Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 100. rocznica powołania drugiego rządu Władysława…
2023-12-19, 09:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł/dok.

100. rocznica powołania drugiego rządu Władysława Grabskiego

Władysław Grabski 1925 [fot. wikipedia/domena publiczna]
Władysław Grabski 1925 [fot. wikipedia/domena publiczna]
100 lat temu, 19 grudnia 1923 roku, został powołany drugi rząd Władysława Grabskiego, polityka narodowej demokracji, ekonomisty i historyka. Był też ministrem skarbu, autorem reformy walutowej z 1924 roku, a także profesorem i rektorem Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz kawalerem Orderu Orła Białego.
Władysław Grabski funkcję premiera pełnił dwukrotnie - po raz pierwszy w 1920. Drugi jego gabinet został utworzony po ustąpieniu rządu Wincentego Witosa. W skład gabinetu weszli politycy z trzech partii: Związku Ludowo-Narodowego, Chrześcijańskiej Demokracji i "Piasta", a także bezpartyjni specjaliści. Władysław Grabski podał swój rząd do dymisji 13 listopada 1925 roku, po sporze z prezesem Banku Polskiego Stanisławem Karpińskim.

Dzień po powołaniu swojego drugiego gabinetu, 20 grudnia 1923, profesor Grabski wygłosił exposé, w którym zobowiązał się do szybkiego zrównoważenia budżetu i przeprowadzenia reformy walutowej. Postulował także przyznanie ministrom na rok prawa wydawania dekretów z mocą ustawy.

Niecały miesiąc później Sejm uchwalił ustawę o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej, zwanej później reformą Grabskiego. W styczniu 1924 roku została utworzona spółka akcyjna Bank Polski, która to instytucja, jako jedyna mogła emitować nową walutę - złotego polskiego. W kwietniu Bank Polski rozpoczął skup marek po kursie milion osiemset tysięcy marek polskich za nowego złotego. Reforma walutowa, przeprowadzona bez pomocy finansowej z zewnątrz była wielkim sukcesem rządu i przede wszystkim samego Władysława Grabskiego. Powstrzymano hiperinflację, na przykład cena jajka na przełomie 1923 i 1924 roku dochodziła do miliona marek, pensje zaś wypłacano dwa razy dziennie, dlatego że między godziną 9.00, a przerwą obiadową bywało, że marka potrafiła stracić nawet 100 procent wartości. Dzięki reformie odnotowano spadek cen i realny wzrost płac pracowników, zrównoważono także budżet państwa.

Rząd profesora Grabskiego przeprowadzał także inne reformy. Rozbudował system banków państwowych i założył potężny Bank Gospodarstwa Krajowego. Zapoczątkował zmiany w strukturze polskiego eksportu i utworzył zasiłki dla bezrobotnych. W lipcu 1925 roku uchwalona została ustawa o reformie rolnej. Na Kresach Wschodnich wprowadzono szkoły dwujęzyczne, umożliwiając mniejszościom narodowym rozwój własnej kultury. Do sukcesów rządu należy też zaliczyć powołanie Korpusu Ochrony Pogranicza. W polityce zagranicznej Władysław Grabski doprowadził do poprawy stosunków ze Związkiem Radzieckim i Czechosłowacją. W czasie sprawowania przez niego urzędu premiera Polska unormowała stosunki z Watykanem, zawierając w 1925 roku konkordat.

13 listopada 1925 Władysław Grabski podał swój rząd do dymisji.

(więcej)

Władysław Grabski urodził się 7 lipca 1874 roku w Borowie koło Łowicza. Pochodził z rodziny szlacheckiej herbu Pomian. W 1892 roku rozpoczął studia w Paryżu - był studentem na École des Sciences Politiques, jednocześnie kształcił się w zakresie historii i ekonomii na Sorbonie. Uczył się też agronomii. Jego edukację przerwała konieczność objęcia rodzinnego majątku po śmierci ojca. Przejął ponad 500-hektarowe gospodarstwo. Zajmował się pracą społeczną - był współzałożycielem Sekcji Rolniczo-Doświadczalnej w Kutnie. Wkrótce rozpoczął też działalność polityczną. W 1906 roku został wybrany na posła ziemi łowickiej do I Dumy. Występował na wiecach, jako orędownik swobód politycznych dla ludu.

Gdy wybuchła I wojna światowa, utworzył Komitet Obywatelski, który pomagał najbardziej poszkodowanym przez działania wojenne. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, został powołany przez Józefa Piłsudskiego na prezesa Głównego Urzędu Likwidacyjnego, który miał ustalić straty wojenne, politykę finansową wobec sąsiadów i roszczenia repatriacyjne.

Był delegatem rządu na kongres pokojowy w Paryżu w 1919 roku, gdzie kierował pracami polskiej delegacji w zakresie ekonomicznym, i na międzynarodową konferencję w Spa w 1920, dotyczącą niemieckich opóźnień w wykonywaniu postanowień traktatu wersalskiego.

Władysław Grabski funkcję premiera rządu RP pełnił od czerwca do lipca 1920 roku, a następnie od końca 1923 do listopada 1925. Stojąc na czele rządu po raz drugi, był też ministrem skarbu. Łącznie funkcję tę pełnił trzykrotnie.

Po dymisji rządu 13 listopada 1925 roku, Władysław Grabski poświęcił się pracy naukowej i pedagogicznej. Był wykładowcą i rektorem SGGW, a także założył Instytut Socjologii Wsi. Autor około 150 prac, poruszających zagadnienia ze sfery ekonomii, bankowości, nauk politycznych, agronomii społecznej, historii i socjologii wsi.

Władysław Grabski zmarł 1 marca 1938 roku w Warszawie

Od 2002 roku Narodowy Bank Polski przyznaje corocznie Nagrodę imienia Władysława Grabskiego dla najlepszych dziennikarzy ekonomicznych.

Zobacz także

2024-02-04, godz. 09:00 278 lat temu urodził się Tadeusz Kościuszko, generał, przywódca insurekcji 278 lat temu, 4 lutego 1746 roku, urodził się Tadeusz Kościuszko, generał, polski i amerykański bohater narodowy, niezłomny bojownik w walkach o niepodległość… » więcej 2024-02-04, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 4 lutego » więcej 2024-02-03, godz. 15:00 77 lat temu sąd skazał przywódców antykomunistycznej organizacji Wolność i Niezawisłość 77 lat temu, 3 lutego 1947 roku, zapadł wyrok w procesie przywódców antykomunistycznej organizacji Wolność i Niezawisłość. Przed sądem w Warszawie stanęło… » więcej 2024-02-03, godz. 11:00 Rok temu zmarł Szewach Weiss, były ambasador Izraela w Polsce Rok temu, 3 lutego 2023 roku, zmarł Szewach Weiss, obywatel II RP pochodzenia żydowskiego, uratowany z Holokaustu przez polskich sąsiadów, polityk izraelskiej… » więcej 2024-02-03, godz. 09:00 160 lat temu urodziła się pisarka Maria Rodziewiczówna 160 lat temu - 3 lutego 1864 roku - urodziła się Maria Rodziewiczówna, jedna z najpopularniejszych pisarek okresu międzywojennego, autorka powieści "Lato… » więcej 2024-02-03, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 3 lutego » więcej 2024-02-02, godz. 21:15 Spotkanie z cyklu „Tajemnice bezpieki” 5 lutego w Warszawie spotkanie otwarte „Zbrodnia Katyńska w świetle współczesnych relacji polsko-rosyjskich” z cyklu „Tajemnice bezpieki”. » więcej 2024-02-02, godz. 18:00 Premiera filmu dokumentalnego "Zamach na Kutscherę" Film dokumentalny "Zamach na Kutscherę", to- jak mówią jego twórcy- nie tylko opowieść o przebiegu zamachu, ale także o miejscach, które codziennie mijają… » więcej 2024-02-02, godz. 11:15 80 lat temu Niemcy spalili sześć wsi w Lasach Janowskich 80 lat temu, 2 lutego 1944 roku, okupujący Polskę Niemcy spalili sześć wsi w Lasach Janowskich na pograniczu dzisiejszych województw lubelskiego i podkarpackiego… » więcej 2024-02-02, godz. 09:00 85 lat temu podniesiono polską banderę wojenną na ORP "Orzeł" 85 lat temu - 2 lutego 1939 roku - uroczyście podniesiono banderę wojenną na okręcie podwodnym ORP "Orzeł". Nadanie polskich znaków Okrętowi Rzeczypospolitej… » więcej
7172737475
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »