Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 42 lata temu podczas pacyfikacji kopalni Wujek zginęło…
2023-12-16, 13:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

42 lata temu podczas pacyfikacji kopalni Wujek zginęło 9 górników

Katowice, 16.12.1981. Pacyfikacja kopalni "Wujek" i "Manifest Lipcowy" na początku stanu wojennego. Podczas pacyfikacji śmierć poniosło 9 górników. Fot. PAP/M. Janicki [www.dzieje.pl]
Katowice, 16.12.1981. Pacyfikacja kopalni "Wujek" i "Manifest Lipcowy" na początku stanu wojennego. Podczas pacyfikacji śmierć poniosło 9 górników. Fot. PAP/M. Janicki [www.dzieje.pl]
42 lata temu, 16 grudnia 1981 roku, podczas pacyfikacji kopalni Wujek w Katowicach od kul plutonu specjalnego ZOMO zginęło 9 górników, a ponad 20 zostało rannych. Najmłodszy z zastrzelonych miał zaledwie 19 lat.
Do stłumienia strajku przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego, komunistyczne władze wysłały milicję, wojsko oraz specjalne oddziały ZOMO, wyposażone w czołgi i broń ostrą. Górnicy mieli do obrony łańcuchy, kilofy i pręty.

Była to największa tragedia stanu wojennego. Odpowiedzialni za jego wprowadzenie, generałowie: Wojciech Jaruzelski i Czesław Kiszczak - obciążany też za śmierć górników z Wujka - nigdy nie zostali skazani.

Górnicy rozpoczęli protest 14 grudnia rano, stając w obronie aresztowanego w nocy z 12 na 13 grudnia Jana Ludwiczaka, przewodniczącego "Solidarności" w Wujku. Stan wojenny i docierające informacje o brutalnych pacyfikacjach innych kopalni skłoniły ich do stawienia oporu. Domagali się uwolnienia Ludwiczaka oraz aresztowanych działaczy z całego kraju, a także zniesienia stanu wojennego. W tym czasie w samym tylko województwie katowickim strajkowało około 50 zakładów pracy.

O pacyfikacji kopalni władze zdecydowały 15 grudnia na naradzie Wojewódzkiego Komitetu Obrony. O godzinie 22-ej pułkownik Jerzy Gruba zwołał posiedzenie sztabu w Komendzie Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Katowicach. Uderzenie na kopalnię następnego dnia, 16 grudnia, poprzedziło użycie armatek wodnych oraz gazów łzawiących, którymi rozpędzono tłum ludzi, w tym kobiety i dzieci, próbujące zatarasować wejście do zakładu. Następnie czołgi rozbiły mur fabryczny i barykadę, torując drogę oddziałom milicji i wojska. Pluton specjalny ZOMO użył broni palnej.

Na miejscu zginęli górnicy: Józef Czekalski - 48 lat, Józef Giza - 24 lata, Ryszard Gzik - 35 lat, Bogusław Kopczak - 28 lat, Zbigniew Wilk - 30 lat i Zenon Zając - 22 lata. W kolejnych dniach w szpitalach od odniesionych ran zmarli: Joachim Gnida - 28 lat, Andrzej Pełka - 19 lat i Jan Stawisiński - 21 lat.

Po pacyfikacji bezpieka zatrzymała ośmiu przywódców strajku, którzy 3 lutego 1982 roku stanęli przed sądem. Po tygodniowym procesie czterej z nich zostali skazani na kary więzienia od 3 do 4 lat, pozostałych uniewinniono. Wśród skazanych byli: przewodniczący Komitetu Strajkowego Stanisław Płatek, raniony przez ZOMO, a także Marian Głuch, Adam Skwira i Jerzy Wartak.

Zaraz po pacyfikacji prowadzono też śledztwo, umorzone w styczniu 1982 roku, a dotyczące odpowiedzialności milicjantów za użycie broni palnej. Przyjęto, że działali oni w obronie koniecznej. Dopiero w 1991 roku rozpoczęły się procesy plutonu specjalnego ZOMO i z przerwami trwały do 2008-go. Większość zomowców, którzy strzelali do górników z Wujka, została osądzona. W czerwcu 2008 roku Sąd Apelacyjny w Katowicach skazał prawomocnie byłego dowódcę plutonu specjalnego Romualda C. na 6 lat więzienia, a 13-tu jego podwładnym wymierzył kary od 3,5 do 4 lat pozbawienia wolności.

W 2009 roku Sąd Najwyższy potwierdził wyroki sądów niższych instancji. Procesu uniknął jeden członek plutonu specjalnego - mieszkający za granicą Jan P., którego sprawa została umorzona. Z kolei były zomowiec Roman S. został skazany 13 grudnia 2019 roku przez Sąd Okręgowy w Katowicach na 7 lat więzienia, jednak na podstawie ustawy o amnestii kara została obniżona do 3,5 roku. W czerwcu 2020 katowicki Sąd Apelacyjny utrzymał wyrok

Polegli górnicy z Wujka zostali pośmiertnie odznaczeni w 2015 roku Krzyżami Wolności i Solidarności. W 2016-tym Sejm w uchwale z okazji 35. rocznicy pacyfikacji kopalni Wujek złożył hołd poległym górnikom i wszystkim ofiarom stanu wojennego. W 2021 roku w uchwale w 40. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce, posłowie przypomnieli ofiary stanu wojennego, w tym "jednej z jego pierwszych zbrodni: krwawej pacyfikacji Kopalni "Wujek" w Katowicach, dokonanej przez siły ZOMO i LWP. W jej wyniku zginęło dziewięciu górników, a dwudziestu trzech zostało ciężko rannych".

Zobacz także

2023-12-12, godz. 09:00 Rok temu zmarł profesor Zbigniew Wawer, dyrektor Muzeum Łazienki Królewskie Rok temu, 12 grudnia 2022 roku, zmarł profesor Zbigniew Wawer, historyk, muzealnik, popularyzator historii i kultury, dyrektor Muzeum Łazienki Królewskie. Specjalizował… » więcej 2023-12-12, godz. 08:30 Obchody 42. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego na Białołęce "Stan wojenny był złem, wymierzonym w odradzającą się wolność, a jego skutkiem było stłumienie rozbudzonej nadziei na godne życie, prawo obywatelskie… » więcej 2023-12-12, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 12 grudnia » więcej 2023-12-11, godz. 13:00 29 lat temu zmarł generał Stanisław Maczek 29 lat temu - 11 grudnia 1994 roku - zmarł generał Stanisław Maczek, jeden z najwybitniejszych polskich dowódców II wojny światowej. Mawiał, że "żołnierz… » więcej 2023-12-11, godz. 11:00 105 lat temu urodził się urodził się Aleksander Sołżenicyn, pisarz, autor "Archipelagu GuŁag" 105 lat temu, 11 grudnia 1918 roku, urodził się Aleksander Sołżenicyn, pisarz, myśliciel, autor słynnej powieści "Archipelag GUŁag". Więzień sowieckich… » więcej 2023-12-11, godz. 09:00 Kilkanaście osób z medalami Pro Patria i Pro Bono Kilkanaście osób, działaczy podziemia antykomunistycznego z czasów stanu wojennego, zostało uhonorowanych medalami Pro Patria i Pro Bono. Medale przyznał… » więcej 2023-12-11, godz. 08:00 Rocznica wprowadzenia stanu wojennego w Muzeum na Rakowieckiej Od 9 do 13 grudnia 2023 r. w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL odbywają się wydarzenia i uroczystości upamiętniające ofiary systemu… » więcej 2023-12-11, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 11 grudnia » więcej 2023-12-10, godz. 13:00 120 lat temu Maria Skłodowska-Curie po raz pierwszy otrzymała Nagrodę Nobla 120 lat temu, 10 grudnia 1903 roku, polska uczona Maria Skłodowska-Curie, współtwórczyni nauki o promieniotwórczości, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla… » więcej 2023-12-10, godz. 11:00 127 lat temu zmarł Alfred Nobel, wynalazca dynamitu, fundator Nagród Nobla 127 lat temu, 10 grudnia 1896 roku, zmarł Alfred Nobel, szwedzki chemik, wynalazca dynamitu, a także przemysłowiec i naukowiec. Obecnie jego nazwisko kojarzy… » więcej
979899100101
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »