zezwolił na działalność Afrykańskiego Kongresu Narodowego i zapowiedział uwolnienie Nelsona Mandeli. Zapowiedział też podjęcie rozmów z przedstawicielami czarnej społeczności nad nową demokratyczną konstytucją RPA gwarantującą równość praw wszystkim obywatelom.

1990 - Zmarł Stanisław Bober, fotografik i malarz. Do 1945 roku związany ze Stanisławowem, gdzie uczył między innymi w tamtejszym Gimnazjum Kupieckim techniki reklamy oraz fotografiki reklamowej. Od lipca 1945 roku w wyniku zmiany granic państwowych i wysiedleniu Polaków ze wschodnich ziem zamieszkał w Opolu. Jest między innymi autorem cyklu: "Portrety Ormian polskich". Urodził się 21 marca 1908 roku.

1995 - Zmarł André Frossard, francuski dziennikarz, pisarz i filozof katolicki pochodzenia żydowskiego, syn Ludwika Oscara Frossarda - założyciela Francuskiej Partii Komunistycznej. Wieloletni felietonista "Le Figaro”. Jak sam opisuje, w wydanej w 1969 roku książce pod tytułem "Bóg istnieje, spotkałem Go", jako ateista doznał nawrócenia w 1935 roku po przypadkowej wizycie w kościele. Urodził się 14 stycznia 1915 roku.

1995 - Zmarł Donald Henry Pleasence, angielski aktor. Wystąpił między innymi w filmach i serialach: "Rok 1984", "Żyje się tylko dwa razy", "Wielka ucieczka", "Matnia", "Ucieczka z Nowego Jorku", "Przygody Robin Hooda", "Strefa mroku", "Ścigany", "Hawaii Five-O", "Columbo". Urodził się 5 października 1919 roku.

1998 - Zmarł Raymond Cattell, amerykański psycholog, jeden z pierwszych badaczy cech osobowości. Autor koncepcji inteligencji płynnej ( ujawniającej się naturalnie i zdeterminowanej biologicznie), zdefiniował też pojęcie inteligencji skrystalizowanej - rozwijanej w toku uczenia się. Autor Testu Inteligencji Niezależnego Kulturowo, który został nazwany jego nazwiskiem.

2000 - Zmarł Jacek Janczarski, scenarzysta, satyryk, dramaturg, związany z Polskim Radiem, autor popularnych słuchowisk radiowych “Kocham pana, panie Sułku” i - wspólnie z Maciejem Zębatym - “Rodziny Poszepszyńskich”. Był autorem scenariuszy do filmów: "O rany, nic się nie stało", "Oczy niebieskie", "Aby do świtu", a także wraz ze Stanisławem Bareją serialu telewizyjnego "Zmiennicy". Urodził się 27 lutego 1945 roku.

2000 - Zmarł Jan Nielubowicz, lekarz, profesor, członek rzeczywisty PAN, współtwórca transplantologii w Polsce, rektor Akademii Medycznej w Warszawie. 26 stycznia 1966 roku profesor Jan Nielubowicz oraz profesor Tadeusz Orłowski z Akademii Medycznej w Warszawie przeprowadzili pierwszy w Polsce udany przeszczep nerki pobranej od zmarłej osoby. Jan Nielubowicz urodził się 28 października 1915 roku.

2004 - Zmarł Alan Bullock, brytyjski historyk i pisarz, wykładowca akademicki. Autor książki "Hitler. Studium tyranii", uznanej z arcydzieło historiograficzne i sprzedanej w przeszło 30 milionach egzemplarzy, a także "Hitler i Stalin. Żywoty równoległe". Urodził się 13 grudnia 1914 roku. 20 rocznica

2007 - Pałac Kultury i Nauki w Warszawie został wpisany do rejestru zabytków. Budynek stanowił "dar narodu radzieckiego dla narodu polskiego”. Wybudowany został w latach 1952-1955 według projektu radzieckiego architekta Lwa Rudniewa, który inspirował się moskiewskimi drapaczami chmur, wzorowanymi na amerykańskich wieżowcach w stylu art déco. Architektonicznie jest mieszanką realizmu socjalistycznego i historyzmu. Razem ze wspornikiem antenowym, będącym integralną częścią iglicy, ma wysokość 237 metrów.

2007 - Oscypek, jako drugi polski produkt regionalny uzyskał status chronionej nazwy pochodzenia Unii Europejskiej. Jest to twardy, wędzony ser, przygotowywany z mleka owczego, charakterystyczny dla polskich gór, szczególnie Podhala. Podczas rejestracji określone zostały parametry oscypka oraz gminy, w których może być produkowany. Ser może być wyrabiany wyłącznie od maja do września, zaś sprzedawany do końca października.

2015 - Zmarł Andrij Wiktorowycz Kuźmenko, ukraiński piosenkarz rockowy, producent muzyczny, aktor i prezenter radiowy i telewizyjny. W 1989 roku założył zespół Skriabin, którego był liderem i jedynym członkiem występującym od początku istnienia aż do swojej tragicznej śmierci. Razem z nim wydał około 30 płyt. Zespół dał trzy koncerty w Polsce. Urodził się 17 sierpnia 1968 roku.

2019 - Zmarł Wincenty Pugacewicz, duchowny prawosławny, ksiądz mitrat Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Pełnił między innymi funkcję dziekana Okręgu Bialskopodlaskiego diecezji lubelsko-chełmskiej. Urodził się 1 sierpnia 1934 roku. 5 rocznica

2020 - Zmarł Alfons Schnura, samorządowiec, wieloletni radny Rady Miasta i Gminy w Strzelcach Opolskich, badacz historii lokalnej, orędownik pojednania polsko-niemieckiego, artysta, autor filmu "Ziemia Strzelecka przez stulecia”, a także książek: "Młodość a wielka niewiadoma", "Mokre Łany”, "Powrót do przeszłości”. Z wykształcenia tokarz, zajmował się metaloplastyką. Autor tabernakulów i świeczników w kościołach na Śląsku Opolskim. Urodził się 10 kwietnia 1930 roku.

2021 - Zmarł Zbigniew Siemaszko, historyk, pisarz i publicysta emigracyjny. W 1940 deportowany do Kazachstanu. Po zawarciu układu Sikorski-Majski 30 lipca 1941 wstąpił do Armii Andersa, z którą przeszedł szlak bojowy przez Irak, Palestynę, Południową Afrykę, z której trafił w 1943 do Wielkiej Brytanii. Po zakończeniu wojny przez 34 lata pracował w przemyśle brytyjskim. W kręgach polskiego Londynu dał się poznać, jako aktywny publicysta, polemista, uczestnik głośnych dyskusji. Związany był ze środowiskiem "Kontynentów”, potem z londyńskim "Przeglądem Powszechnym”. W roku 1959 podjął współpracę z Instytutem Literackim. Stał się jednym z najbardziej aktywnych autorów wydawanych przez Jerzego Giedroycia "Zeszytów Historycznych”, publikował też w "Kulturze”. Urodził się 28 października 1923 roku.

2021 - Zmarł Thomas Moore, znany, jako "Captain Tom", brytyjski wojskowy, uczestnik II wojny światowej i szlachcic. Założyciel The Captain Tom Foundation. Znany z akcji charytatywnej, podczas której przed swoimi setnymi urodzinami przeszedł 100 okrążeń wokół swojego domu, dzięki czemu zebrano ponad 30 milionów funtów dla wsparcia brytyjskiej służby zdrowia. Akcję wspomogło ponad półtora miliona osób z całego świata. Urodził się 20 kwietnia 1920 roku.

2022 - Zmarł Sławomir Arabski, architekt i rysownik- karykaturzysta, wykładowca akademicki. Członek łódzkiego oddziału Stowarzyszenia Architektów Polskich oraz Stowarzyszenia Artystów Karykatury w Warszawie. Był wykładowcą w Instytucie Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej oraz kierował zespołem Rysunku i Malarstwa w Instytucie Architektury i Urbanistyki. Wykładał też na Politechnice w Moguncji. W latach 1965-1990 był rysownikiem karykaturzystą Dziennika Łódzkiego, Ekspresu Ilustrowanego, Karuzeli, Szpilek, Odgłosów, Kalejdoskopu Kulturalnego i Wydawnictwa Łódzkiego oraz prasy zagranicznej. Urodził się 21 czerwca 1933 roku.

2023 - Zmarł Jan Ziziulas, imię świeckie Joanis Ziziulas, grecki duchowny prawosławny, arcybiskup, metropolita Pergamonu, teolog. Współprzewodniczył Międzynarodowej Komisji Wspólnej ds. Dialogu między Kościołem Katolickim i Wschodnimi Kościołami Prawosławnymi. Urodził się 10 stycznia 1931 roku. 1 rocznica

Zobacz także

2024-01-27, godz. 10:00 Z Katowic wyruszy w południe marsz upamiętniający ofiary Tragedii Górnośląskiej Z Katowic wyruszy w południe marsz upamiętniający ofiary Tragedii Górnośląskiej. Uczestnicy zbiorą się na placu Wolności, skąd, pokonując około dziesięciokilometrową… » więcej 2024-01-27, godz. 09:30 W Radzionkowie Dzień Pamięci o Tragedii Górnośląskiej Dzień Pamięci o Tragedii Górnośląskiej w jej 79. rocznicę obchodzony będzie w Radzionkowie. Obchody organizuje Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków… » więcej 2024-01-27, godz. 11:00 Oświęcim: dziś obchody rocznicy wyzwolenia Auschwitz-Birkenau W Auschwitz-Birkenau odbędzie się dziś uroczystość 79. rocznicy wyzwolenia byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego. Weźmie w niej udział około dwudziestu… » więcej 2024-01-27, godz. 07:30 Mija 79 lat od wyzwolenia Auschwitz-Birkenau Mija 79 lat od wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. 27 stycznia 1945 roku żołnierze Armii Czerwonej uwolnili ponad siedem tysięcy… » więcej 2024-01-27, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 27 stycznia » więcej 2024-01-26, godz. 15:48 Obchody Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu W przeddzień Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu w Warszawie odbyły się uroczystości przed Pomnikiem Ofiar Getta. Po raz 19. zorganizowała… » więcej 2024-01-26, godz. 13:00 Na wieczną wartę odszedł kapitan Jan Kowalczys ps. "Śmiały", weteran AK Gazeta regionalna "Dziennik Bałtycki" informuje, że w wieku 96 lat na wieczną wartę odszedł wczoraj kapitan Jan Kowalczys pseudonim "Śmiały", jeden z ostatnich… » więcej 2024-01-26, godz. 11:00 Dzisiaj (26.01) do kin wchodzi "Kos", zdobywca Złotych Lwów 48. FPFF w Gdyni 26 stycznia do kin wchodzi "Kos" - zdobywca Złotych Lwów 48. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Fabuła w reżyserii Pawła Maślony przedstawia… » więcej 2024-01-26, godz. 09:00 PE uczcił pamięć o ofiarach Holokaustu Parlament Europejski uczcił minutą ciszy ofiary Holokaustu. Specjalną, prawie godzinną sesję plenarną w Brukseli zorganizowano w związku z przypadającym… » więcej 2024-01-26, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 26 stycznia » więcej
7273747576
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »