Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 55. rocznica samospalenia Jana Palacha w proteście…
2024-01-16, 09:00 Autor: IAR/E.Leo/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

55. rocznica samospalenia Jana Palacha w proteście przeciwko inwazji na Czechosłowację

Jan Palach. [fot: commons.wikimedia.org/wiki/File:Výkaz_o_studiu_Jana_Palacha.jpg]
Jan Palach. [fot: commons.wikimedia.org/wiki/File:Výkaz_o_studiu_Jana_Palacha.jpg]
55 lat temu, 16 stycznia 1969 roku, Jan Palach, student Wydziału Filozofii Uniwersytetu Karola w Pradze, dokonał samospalenia w centrum miasta - przed Muzeum Narodowym na placu Wacława. Był to protest przeciwko agresji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968 roku, a także przeciw ograniczeniu swobód obywatelskich, wywołujących powszechną apatię społeczeństwa. By upamiętnić ten czyn, 16 stycznia Czesi obchodzą Dzień Pamięci Jana Palacha.
Po desperackim akcie student przez trzy dni walczył w szpitalu o życie. Zmarł 19 stycznia w następstwie dotkliwych poparzeń, które obejmowały ponad 80 procent powierzchni ciała. Stał się symbolem walki z biernością.

Swoim protestem Palachowi udało się rozbudzić opór czechosłowackiego społeczeństwa. Ulicami wielu miast przeszły demonstracje. Jedna z nich odbyła się dzień po samospaleniu Palacha - grupa studentów rozpoczęła pod pomnikiem św. Wacława przerwany w dniu pogrzebu protest głodowy, domagając się realizacji postulatów zmarłego. Nazajutrz po śmierci Jana, na placu Wacława zgromadziła się manifestacja, która przeszła na Uniwersytet Karola, gdzie zegary na Wydziale Filozofii zostały zatrzymane na godzinie 15.15, w której Jan Palach zmarł. Na czele szli studenci z transparentem "Pozostaniemy wierni".

Pogrzeb studenta - 25 stycznia 1969 roku - przerodził się w wielotysięczną manifestację przeciwko okupacji kraju. Był to jeden z największych protestów społecznych, po zdławieniu Praskiej Wiosny w 1968 roku, będącej próbą demokratyzacji systemu komunistycznego w Czechosłowacji. Student miał też naśladowców - w kolejnych miesiącach 26 osób dokonało aktu samospalenia. Siedem z nich zmarło.

Dopiero po transformacji ustrojowej ludzie mogli swobodnie wyrazić hołd zmarłemu tragicznie studentowi. 20 lat później, po aksamitnej rewolucji 1989 roku, przy Muzeum Narodowym na placu Wacława, w miejscu, w którym płonący Jan Palach upadł na ziemię, postawiono pomnik, przedstawiający brązowy krzyż, częściowo wmurowany w bruk. W 1991 roku student został pośmiertnie odznaczony najwyższym czeskim odznaczeniem - Orderem Tomasza Masaryka. Jego nazwiskiem nazwano odkrytą w 1969 roku asteroidę - 1834 Palach.

Niecałe pół roku przed czynem Jana Palacha, 8 września 1968 roku, podobną formę protestu przeciw inwazji na Czechosłowację wybrał Polak - Ryszard Siwiec. Do jego samospalenia doszło w czasie ogólnopolskich dożynek na warszawskim Stadionie Dziesięciolecia (obecnie Stadion Narodowy), w obecności stu tysięcy ludzi. Jan Palach nie wiedział jednak o tym, ponieważ polskie służby skutecznie wyciszyły tragiczne wydarzenie. Dopiero kilka miesięcy po śmierci Palacha, informację o proteście Ryszarda Siwca podała sekcja polska Radia Wolna Europa.

Po dramatycznym czynie czeskiego studenta, polski poeta Kazimierz Wierzyński napisał wiersz "Na śmierć Jana Palacha". Wygłosił go na antenie Rozgłośni Polskiej RWE. W utworze znalazły się słowa - "Tu pali się ktoś za siebie i za nas, pali się z własnej woli pośrodku własnego narodu. Nikt z odludnego świata nie przeszkadza mu płonąć do końca".

Samospaleniu Jana Palacha oddał hołd Jacek Kaczmarski w utworze "Pochodnie" z 1989 roku. Pięć lat później (1994) zespół Serce nagrał utwór dedykowany studentowi "Usłyszcie mój krzyk". W 2013 roku Agnieszka Holland zrealizowała w Czechach miniserial, poświęcony samospaleniu Jana Palacha, pod tytułem "Gorejący krzew".

Zobacz także

2024-02-14, godz. 08:00 105 lat temu wybuchła wojna polsko-bolszewicka 105 lat temu - 14 lutego 1919 roku - w okolicy miejscowości Mosty nad Niemnem doszło do starć wojsk odrodzonej Polski z oddziałami Armii Czerwonej, które… » więcej 2024-02-14, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 14 lutego » więcej 2024-02-13, godz. 15:00 80. rocznica akcji „Burza” - IPN w Opolu zorganizował wystawę W 2024 roku mija 80 lat od przeprowadzenia akcji „Burza” – operacji polityczno-wojskowej Armii Krajowej wymierzonej przeciwko Niemcom, trwającej od 4 stycznia… » więcej 2024-02-13, godz. 13:00 10 lat temu zmarł Zbigniew Romaszewski, działacz opozycji w PRL, senator 10 lat temu, 13 lutego 2014 roku, zmarł Zbigniew Romaszewski, działacz opozycji demokratycznej w PRL, obrońca praw człowieka, wieloletni senator od czasu przywrócenia… » więcej 2024-02-13, godz. 11:00 Premiera książki „Mefisto z Auschwitz” o Josefie Mengele "Mefisto z Auschwitz”, książka o Josefie Mengele, oficerze SS i lekarzu odpowiedzialnym za pseudomedyczne eksperymenty w niemieckim obozie koncentracyjnym… » więcej 2024-02-13, godz. 09:00 XIII Światowy Dzień Radia - Polskie Radio ma 99 lat 13 lutego obchodzimy XIII Światowy Dzień Radia. Został ustanowiony z inicjatywy Hiszpanii i proklamowany przez UNESCO w 2011 roku. Dzień ten upamiętnia inaugurację… » więcej 2024-02-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 13 lutego » więcej 2024-02-12, godz. 15:38 Uroczystości i wystawa w ramach obchodów rocznicy masowych deportacji Polaków na Sybir. W Lublinie trwają obchody 84 rocznicy masowych deportacji Polaków na Sybir. Pierwsze transporty sowieckie NKWD na wschód wyjechały 10 lutego 1940 roku. » więcej 2024-02-12, godz. 13:00 Bieg "Tropem Wilczym" w Prudniku - trwają zapisy Prudnicki bieg "Tropem Wilczym" upamiętni też miejscowych żołnierzy niezłomnych powojennego podziemia antykomunistycznego i antysowieckiego. Start i meta… » więcej 2024-02-12, godz. 11:00 Trwają zgłoszenia do konkursu filmowego Muzeum Powstania Warszawskiego #63 sekundy Muzeum Powstania Warszawskiego przyjmuje zgłoszenia do konkursu filmowego "#63sekundy". Konkurs skierowany jest do ludzi młodych. Polega na nakręceniu 63-sekundowego… » więcej
7677787980
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »