Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 55. rocznica samospalenia Jana Palacha w proteście…
2024-01-16, 09:00 Autor: IAR/E.Leo/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

55. rocznica samospalenia Jana Palacha w proteście przeciwko inwazji na Czechosłowację

Jan Palach. [fot: commons.wikimedia.org/wiki/File:Výkaz_o_studiu_Jana_Palacha.jpg]
Jan Palach. [fot: commons.wikimedia.org/wiki/File:Výkaz_o_studiu_Jana_Palacha.jpg]
55 lat temu, 16 stycznia 1969 roku, Jan Palach, student Wydziału Filozofii Uniwersytetu Karola w Pradze, dokonał samospalenia w centrum miasta - przed Muzeum Narodowym na placu Wacława. Był to protest przeciwko agresji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968 roku, a także przeciw ograniczeniu swobód obywatelskich, wywołujących powszechną apatię społeczeństwa. By upamiętnić ten czyn, 16 stycznia Czesi obchodzą Dzień Pamięci Jana Palacha.
Po desperackim akcie student przez trzy dni walczył w szpitalu o życie. Zmarł 19 stycznia w następstwie dotkliwych poparzeń, które obejmowały ponad 80 procent powierzchni ciała. Stał się symbolem walki z biernością.

Swoim protestem Palachowi udało się rozbudzić opór czechosłowackiego społeczeństwa. Ulicami wielu miast przeszły demonstracje. Jedna z nich odbyła się dzień po samospaleniu Palacha - grupa studentów rozpoczęła pod pomnikiem św. Wacława przerwany w dniu pogrzebu protest głodowy, domagając się realizacji postulatów zmarłego. Nazajutrz po śmierci Jana, na placu Wacława zgromadziła się manifestacja, która przeszła na Uniwersytet Karola, gdzie zegary na Wydziale Filozofii zostały zatrzymane na godzinie 15.15, w której Jan Palach zmarł. Na czele szli studenci z transparentem "Pozostaniemy wierni".

Pogrzeb studenta - 25 stycznia 1969 roku - przerodził się w wielotysięczną manifestację przeciwko okupacji kraju. Był to jeden z największych protestów społecznych, po zdławieniu Praskiej Wiosny w 1968 roku, będącej próbą demokratyzacji systemu komunistycznego w Czechosłowacji. Student miał też naśladowców - w kolejnych miesiącach 26 osób dokonało aktu samospalenia. Siedem z nich zmarło.

Dopiero po transformacji ustrojowej ludzie mogli swobodnie wyrazić hołd zmarłemu tragicznie studentowi. 20 lat później, po aksamitnej rewolucji 1989 roku, przy Muzeum Narodowym na placu Wacława, w miejscu, w którym płonący Jan Palach upadł na ziemię, postawiono pomnik, przedstawiający brązowy krzyż, częściowo wmurowany w bruk. W 1991 roku student został pośmiertnie odznaczony najwyższym czeskim odznaczeniem - Orderem Tomasza Masaryka. Jego nazwiskiem nazwano odkrytą w 1969 roku asteroidę - 1834 Palach.

Niecałe pół roku przed czynem Jana Palacha, 8 września 1968 roku, podobną formę protestu przeciw inwazji na Czechosłowację wybrał Polak - Ryszard Siwiec. Do jego samospalenia doszło w czasie ogólnopolskich dożynek na warszawskim Stadionie Dziesięciolecia (obecnie Stadion Narodowy), w obecności stu tysięcy ludzi. Jan Palach nie wiedział jednak o tym, ponieważ polskie służby skutecznie wyciszyły tragiczne wydarzenie. Dopiero kilka miesięcy po śmierci Palacha, informację o proteście Ryszarda Siwca podała sekcja polska Radia Wolna Europa.

Po dramatycznym czynie czeskiego studenta, polski poeta Kazimierz Wierzyński napisał wiersz "Na śmierć Jana Palacha". Wygłosił go na antenie Rozgłośni Polskiej RWE. W utworze znalazły się słowa - "Tu pali się ktoś za siebie i za nas, pali się z własnej woli pośrodku własnego narodu. Nikt z odludnego świata nie przeszkadza mu płonąć do końca".

Samospaleniu Jana Palacha oddał hołd Jacek Kaczmarski w utworze "Pochodnie" z 1989 roku. Pięć lat później (1994) zespół Serce nagrał utwór dedykowany studentowi "Usłyszcie mój krzyk". W 2013 roku Agnieszka Holland zrealizowała w Czechach miniserial, poświęcony samospaleniu Jana Palacha, pod tytułem "Gorejący krzew".

Zobacz także

2023-12-30, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 30 grudnia » więcej 2023-12-29, godz. 13:00 105 lat Biblioteki Uniwersyteckiej KUL Biblioteka Uniwersytecka KUL obchodzi 105 lat istnienia. "W tym roku nie tylko Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II świętuje swoje okrągłe urodziny… » więcej 2023-12-29, godz. 11:00 60 lat temu zmarł Aleksander Ładoś, polski dyplomata ratujący Żydów podczas II wojny światowej 60 lat temu, 29 grudnia 1963 roku, zmarł Aleksander Ładoś, polski dyplomata, nieformalny przywódca tzw. Grupy Berneńskiej, ratującej Żydów podczas II wojny… » więcej 2023-12-29, godz. 10:00 Rośnie liczba eksponatów przekazywanych do nowego muzeum powstania Rośnie liczba eksponatów przekazywanych i wypożyczanych do nowej siedziby Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Poznaniu, która ma być gotowa za trzy… » więcej 2023-12-29, godz. 07:30 108 lat temu urodził się Stanisław Broniewski "Orsza", dowódca akcji pod Arsenałem 108 lat temu, 29 grudnia 1915 roku, urodził się Stanisław Broniewski "Orsza", naczelnik Szarych Szeregów, dowódca słynnej akcji pod Arsenałem. Podczas II… » więcej 2023-12-29, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 29 grudnia » więcej 2023-12-28, godz. 15:00 Karta muzealna coraz bardziej popularna Belgijska karta muzealna bardzo popularna. Coraz więcej osób korzysta ze stałej przepustki do 235 muzeów i ponad 300 wystaw w całej Belgii. » więcej 2023-12-28, godz. 13:00 W Muzeum Narodowym w Krakowie 20 nowych wystaw [DŹWIĘK] Dwadzieścia nowych wystaw czasowych i pokazów w przyszłym roku przygotuje Muzeum Narodowe w Krakowie. Trzy duże ekspozycje zostaną zaprezentowane w gmachu… » więcej 2023-12-28, godz. 11:00 Muzeum Hutnictwa w Chorzowie przygotowuje wniosek o wpis hutniczych tradycji na listę niematerialnego dziedzictwa W styczniu zostanie złożony wniosek o wpis tradycji hutniczych na listę niematerialnego dziedzictwa. Przygotowuje go Muzeum Hutnictwa w Chorzowie. Chodzi o… » więcej 2023-12-28, godz. 09:00 42 lata temu w kopalni Piast zakończył się podziemny strajk górników 42 lata temu, 28 grudnia 1981 roku, w kopalni "Piast" w Bieruniu zakończył się ostatni w Polsce strajk protestacyjny przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego… » więcej
8889909192
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »