Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 77. rocznica pokazowego procesu działaczy I Zarządu…
2024-01-04, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/K.Koziełł/dok.

77. rocznica pokazowego procesu działaczy I Zarządu WiN

Krzyż zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" [fot. Lowdown, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=33377676]
Krzyż zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" [fot. Lowdown, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=33377676]
77 lat temu, 4 stycznia 1947 roku, w Warszawie rozpoczął się proces przywódców antykomunistycznej organizacji Wolność i Niezawisłość, walczącej z sowietyzacją Polski. Był to pierwszy z głośnych procesów pokazowych w okresie stalinizmu, zorganizowany na krótko przed sfałszowanymi wyborami do Sejmu Ustawodawczego. Propagandowe relacje z rozpraw pojawiły się w prasie, radiu i Kronice Filmowej.
Przed sądem stanęło 10 osób z I Zarządu Głównego i działaczy. Byli to: pułkownik Jan Rzepecki, pułkownik Jan Szczurek-Cergowski, cichociemny Marian Gołębiewski, szefowa łączności zagranicznej Emilia Malessa oraz Kazimierz Leski, Antoni Sanojca, Tadeusz Jachimek, Henryk Żuk, Józef Rybicki i Ludwik Muzyczka. Zarzucono im między innymi organizowanie dywersji, przeprowadzanie aktów terroru oraz morderstwa, rabunki i szpiegostwo.

Sąd wydał wyrok 3 lutego. Jan Rzepecki został skazany na 8 lat więzienia, Marian Gołębiewski na karę śmierci, pozostałe osoby - od 2 do 12 lat więzienia. Dwa dni później zostali ułaskawieni przez prezydenta Bolesława Bieruta, który złagodził kary lub darował je w całości. Potem jednak niektórzy z nich byli ponownie aresztowani. Emilia Malessa, żona Jana Piwnika "Ponurego", wyczerpana psychicznie i fizycznie, w 1949 roku popełniła samobójstwo. Jan Rzepecki został zwolniony w 1947 roku, a Marian Gołębiewski, któremu karę zmniejszono do 15 lat, wyszedł na wolność po 9-ciu. Dopiero w 1993 Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego unieważnił wyroki z 1947 roku.

Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość pod dowództwem pułkownika Jana Rzepeckiego, zostało założone 2 września 1945 roku, w miejsce rozwiązanej Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Powstałe na bazie kadr i struktur Armii Krajowej, miało być obywatelską organizacją oporu społecznego i konspiracyjnym uzupełnieniem istniejącej jeszcze wówczas legalnej opozycji. Członkowie WiN walczyli zbrojnie, choć - w założeniu - tworzyli organizację polityczną i wywiadowczą, a nie wojskową.

WiN, formalnie niezależny od rządu polskiego na uchodźstwie, przekazywał na Zachód materiały dotyczące sytuacji politycznej, gospodarczej i militarnej w kraju. Głównym celem politycznym Zrzeszenia było doprowadzenie do wolnych wyborów - zagwarantowanych przez Wielką Trójkę w Jałcie - i przekazanie struktur organizacyjnych legalnym władzom Rzeczypospolitej. To WiN między innymi poinformował Radę Bezpieczeństwa ONZ o fałszerstwach wyborczych popełnionych w referendum w 1946 roku. Domagał się opuszczenia Polski przez wojska radzieckie i NKWD oraz zaprzestania prześladowań i utworzenia apolitycznej armii. Żądał też niezależnej polityki zagranicznej, a także rewizji granicy wschodniej. W szczytowym okresie funkcjonowania, to jest w latach 1945-1946, WiN skupiał od 20 do 25 tysięcy osób. Działał do 1952 roku, kiedy to został rozpracowany i zniszczony przez Urząd Bezpieczeństwa.

Zobacz także

2023-12-30, godz. 13:00 Miłość i relacje jeńców wojennych pod lupą naukowców CMJW Historia związków małżeńskich, przyjaźni korespondencyjnych nawiązanych z "mateczkami wojennymi", które czasem kończyły się ślubami, i relacje wśród… » więcej 2023-12-30, godz. 11:00 85 lat temu zmarł arcybiskup Aleksander Kakowski, ostatni prymas Królestwa Polskiego 85 lat temu, 30 grudnia 1938 roku, zmarł arcybiskup Aleksander Kakowski, metropolita warszawski w latach 1913-1938, mąż stanu, ostatni prymas Królestwa Polskiego… » więcej 2023-12-30, godz. 09:00 135 lat temu urodził się Eugeniusz Kwiatkowski, ekonomista i polityk 135 lat temu, 30 grudnia 1888 roku, urodził się Eugeniusz Kwiatkowski, ekonomista, wicepremier, minister przemysłu i skarbu w II Rzeczypospolitej. Autor słynnego… » więcej 2023-12-30, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 30 grudnia » więcej 2023-12-29, godz. 13:00 105 lat Biblioteki Uniwersyteckiej KUL Biblioteka Uniwersytecka KUL obchodzi 105 lat istnienia. "W tym roku nie tylko Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II świętuje swoje okrągłe urodziny… » więcej 2023-12-29, godz. 11:00 60 lat temu zmarł Aleksander Ładoś, polski dyplomata ratujący Żydów podczas II wojny światowej 60 lat temu, 29 grudnia 1963 roku, zmarł Aleksander Ładoś, polski dyplomata, nieformalny przywódca tzw. Grupy Berneńskiej, ratującej Żydów podczas II wojny… » więcej 2023-12-29, godz. 10:00 Rośnie liczba eksponatów przekazywanych do nowego muzeum powstania Rośnie liczba eksponatów przekazywanych i wypożyczanych do nowej siedziby Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Poznaniu, która ma być gotowa za trzy… » więcej 2023-12-29, godz. 07:30 108 lat temu urodził się Stanisław Broniewski "Orsza", dowódca akcji pod Arsenałem 108 lat temu, 29 grudnia 1915 roku, urodził się Stanisław Broniewski "Orsza", naczelnik Szarych Szeregów, dowódca słynnej akcji pod Arsenałem. Podczas II… » więcej 2023-12-29, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 29 grudnia » więcej 2023-12-28, godz. 15:00 Karta muzealna coraz bardziej popularna Belgijska karta muzealna bardzo popularna. Coraz więcej osób korzysta ze stałej przepustki do 235 muzeów i ponad 300 wystaw w całej Belgii. » więcej
8687888990
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »