Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Kalendarium historyczne
2024-01-09, 07:30 Autor: Szukała Michał / PAP

Kalendarium historyczne

Kalendarium [www.pixabay.com]
Kalendarium [www.pixabay.com]
9 stycznia
1433 - Król Władysław Jagiełło nadał szlachcie przywilej krakowski, potwierdzający przywilej jedlneński z 1430 r., który ustanawiał zasadę prawną "neminem captivabimus nisi iure victum" (nikogo nie uwięzimy bez wyroku sądowego).

1797 - We Włoszech powstały Legiony Polskie; umowę z Republiką Lombardii o powołaniu pierwszej po III rozbiorze polskiej formacji wojskowej podpisał gen. Jan Henryk Dąbrowski. 20 stycznia gen. Dąbrowski wydał odezwę zachęcającą do wstępowania do Legionów.

1831 - W Opatówku urodził się Agaton Giller, dziennikarz, pisarz, działacz niepodległościowy; członek Komitetu Centralnego Narodowego (1862-1863) i Rządu Narodowego w okresie Powstania Styczniowego.

1850 - W Kamienicy zmarł Jan Kanty Andrusikiewicz, nauczyciel ludowy, organista, jeden z przywódców antyaustriackiego powstania chochołowskiego w 1846 roku.

1869 - W Warszawie urodził się Władysław Heinrich, psycholog, historyk filozofii, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, twórca pierwszej w Polsce Pracowni Psychologii Doświadczalnej.

1876 - W Podgórzu (obecnie część Krakowa) urodził się Adolf Nowaczyński, pisarz, publicysta, satyryk, działacz polityczny i społeczny; w okresie międzywojennym związany z obozem narodowo-demokratycznym.

1878 - W Warszawie urodził się Janusz Chmielowski, matematyk, inżynier, taternik, działacz turystyczny; jako pierwszy dokonał zimowego wejścia na Gerlach.

1894 - W Warszawie urodził się Henryk Stażewski, malarz, przedstawiciel abstrakcji geometrycznej.

1901 - W Warszawie urodził się Stanisław Dubois, działacz socjalistyczny, uczestnik Powstań Śląskich i wojny polsko-bolszewickiej; przewodniczący Rady Głównej Czerwonego Harcerstwa TUR, członek Rady Naczelnej PPS; rozstrzelany w niemieckim obozie KL Auschwitz w sierpniu 1942 r.; niektóre źródła podają datę 7 stycznia.

1907 - W Kijowie urodził się Feliks Konarski, pseudonim Ref-Ren, pisarz, kierownik artystyczny i literacki teatrów rewiowych; w czasie wojny więzień sowieckich łagrów, następnie w armii gen. Władysława Andersa; autor słów pieśni "Czerwone maki na Monte Cassino".

1919 - W Dziektarzewie urodził się Stanisław Leopold, ps. Rafał, harcerz, dowódca I kompanii batalionu "Parasol", dowódca akcji "Koppe" w lipcu 1944 (próba zamachu na dowódcę SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie), poległ w czasie Powstania Warszawskiego.

1919 – Samoloty zdobyte przez powstańców wielkopolskich dokonały nalotu bombowego na niemieckie lotnisko we Frankfurcie nad Odrą.

1920 - W Żytomierzu urodził się Mieczysław Pawlikowski, aktor, odtwórca m.in. Zagłoby w filmie Jerzego Hoffmana "Pan Wołodyjowski"; w czasie II wojny światowej pilot w Dywizjonach 300 i 301 Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii.

1925 - We Lwowie urodził się Jerzy Wittlin, pisarz, satyryk, autor popularnej w latach 70. i 80. XX wieku serii "Vademecum".

1926 - W Warszawie urodził się Józef Nalberczak, aktor, znany z ról m.in. w "Popiołach" Andrzeja Wajdy, "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz" Stanisława Barei.

1927 - Działalność rozpoczęło Ministerstwo Poczt i Telegrafów - pierwszym ministrem został Bogusław Miedziński.

1928 - W Warszawie zmarł Antoni Osuchowski, prawnik, działacz narodowy i edukacyjny.

1928 - Odbył się I Zjazd Ligi Ochrony Przyrody.

1931 - W Przystajni koło Częstochowy urodził się Henryk Kluba, reżyser, aktor, producent filmowy, wieloletni rektor łódzkiej szkoły filmowej; autor m.in. filmów "Chudy i inni", "Słońce wschodzi raz na dzień", "Pięć i pół bladego Józka".

1941 - W Lidzie urodził się Jerzy Derfel, pianista, kompozytor, autor muzyki teatralnej i filmowej.

1942 - W okolicach Balearów w katastrofie statku zginął Jerzy Różycki, matematyk, kryptolog; wspólnie z Marianem Rejewskim i Henrykiem Zygalskim złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma.

1943 - Do warszawskiego getta przybył na inspekcję Reichsfuehrer SS Heinrich Himmler, nakazując deportację 8 tys. Żydów oraz ewakuację niemieckich przedsiębiorstw na Lubelszczyznę.

1943 - We wsi Trzcianka w pow. staszowskim w walce z Niemcami poległ ppor. Władysław Jan Jasiński "Jędruś"; nauczyciel, harcerz, od 1939 r. dowódca organizacji konspiracyjnej Odwet; następnie dowódca oddziału partyzanckiego "Jędrusie".

1944 - W Warszawie przedstawiciele najważniejszych stronnictw politycznych uznających rząd RP w Londynie powołali Radę Jedności Narodowej; jej przewodniczącym został jeden z przywódców PPS-WRN Kazimierz Pużak "Bazyli".

1945 - W Poznaniu urodziła się Małgorzata Musierowicz, autorka i ilustratorka książek dla dzieci i młodzieży, m.in. "Kwiatu kalafiora" i "Kłamczuchy".

1948 - We Wrocławiu urodził się Jan Tomaszewski, piłkarz, bramkarz reprezentacji Polski, zdobywca trzeciego miejsca na Mistrzostwach Świata w RFN w 1974 r. i srebrnego medalu na Igrzyskach Olimpijskich w Montrealu w 1976 r.

1952 - W Łodzi urodził się Marek Belka, ekonomista, wicepremier i minister finansów (1997 i 2001-2002); premier RP w latach 2004-2005; w latach 2010-2016 prezes Narodowego Banku Polskiego.

1956 - W Mysłowicach urodziła się Lucyna Langer-Kałek, lekkoatletka, płotkarka, medalistka Igrzysk Olimpijskich i Mistrzostw Europy.

1958 - Odbyło się spotkanie prymasa Stefana Wyszyńskiego z Władysławem Gomułką i Józefem Cyrankiewiczem, dotyczące m.in. sprawy nauki religii w szkołach świeckich, harcerstwa oraz dekretu o obsadzaniu stanowisk kościelnych.

1958 - W Katowicach zmarł Józef Szkolnikowski, trener piłkarski, działacz sportowy, major Wojska Polskiego, żołnierz armii gen. Andersa, działacz PZPN, współzałożyciel "Przeglądu Sportowego".

1966 - Komunikat Urzędu Rady Ministrów o odmowie wydania paszportu prymasowi Polski kard. Stefanowi Wyszyńskiemu; prymas planował wyjazd do Rzymu na inaugurację obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski.

1970 - W Londynie zmarł Mieczysław Grydzewski, publicysta, krytyk literacki, współzałożyciel i członek redakcji miesięcznika "Skamander", twórca i redaktor tygodnika "Wiadomości Literackie" (1924-1939); w czasie II wojny światowej wspólnie z Zygmuntem Nowakowskim doprowadził do powstania "Wiadomości Polskich"; w latach 1946-1966 redaktor naczelny londyńskich "Wiadomości".

1972 - Premiera serialu "Podróż za jeden uśmiech" w reżyserii Stanisława Jędryki.

1973 - Premiera filmu Andrzeja Wajdy "Wesele".

1976 - Episkopat Polski skierował list do Nadzwyczajnej Komisji Sejmowej przygotowującej zmiany w Konstytucji PRL, w którym wyraził zaniepokojenie przygotowywanymi zapisami o kierowniczej roli partii komunistycznej i nienaruszalnej braterskiej więzi z ZSRS.

1981 - W Warszawie zmarł Kazimierz Serocki, kompozytor, pianista, pedagog.

1982 - Pierwsze w stanie wojennym spotkanie gen. Wojciecha Jaruzelskiego z prymasem Polski Józefem Glempem.

1984 - W Warszawie urodziła się Weronika Rosati, aktorka; zagrała m.in. w filmach "Pitbull" Patryka Vegi, "Obława" Marcina Krzyształowicza, "Obce ciało" Krzysztofa Zanussiego.

1986 - W Gdańsku SB aresztowała Bogdana Borusewicza, członka TKK NSZZ "Solidarność", ukrywającego się od wprowadzenia stanu wojennego.

1987 - W wypadku samochodowym pod Wrocławiem zginał Zbigniew Cynkutis, aktor i reżyser teatralny, współpracownik Jerzego Grotowskiego, odtwórca roli "Zawady" w filmie Jerzego Passendorfera "Zamach".

1991 - W Krakowie zdemontowany został pomnik sowieckiego marszałka Iwana Koniewa.

1992 - Pismo "Nature" poinformowało o odkryciu, że poza Układem Słonecznym istnieją planety; odkrywcą był polski naukowiec, prof. Aleksander Wolszczan.

1995 - Premiera filmu "Spis cudzołożnic" w reżyserii Jerzego Stuhra.

1997 - W Jerozolimie odbyło się prawykonanie monumentalnego dzieła symfonicznego Krzysztofa Pendereckiego pt. "Siedem bram Jerozolimy", skomponowanego z okazji 3000-lecia założenia tego miasta.

1997 - W Warszawie zmarł Edward Osóbka-Morawski, działacz socjalistyczny, współzałożyciel i wiceprzewodniczący KRN, od 1944 r. przewodniczący PKWN, a następnie premier tzw. Rządu Tymczasowego uznawanego przez ZSRS; w latach 1945-1947 premier Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej.

2015 - W Warszawie zmarł Józef Oleksy, polityk PZPR i SLD, marszałek Sejmu II kadencji, premier RP w latach 1995-96.

2017 - W Leeds zmarł Zygmunt Bauman, lewicowy socjolog, eseista, autor prac o kulturze współczesnej. W latach 1945-1953 był funkcjonariuszem Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, zajmując się m.in. zwalczaniem zbrojnego podziemia niepodległościowego oraz komunistyczną propagandą.

Zobacz także

2024-01-11, godz. 13:00 Rok temu zmarł Jan Ludwiczak, przewodniczący "Solidarności" w kopalni Wujek Rok temu, 11 stycznia, w wieku 85 lat zmarł Jan Ludwiczak, przewodniczący "Solidarności" w kopalni Wujek w Katowicach w 1981 roku. To w jego obronie, gdy został… » więcej 2024-01-11, godz. 11:00 100 lat temu Sejm uchwalił ustawę o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej 100 lat temu, 11 stycznia 1924 roku, Sejm uchwalił ustawę o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej, zwanej reformą Grabskiego. Była to jedna z kluczowych… » więcej 2024-01-11, godz. 09:00 105 lat temu Józef Piłsudski podpisał dekret o ubezpieczeniu pracowników na wypadek choroby 105 lat temu, 11 stycznia 1919 roku, Naczelnik Państwa Józef Piłsudski podpisał dekret o obowiązkowym ubezpieczeniu pracowników na wypadek choroby. Był… » więcej 2024-01-11, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 11 stycznia » więcej 2024-01-10, godz. 15:00 15 lat temu zmarła generał Elżbieta Zawacka, kurierka AK, cichociemna 15 lat temu, 10 stycznia 2009 roku, zmarła generał Elżbieta Zawacka, legendarna kurierka Komendy Głównej Armii Krajowej, podczas II drugiej wojny światowej… » więcej 2024-01-10, godz. 13:00 105 lat temu zmarł Antoni Wiwulski, twórca Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie 105 lat temu, 10 stycznia 1919 roku, zmarł Antoni Wiwulski, rzeźbiarz, architekt, twórca Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie i pomnika Trzech Krzyży w Wilnie… » więcej 2024-01-10, godz. 11:00 II edycja konkursu „Opowiem Ci o Kresach” – śląskie losy kresowej rodziny Instytut Śląski zaprasza do udziału w konkursie „Opowiem Ci o Kresach” – śląskie losy kresowej rodziny. » więcej 2024-01-10, godz. 09:00 132 lata temu urodził się Melchior Wańkowicz, pisarz, publicysta, mistrz reportażu 132 lata temu, 10 stycznia 1892 roku, urodził się Melchior Wańkowicz, wybitny pisarz, publicysta i dziennikarz. Był mistrzem opowieści reportażowej, łączącej… » więcej 2024-01-10, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 10 stycznia » więcej 2024-01-09, godz. 15:00 82 lata temu zginął Jerzy Różycki, matematyk i kryptolog 82 lata temu, 9 stycznia 1942 roku, w katastrofie statku na Morzu Śródziemnym zginął Jerzy Różycki, matematyk i kryptolog, pracownik kontrwywiadu wojskowego… » więcej
8081828384
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »