15 grudnia odbywały się też pacyfikacje innych jastrzębskich kopalń. Oprócz protestu w kopalni Manifest Lipcowy, strajkowali wówczas pracownicy kopalń: Jastrzębie, Borynia, Pniówek i Moszczenica. Wcześniej - 14 grudnia 1981 roku - dzień po wprowadzeniu stanu wojennego, komitety strajkowe tych kopalń podjęły decyzję o rozpoczęciu rotacyjnego systemu prowadzenia protestu. Także 14 grudnia komunistyczna władza spacyfikowała pierwsze zakłady w Katowicach. Następnego dnia ruszyła na kopalnie.

W operacji w Manifeście Lipcowym, oprócz ZOMO, uczestniczyły oddziały milicji i wojska, użyto czołgów i wozów opancerzonych. Początkowo zomowcy dwukrotnie zostali wyparci z terenu kopalni, jednak za trzecim razem 16-osobowy pluton specjalny otworzył ogień do strajkujących. Wskutek tego górnicy postanowili zakończyć strajk i po rozmowach z dowództwem oddziałów pacyfikujących, opuścili kopalnię.

Postrzelonych zostało czterech górników: Zdzisław Kraszewski, Franciszek Gąsiorowski, Bogusław Tomaszewski i Czesław Kłosek. Przewieziono ich do szpitala górniczego w Jastrzębiu. Kule wyjęte z ran operowanych zabrali funkcjonariusze bezpieki. W starciach w kopalni Manifest Lipcowy ucierpiało też sześć innych osób.

W tym samym czasie, w nocy z 14-go na 15-ty grudnia na Wybrzeżu odziały milicji i wojska brutalnie stłumiły protest w Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego. Z kolei 16 grudnia podczas pacyfikacji katowickiej kopalni Wujek od kul ZOMO zginęło 9 górników, a ponad 20 zostało rannych. W akcjach w Wujku i Manifeście Lipcowym uczestniczył ten sam pluton specjalny ZOMO, wyposażony w ostrą amunicję.

Po wprowadzeniu stanu wojennego w kraju, na Górnym Śląsku do strajku przystąpiło ponad 50 zakładów pracy, w tym 25 kopalń, z których w 7-miu strajki prowadzono pod ziemią. W większości protesty były długotrwałe. Najdłużej, bo dwa tygodnie, strajkowali górnicy z kopalni Piast. Przebywali pod ziemią do 28 grudnia.

(więcej)

Po 13 grudnia reakcją części społeczeństwa były próby stawiania oporu. Najpowszechniejszą formą były strajki okupacyjne. Władze tłumiły je, początkowo stosując zastraszanie, manifestację siły, potem pozorowane ataki, a w skrajnych sytuacjach rozpędzenie strajkujących z użyciem pałek, gazów łzawiących i armatek wodnych.

W Warszawie, Krakowie, Łodzi, Gdańsku i kilku innych większych miastach dochodziło do demonstracji ulicznych, jednak poza Gdańskiem nie przybrały one większych rozmiarów. Regionem, w którym opór przeciwko stanowi wojennemu był największy, okazał się Górny Śląsk i Zagłębie Dąbrowskie. W strajkach w kopalniach węgla kamiennego na Górnym Śląsku uczestniczyło ponad 45 tysięcy osób. Akcja internowania przywódców "Solidarności" osiągnęła tu niezwykłe rozmiary. Pod koniec grudnia 1981 roku w 7-miu ośrodkach odosobnienia przebywało 1041 osób z województwa katowickiego.

Po pacyfikacji protestów komunistyczne władze kontynuowały represje. Za udział w strajkach w województwie katowickim zatrzymano 979 osób, spośród których 121 zostało skazanych na mocy wyroków sądowych. Jednocześnie według danych Służby Bezpieczeństwa, z pracy zwolniono 1445 osób.

Tylko w województwie katowickim siły milicyjno-wojskowe posunęły się do użycia broni palnej. Najpierw w kopalni Manifest Lipcowy (15 grudnia), a dzień później w kopalni Wujek, gdzie śmierć poniosło 9 górników.

Procesy przeciwko sprawcom masakry w kopalni Wujek i Manifest Lipcowy ruszyły dopiero w latach 90. ubiegłego wieku. W 2008 roku zapadł prawomocny wyrok skazujący 14 byłych zomowców z plutonu specjalnego, którzy brali udział w pacyfikacji tych kopalń. Sąd uznał wszystkich oskarżonych za winnych zbrodni komunistycznej. Otrzymali oni kary od 3 i pół do 6 lat więzienia. W 2009 roku Sąd Najwyższy ostatecznie utrzymał wyrok.

Kwestią utrudniania pierwszego śledztwa dotyczącego śląskich kopalń zajął się Instytut Pamięci Narodowej. W 2004 roku IPN oskarżył o tuszowanie tej sprawy trzech byłych prokuratorów wojskowych. Ich proces rozpoczął się dwa lata później. Sprawę jednego z nich sąd wyłączył do oddzielnego postępowania z powodu choroby. W 2010 roku Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie - na wniosek prokuratury - umorzył tę sprawę z powodu przedawnienia.