Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Kalendarium historyczne
2024-01-09, 07:30 Autor: Szukała Michał / PAP

Kalendarium historyczne

Kalendarium [www.pixabay.com]
Kalendarium [www.pixabay.com]
9 stycznia
1433 - Król Władysław Jagiełło nadał szlachcie przywilej krakowski, potwierdzający przywilej jedlneński z 1430 r., który ustanawiał zasadę prawną "neminem captivabimus nisi iure victum" (nikogo nie uwięzimy bez wyroku sądowego).

1797 - We Włoszech powstały Legiony Polskie; umowę z Republiką Lombardii o powołaniu pierwszej po III rozbiorze polskiej formacji wojskowej podpisał gen. Jan Henryk Dąbrowski. 20 stycznia gen. Dąbrowski wydał odezwę zachęcającą do wstępowania do Legionów.

1831 - W Opatówku urodził się Agaton Giller, dziennikarz, pisarz, działacz niepodległościowy; członek Komitetu Centralnego Narodowego (1862-1863) i Rządu Narodowego w okresie Powstania Styczniowego.

1850 - W Kamienicy zmarł Jan Kanty Andrusikiewicz, nauczyciel ludowy, organista, jeden z przywódców antyaustriackiego powstania chochołowskiego w 1846 roku.

1869 - W Warszawie urodził się Władysław Heinrich, psycholog, historyk filozofii, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, twórca pierwszej w Polsce Pracowni Psychologii Doświadczalnej.

1876 - W Podgórzu (obecnie część Krakowa) urodził się Adolf Nowaczyński, pisarz, publicysta, satyryk, działacz polityczny i społeczny; w okresie międzywojennym związany z obozem narodowo-demokratycznym.

1878 - W Warszawie urodził się Janusz Chmielowski, matematyk, inżynier, taternik, działacz turystyczny; jako pierwszy dokonał zimowego wejścia na Gerlach.

1894 - W Warszawie urodził się Henryk Stażewski, malarz, przedstawiciel abstrakcji geometrycznej.

1901 - W Warszawie urodził się Stanisław Dubois, działacz socjalistyczny, uczestnik Powstań Śląskich i wojny polsko-bolszewickiej; przewodniczący Rady Głównej Czerwonego Harcerstwa TUR, członek Rady Naczelnej PPS; rozstrzelany w niemieckim obozie KL Auschwitz w sierpniu 1942 r.; niektóre źródła podają datę 7 stycznia.

1907 - W Kijowie urodził się Feliks Konarski, pseudonim Ref-Ren, pisarz, kierownik artystyczny i literacki teatrów rewiowych; w czasie wojny więzień sowieckich łagrów, następnie w armii gen. Władysława Andersa; autor słów pieśni "Czerwone maki na Monte Cassino".

1919 - W Dziektarzewie urodził się Stanisław Leopold, ps. Rafał, harcerz, dowódca I kompanii batalionu "Parasol", dowódca akcji "Koppe" w lipcu 1944 (próba zamachu na dowódcę SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie), poległ w czasie Powstania Warszawskiego.

1919 – Samoloty zdobyte przez powstańców wielkopolskich dokonały nalotu bombowego na niemieckie lotnisko we Frankfurcie nad Odrą.

1920 - W Żytomierzu urodził się Mieczysław Pawlikowski, aktor, odtwórca m.in. Zagłoby w filmie Jerzego Hoffmana "Pan Wołodyjowski"; w czasie II wojny światowej pilot w Dywizjonach 300 i 301 Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii.

1925 - We Lwowie urodził się Jerzy Wittlin, pisarz, satyryk, autor popularnej w latach 70. i 80. XX wieku serii "Vademecum".

1926 - W Warszawie urodził się Józef Nalberczak, aktor, znany z ról m.in. w "Popiołach" Andrzeja Wajdy, "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz" Stanisława Barei.

1927 - Działalność rozpoczęło Ministerstwo Poczt i Telegrafów - pierwszym ministrem został Bogusław Miedziński.

1928 - W Warszawie zmarł Antoni Osuchowski, prawnik, działacz narodowy i edukacyjny.

1928 - Odbył się I Zjazd Ligi Ochrony Przyrody.

1931 - W Przystajni koło Częstochowy urodził się Henryk Kluba, reżyser, aktor, producent filmowy, wieloletni rektor łódzkiej szkoły filmowej; autor m.in. filmów "Chudy i inni", "Słońce wschodzi raz na dzień", "Pięć i pół bladego Józka".

1941 - W Lidzie urodził się Jerzy Derfel, pianista, kompozytor, autor muzyki teatralnej i filmowej.

1942 - W okolicach Balearów w katastrofie statku zginął Jerzy Różycki, matematyk, kryptolog; wspólnie z Marianem Rejewskim i Henrykiem Zygalskim złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma.

1943 - Do warszawskiego getta przybył na inspekcję Reichsfuehrer SS Heinrich Himmler, nakazując deportację 8 tys. Żydów oraz ewakuację niemieckich przedsiębiorstw na Lubelszczyznę.

1943 - We wsi Trzcianka w pow. staszowskim w walce z Niemcami poległ ppor. Władysław Jan Jasiński "Jędruś"; nauczyciel, harcerz, od 1939 r. dowódca organizacji konspiracyjnej Odwet; następnie dowódca oddziału partyzanckiego "Jędrusie".

1944 - W Warszawie przedstawiciele najważniejszych stronnictw politycznych uznających rząd RP w Londynie powołali Radę Jedności Narodowej; jej przewodniczącym został jeden z przywódców PPS-WRN Kazimierz Pużak "Bazyli".

1945 - W Poznaniu urodziła się Małgorzata Musierowicz, autorka i ilustratorka książek dla dzieci i młodzieży, m.in. "Kwiatu kalafiora" i "Kłamczuchy".

1948 - We Wrocławiu urodził się Jan Tomaszewski, piłkarz, bramkarz reprezentacji Polski, zdobywca trzeciego miejsca na Mistrzostwach Świata w RFN w 1974 r. i srebrnego medalu na Igrzyskach Olimpijskich w Montrealu w 1976 r.

1952 - W Łodzi urodził się Marek Belka, ekonomista, wicepremier i minister finansów (1997 i 2001-2002); premier RP w latach 2004-2005; w latach 2010-2016 prezes Narodowego Banku Polskiego.

1956 - W Mysłowicach urodziła się Lucyna Langer-Kałek, lekkoatletka, płotkarka, medalistka Igrzysk Olimpijskich i Mistrzostw Europy.

1958 - Odbyło się spotkanie prymasa Stefana Wyszyńskiego z Władysławem Gomułką i Józefem Cyrankiewiczem, dotyczące m.in. sprawy nauki religii w szkołach świeckich, harcerstwa oraz dekretu o obsadzaniu stanowisk kościelnych.

1958 - W Katowicach zmarł Józef Szkolnikowski, trener piłkarski, działacz sportowy, major Wojska Polskiego, żołnierz armii gen. Andersa, działacz PZPN, współzałożyciel "Przeglądu Sportowego".

1966 - Komunikat Urzędu Rady Ministrów o odmowie wydania paszportu prymasowi Polski kard. Stefanowi Wyszyńskiemu; prymas planował wyjazd do Rzymu na inaugurację obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski.

1970 - W Londynie zmarł Mieczysław Grydzewski, publicysta, krytyk literacki, współzałożyciel i członek redakcji miesięcznika "Skamander", twórca i redaktor tygodnika "Wiadomości Literackie" (1924-1939); w czasie II wojny światowej wspólnie z Zygmuntem Nowakowskim doprowadził do powstania "Wiadomości Polskich"; w latach 1946-1966 redaktor naczelny londyńskich "Wiadomości".

1972 - Premiera serialu "Podróż za jeden uśmiech" w reżyserii Stanisława Jędryki.

1973 - Premiera filmu Andrzeja Wajdy "Wesele".

1976 - Episkopat Polski skierował list do Nadzwyczajnej Komisji Sejmowej przygotowującej zmiany w Konstytucji PRL, w którym wyraził zaniepokojenie przygotowywanymi zapisami o kierowniczej roli partii komunistycznej i nienaruszalnej braterskiej więzi z ZSRS.

1981 - W Warszawie zmarł Kazimierz Serocki, kompozytor, pianista, pedagog.

1982 - Pierwsze w stanie wojennym spotkanie gen. Wojciecha Jaruzelskiego z prymasem Polski Józefem Glempem.

1984 - W Warszawie urodziła się Weronika Rosati, aktorka; zagrała m.in. w filmach "Pitbull" Patryka Vegi, "Obława" Marcina Krzyształowicza, "Obce ciało" Krzysztofa Zanussiego.

1986 - W Gdańsku SB aresztowała Bogdana Borusewicza, członka TKK NSZZ "Solidarność", ukrywającego się od wprowadzenia stanu wojennego.

1987 - W wypadku samochodowym pod Wrocławiem zginał Zbigniew Cynkutis, aktor i reżyser teatralny, współpracownik Jerzego Grotowskiego, odtwórca roli "Zawady" w filmie Jerzego Passendorfera "Zamach".

1991 - W Krakowie zdemontowany został pomnik sowieckiego marszałka Iwana Koniewa.

1992 - Pismo "Nature" poinformowało o odkryciu, że poza Układem Słonecznym istnieją planety; odkrywcą był polski naukowiec, prof. Aleksander Wolszczan.

1995 - Premiera filmu "Spis cudzołożnic" w reżyserii Jerzego Stuhra.

1997 - W Jerozolimie odbyło się prawykonanie monumentalnego dzieła symfonicznego Krzysztofa Pendereckiego pt. "Siedem bram Jerozolimy", skomponowanego z okazji 3000-lecia założenia tego miasta.

1997 - W Warszawie zmarł Edward Osóbka-Morawski, działacz socjalistyczny, współzałożyciel i wiceprzewodniczący KRN, od 1944 r. przewodniczący PKWN, a następnie premier tzw. Rządu Tymczasowego uznawanego przez ZSRS; w latach 1945-1947 premier Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej.

2015 - W Warszawie zmarł Józef Oleksy, polityk PZPR i SLD, marszałek Sejmu II kadencji, premier RP w latach 1995-96.

2017 - W Leeds zmarł Zygmunt Bauman, lewicowy socjolog, eseista, autor prac o kulturze współczesnej. W latach 1945-1953 był funkcjonariuszem Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, zajmując się m.in. zwalczaniem zbrojnego podziemia niepodległościowego oraz komunistyczną propagandą.

Zobacz także

2024-02-07, godz. 13:00 105 lat temu powołano Najwyższą Izbę Kontroli Państwa 105 lat temu, 7 lutego 1919 roku, Naczelnik Państwa Józef Piłsudski podpisał dekret o powołaniu Najwyższej Izby Kontroli Państwa, zajmującej się kompleksową… » więcej 2024-02-07, godz. 11:00 105 lat temu powstała Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej 105 lat temu, 7 lutego 1919 roku, powołano Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej. Została utworzona dekretem Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego… » więcej 2024-02-07, godz. 09:00 105 lat temu powołano Pocztową Kasę Oszczędności 105 lat temu, 7 lutego 1919 roku, Naczelnik Państwa Józef Piłsudski podpisał dekret o powołaniu Pocztowej Kasy Oszczędności - państwowej instytucji bankowej… » więcej 2024-02-07, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 7 lutego » więcej 2024-02-06, godz. 23:15 Archiwum IPN: "Historia w artefaktach zapisana" - Maria Marynowska Maria Marynowska z domu Koziełł-Poklewska jest bohaterką najnowszej wystawy w Izbie Pamięci Strzelecka 8. Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej zaprezentowało… » więcej 2024-02-06, godz. 13:00 Upamiętniono 81. rocznicę początku likwidacji białostockiego getta Przy wmurowanej w chodnik tablicy u zbiegu ulic Jurowieckiej i Sienkiewicza i pod pomnikiem Bohaterów Getta w Białymstoku upamiętniono w poniedziałek żydowskich… » więcej 2024-02-06, godz. 11:00 Starożytne artefakty na wystawie „Okruchy Antyku” w Muzeum Zamkowym Ponad tysiąc starożytnych artefaktów, w tym rzymskie miecze, srebrne ozdoby i biżuterię będzie można zobaczyć od piątku na wystawie „Okruchy Antyku… » więcej 2024-02-06, godz. 09:00 35 lat temu rozpoczęły się obrady Okrągłego Stołu 35 lat temu, 6 lutego 1989 roku, w Pałacu Namiestnikowskim w Warszawie, będącym wówczas siedzibą Urzędu Rady Ministrów (obecnie Pałac Prezydencki) rozpoczęły… » więcej 2024-02-06, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 6 lutego » więcej 2024-02-05, godz. 16:00 Bieg Pamięci Sybiru: 10 lutego w Białymstoku, 17 lutego we Wrocławiu 1,3 tys. osób może wziąć udział w Biegu Pamięci Sybiru - upamiętniającym ofiary wywózek na Wschód, który 10 lutego odbędzie się w Białymstoku, a… » więcej
7980818283
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »