Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 145 lat temu urodził się Jan Łukasiewicz, logik…
2023-12-21, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/dok.

145 lat temu urodził się Jan Łukasiewicz, logik i filozof, minister w rządzie Paderewskiego

Jan Łukasiewicz 1935 [fot. wikipedia/domena publiczna]
Jan Łukasiewicz 1935 [fot. wikipedia/domena publiczna]
145 lat temu, 21 grudnia 1878 roku, urodził się Jan Łukasiewicz, wybitny logik i filozof, minister w rządzie Ignacego Jana Paderewskiego, a także rektor Uniwersytetu Warszawskiego. Światowej sławy naukowiec, matematyk, był jednym z twórców szkoły lwowsko-warszawskiej, a w czasie okupacji niemieckiej wykładowcą na Tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Po II wojnie światowej przebywał na emigracji w Irlandii. Zmarł w 1956 roku, w wieku 77 lat.
Profesor Łukasiewicz był twórcą logiki trójwartościowej, a także nowatorskiego sposobu zapisu wyraz˙en´ arytmetycznych, który do dzis´ jest wykorzystywany w informatyce i ma zastosowanie w profesjonalnych kalkulatorach. Jako minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w rządzie Ignacego Paderewskiego w 1919 roku, Łukasiewicz położył podwaliny pod system edukacji w odradzającej się Polsce. Do jego najważniejszych zasług należało uregulowanie kwestii kształcenia nauczycieli oraz ujednolicenie edukacji w całym kraju. Za jego kadencji zostało założonych kilka ważnych uczelni, wśród nich Akademia Górniczo-Hutnicza.

Dwukrotnie pełnił funkcję rektora Uniwersytetu Warszawskiego: w latach 1922-1923 i 1931-1932. Zapisał się w historii uczelni jako osoba dbająca o rozwój nauki i potrzeby studentów. W "Poczcie Rektorów Uniwersytetu Warszawskiego", wydanym w ramach serii "Monumenta Universitatis Varsoviensis", czytamy: "Czas, na jaki przypadło pierwsze rektorowanie Łukasiewicza, nie należał do spokojnych. W grudniu 1922 roku zastrzelono prezydenta Gabriela Narutowicza, a pół roku póz´niej bomba podłożona w Gmachu Porektorskim zabiła wykładowcę Romana Orzęckiego. W tym trudnym okresie rektor ze wszystkich sił starał się przywrócić spokój. Wydał odezwę broniącą tolerancji i przestrzegał studentów przed wprowadzaniem polityki na teren uczelni. Studentom przysłużył się, wspierając organizowany po raz pierwszy Tydzień Akademika, podczas którego kwestowano na ulicach, by zdobyć fundusze na zaspokojenie najważniejszych potrzeb warszawskich żaków".

W czasie wojny w obawie przed wojskami sowieckimi i aresztowaniem, profesor Łukasiewicz zdecydował się opuścić kraj w 1944 roku, a następnie udał się na emigrację. Wykładał w Belfaście, Dublinie i Manchesterze. Był członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie z siedzibą w Londynie.
Zmarł w Dublinie, 13 lutego 1956 roku. Został pochowany na cmentarzu Mount Jerome. Zgodnie z wolą Jana Łukasiewicza, jego szczątki w 2022 roku wróciły do ojczyzny i 22 listopada zostały pochowane w Alei Zasłużonych na warszawskich Powązkach.

(więcej)

Jan Łukasiewicz urodził się 21 grudnia 1878 roku we Lwowie. W 1902 roku obronił doktorat z filozofii pisząc pracę pod kierunkiem Kazimierza Twardowskiego, a następnie kształcił się w ośrodkach akademickich w Berlinie i Lowanium. Po powrocie do Lwowa rozpoczął wykłady na uniwersytecie o algebrze logiki. W 1911 roku został profesorem nadzwyczajnym. Do Warszawy przybył w 1915-tym. Od początku działalności odrodzonego Uniwersytetu Warszawskiego wykładał filozofię. Rok później został dziekanem Wydziału Filozoficznego, a 12 stycznia 1918 roku - prorektorem uczelni, zaste?puja?c zmarłego Józefa Brudzin´skiego.

Jan Łukasiewicz, jako szef sekcji szkolnictwa wyższego w Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, reprezentował stronę polską wraz z Bronisławem Dembińskim i Stefanem Ehrenkreutzem w komisji dwustronnej, negocjującej w czerwcu i we wrześniu 1918 roku przejęcie akt dotyczących ziem polskich od niemieckich instytucji archiwalnych.

Został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i węgierskim Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi.

Po pogrzebie profesora Jana Łukasiewicza na Starych Powązkach, 22 listopada 2022 roku, w Pałacu Kazimierzowskim na Uniwersytecie Warszawskim została otwarta wystawa poświęcona dwukrotnemu rektorowi uczelni. Obecny rektor profesor Alojzy Nowak podkreślał, że powrót szczątków profesora Łukasiewicza to niezwykle ważne wydarzenie dla Uniwersytetu: "Wraca kolega, mój poprzednik, poprzednik wielu rektorów wyśmienitych, i wraca teraz do domu. Bez wątpienia spuścizna profesora, rektora jest ogromna i jest cytowany po dzień dzisiejszy. Dokonał takich fundamentalych zmian, jeśli idzie o matematykę i logikę, które stały się w jakiejś mierze podstawą do informatyki."

Postać profesora Jana Łukasiewicza upamiętnia figura postawiona na kolumnie zdobiącej wejście do Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.

Zobacz także

2023-12-15, godz. 08:30 Finał projektu "Mistrz Tradycji" Międzypokoleniowy przekaz tradycji wykonywania kroszonki opolskiej techniką rytowniczą, a także przenoszenia wzoru opolskiego z kroszonki na porcelanę był… » więcej 2023-12-15, godz. 08:00 Zmarł Powstaniec Warszawski Stanisław Jan Majewski pseudonim Stach Zmarł Stanisław Jan Majewski pseudonim Stach- działacz konspiracji niepodległościowej w czasie II wojny światowej oraz uczestnik Powstania Warszawskiego… » więcej 2023-12-15, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 15 grudnia » więcej 2023-12-14, godz. 21:00 235 lat temu urodził się Piotr Szembek, generał dywizji, jeden z przywódców Powstania Listopadowego 235 lat temu, 14 grudnia 1788 roku, urodził się Piotr Szembek, generał dywizji, jeden z przywódców Powstania Listopadowego, uczestnik bitwy pod Olszynką… » więcej 2023-12-14, godz. 13:00 42 lata temu rozpoczęło emisję podziemne Radio Armii Krajowej Jutrzenka 42 lata temu - 14 grudnia 1981 roku - rozpoczęło emisję podziemne Radio Armii Krajowej Jutrzenka. Dzień po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce z mieszkania… » więcej 2023-12-14, godz. 11:00 42 lata temu rozpoczął się podziemny strajk w kopalni Piast 42 lata temu, 14 grudnia 1981 roku, górnicy z Kopalni Węgla Kamiennego Piast w Bieruniu rozpoczęli dwutygodniowy podziemny strajk. Był to najdłuższy protest… » więcej 2023-12-14, godz. 09:00 Zasłużonym działaczom antykomunistycznym wręczono Krzyże Wolności i Solidarności W 42. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL byłym działaczom antykomunistycznym wręczono Krzyże… » więcej 2023-12-14, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 14 grudnia » więcej 2023-12-13, godz. 15:00 80 lat temu żołnierze Kedywu zastrzelili hitlerowskiego urzędnika Emila Brauna 80 lat temu, 13 grudnia 1943 roku, żołnierze Armii Krajowej z oddziału dywersji bojowej Kedywu "Agat" zastrzelili hitlerowskiego urzędnika, kierownika warszawskiego… » więcej 2023-12-13, godz. 13:00 42. rocznica wprowadzenia stanu wojennego – Zapal Światło Wolności "Ofiarom stanu wojennego. Zapal światło wolności" to kampania, w którą mogą się włączyć wszyscy. Instytut Pamięci Narodowej zaprasza do udziału w niej… » więcej
9596979899
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »