Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Kalendarium historyczne
2023-12-05, 07:30 Autor: Skrzydelski Przemysław / PAP

Kalendarium historyczne

Kalendarium [www.pixabay.com]
Kalendarium [www.pixabay.com]
5 grudnia
1389 - W Siennie na Mazowszu urodził się Zbigniew Oleśnicki, biskup krakowski, kardynał, doradca na dworach królewskich Władysława Jagiełły i Władysława Warneńczyka.

1539 - W Sienie urodził się Faust Socyn, teolog, humanista; od 1579 r. na stałe w Polsce; przywódca ideowy braci polskich.

1806 – Na polecenie Napoleona powstała w Warszawie Izba Najwyższa Wojenna i Administracji Publicznej, pierwszy tymczasowy organ władzy na terenach Polski wyzwolonej spod panowania Prus.

1830 - Powstanie Listopadowe: Gen. Józef Chłopicki ogłosił objęcie władzy dyktatorskiej.

1836 - W Żołudku na Białorusi urodził się Walery Wróblewski, jeden z dowódców Powstania Styczniowego, związany z "czerwonymi"; działacz Zjednoczenia Emigracji Polskiej; generał Komuny Paryskiej; członek władz I Międzynarodówki; od 1895 r. w PPS.

1867 - W Zułowie na Wileńszczyźnie urodził się Józef Piłsudski, mąż stanu, współtwórca niepodległej Polski; członek PPS od 1893 r., jeden z przywódców PPS Frakcji Rewolucyjnej; współzałożyciel i komendant główny Związku Walki Czynnej; komendant główny Związku Strzeleckiego; dowódca I Brygady Legionów Polskich (1914-1916), inicjator utworzenia Polskiej Organizacji Wojskowej; członek Tymczasowej Rady Stanu (1917); po odzyskaniu niepodległości Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz (1918-1922), marszałek Polski; w 1926 r. dokonał zamachu stanu, w wyniku którego przejął władzę w państwie; dwukrotny premier (1926-1928 i 1930), Generalny Inspektor Sił Zbrojnych i minister spraw wojskowych w latach 1926-1935; zmarł 12 maja 1935 r. w Belwederze.

1872 - Urodził się Wincenty Styczyński, działacz narodowy i lekarz. Udzielał pomocy ofiarom wszystkich powstań śląskich.

1899 - Urodził się Bolesław Woytowicz, pedagog, pianista i kompozytor.

1905 - Urodził się Adam Kossowski, rzeźbiarz, członek ugrupowania Pryzmat.

1906 - Siostra Feliksa Kozłowska, założycielka wspólnoty mariawitów, została ekskomunikowana przez papieża Piusa X.

1911 - W Sosnowcu urodził się Władysław Szpilman, kompozytor, pianista; jego losy w okupowanej przez Niemców Warszawie stały się podstawą scenariusza do filmu "Pianista" w reżyserii Romana Polańskiego.

1914 - W Warszawie urodził się Stanisław Dygat, pisarz, autor powieści "Jezioro Bodeńskie", "Disneyland", "Dworzec w Monachium".

1914 - I wojna światowa: Ewakuacja wojsk rosyjskich z Łodzi; następnego dnia miasto zajęły wojska niemieckie. W "Operacji Łódzkiej", w czasie kilkunastu dni walk, zginęło około 110 tys. żołnierzy rosyjskich i około 90 tys. żołnierzy niemieckich; wśród poległych byli nie tylko Rosjanie, Niemcy i Austriacy, ale także Polacy, Litwini, Czesi, Ukraińcy, Łotysze i Tatarzy.

1916 - W Warszawie urodził się Hilary Koprowski, biolog, wirusolog, profesor Thomas Jefferson University, twórca pierwszej w świecie szczepionki przeciwko wirusowi polio, który powoduje chorobę Heinego-Medina.

1918 - Polska Agencja Telegraficzna została podporządkowana Prezydium Rady Ministrów jako "urzędowa agencja prasowo-informacyjna" Rzeczypospolitej Polskiej.

1925 - W Warszawie zmarł Władysław Reymont, pisarz, autor powieści "Chłopi" i "Ziemia Obiecana"; laureat Nagrody Nobla w 1924 r.

1925 - W Warszawie urodziła się Anna Świderkówna, papirolog, znawczyni kultury antycznej, w tym pism Starego i Nowego Testamentu.

1928 - W Warszawie urodziła się Barbara Krafftówna, aktorka, niezapomniana Felicja z filmu "Jak być kochaną" Wojciecha Jerzego Hasa, Honorata z serialu "Czterej pancerni i pies", wykonawczyni wielu kabaretowych piosenek, w tym "Przeklnę cię" w Kabarecie Starszych Panów.

1929 - W Warszawie urodził się Stanisław Bareja, reżyser filmowy, autor komedii "Miś", "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz", "Poszukiwana, poszukiwany" oraz serialu "Alternatywy 4".

1944 - W Mińsku Mazowieckim zmarł Julian Grobelny, działacz PPS; w latach 1943-1944 przewodniczący Rady Pomocy Żydom "Żegota".

1944 - Urodziła się reżyserka Ewa Kruk, twórczyni filmów dokumentalnych i fabularnych.

1946 - W Chrzanowie urodził się Mikołaj Grabowski, aktor, reżyser teatralny, pedagog, dyrektor teatrów, m.in. Starego Teatru w Krakowie (2002-2012).

1946 - W Katowicach urodził się Tadeusz Sławek, filozof, poeta, tłumacz, eseista, znawca historii literatury angielskiej i amerykańskiej, związany z Uniwersytetem Śląskim.

1947 - Urodziła się Irena Szewczyk, aktorka filmowa i teatralna.

1953 - Płk Józef Światło, wicedyrektor X Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, po przejściu na teren Berlina Zachodniego zwrócił się do władz amerykańskich o azyl polityczny.

1956 - W Zabrzu urodził się Krystian Zimerman, pianista, zwycięzca IX Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina (1976).

1961 - Premiera filmu "Zaduszki" w reżyserii Tadeusza Konwickiego.

1965 - Na ręce prymasa Stefana Wyszyńskiego nadszedł list biskupów niemieckich, będący odpowiedzią na orędzie biskupów polskich z 18 listopada 1965 r.
1975 - 59 intelektualistów skierowało do władz PRL list zawierający protest przeciwko projektowanym zmianom w Konstytucji; jego sygnatariusze domagali się m.in. zagwarantowania w konstytucji wolności sumienia i praktyk religijnych, wolności pracy i niezależnych związków zawodowych, prawa do strajku, respektowania wolności słowa, nauki i zniesienia cenzury prewencyjnej.

1980 - W Moskwie odbyła się narada przywódców państw Układu Warszawskiego na temat sytuacji panującej w Polsce; większość z obecnych oceniła ją jako kontrrewolucyjne zagrożenie. Decyzja o podjęciu interwencji militarnej jednak nie zapadła.

1982 - Ukazał się pierwszy numer tygodnika "Wprost".

1988 - W Warszawie zmarł Teodor Parnicki, pisarz, autor powieści historycznych.

1991 - Sejm przyjął dymisję rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego.

1992 - Nadawanie programu rozpoczęła stacja telewizyjna Polsat.

2011 - W Lewinie Kłodzkim zmarł Violetta Villas, właściwie Czesława Cieślak, piosenkarka, wykonawczyni przebojów "Do ciebie, mamo", "Nie ma miłości bez zazdrości", "Przyjdzie na to czas", "Szczęście" i "Oczi cziornyje".

2015 - W Chimbote w Peru odbyła się beatyfikacja misjonarzy Alessandro Dordiego, Zbigniewa Strzałkowskiego i Michała Tomaszka, zamordowanych w 1991 roku przez członków maoistowskiej organizacji partyzanckiej Świetlisty Szlak.

2020 – W Warszawie zmarł Wojciech Zabłocki, drużynowy srebrny (1956, 1960) i brązowy (1964) medalista olimpijski w szabli oraz czterokrotny drużynowy mistrz świata, architekt, wykładowca akademicki.

Zobacz także

2024-01-02, godz. 11:00 85 lat temu zmarł Roman Dmowski, polityk i publicysta, twórca podstaw ideologii narodowej w Polsce 85 lat temu, 2 stycznia 1939 roku, zmarł Roman Dmowski, jeden z "ojców" niepodległości Polski, zaliczany do grona najwybitniejszych, a zarazem najbardziej… » więcej 2024-01-02, godz. 09:00 Zamek Królewski na Wawelu otwiera w 2024 roku podziemną trasę zwiedzania [DŹWIĘK] Jedno z najbardziej tajemniczych miejsc na Wawelu zostanie otwarte dla zwiedzających. Muzealnicy i konserwatorzy w podziemiach wschodniego skrzydła królewskiej… » więcej 2024-01-02, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 2 stycznia » więcej 2024-01-01, godz. 07:30 Zamek Praski zwiedziły w 2023 roku ponad dwa miliony osób Zamek Praski zwiedziły w tym roku ponad dwa miliony osób. Zdecydowaną większość, bo 97 procent odwiedzających, stanowili turyści z zagranicy. W przyszłym… » więcej 2024-01-01, godz. 09:00 Ponad 150 obiektów trafiło w 2023 roku do rejestru zabytków Mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków prof. Jakub Lewicki wpisał w tym roku ponad 150 różnych obiektów do rejestru zabytków. Wśród nich są modernistyczne… » więcej 2024-01-01, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 1 stycznia » więcej 2023-12-31, godz. 11:00 Rok temu zmarł papież Benedykt XVI Rok temu, 31 stycznia 2022, o godzinie 9.34, w wieku 95 lat zmarł Benedykt XVI, 265. papież w historii. Wybrany po śmierci Jana Pawła II, stał na czele Kościoła… » więcej 2023-12-31, godz. 09:00 91 lat temu polscy matematycy złamali szyfr Enigmy 91 lat temu, 31 grudnia 1932 roku, polscy matematycy: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski złamali szyfr Enigmy, niemieckiej maszyny szyfrującej… » więcej 2023-12-31, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 31 grudnia » więcej 2023-12-30, godz. 13:00 Miłość i relacje jeńców wojennych pod lupą naukowców CMJW Historia związków małżeńskich, przyjaźni korespondencyjnych nawiązanych z "mateczkami wojennymi", które czasem kończyły się ślubami, i relacje wśród… » więcej
979899100101
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »