Biblioteka Polska została ufundowana przez przez uczestników Wielkiej Emigracji - wybitnych Polaków przybyłych do Francji po upadku Powstania Listopadowego. Od początków istnienia instytucji, współpracował z nią także Adam Mickiewicz, którego odezwa w prasie francuskiej, o grabieży polskich dóbr kultury pod zaborami, poruszyła opinię publiczną w Paryżu.

Do zasobów Biblioteki Polskiej przekazywano księgozbiory, ale także rękopisy, oryginały traktatów, obrazy, czy pamiątki po wybitnych Polakach. Cenne eksponaty przekazała między innymi Fundacja Lanckorońskich i Fundacja im. Zygmunta Zaleskiego. Najstarsze archiwalia pochodzą z XV wieku. To na przykład traktaty podpisane przez władców Polski oraz dokumenty z synodów kościelnych. W zasobach placówki znajdują się również rękopisy "Pana Tadeusza" i "Dziadów" Adama Mickiewicza, a także utwory napisane ręką Juliana Ursyna Niemcewicza, Juliusza Słowackiego, Fryderyka Chopina czy Johanna Wolfganga Goethego. Do wyjątkowych dokumentów należy akt detronizacji cara Mikołaja I podpisany przez sejm Królestwa Polskiego z 1831 roku.

W akcie fundacyjnym Biblioteki podkreślono, że ma ona być "przeznaczona na własność narodową, a po oswobodzeniu Polski wcielona zostanie do Głównej Biblioteki Kra­jowej". W założeniu miała stać się "pomnikiem w centrum Francji przypominającym bez przerwy Polskę".

W 2013 roku UNESCO wpisało Bibliotekę, Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu i Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu do Rejestru Pamięci Świata, w tym samym roku Biblioteka Polska otrzymała też nagrodę Kustosz Pamięci Narodowej, przyznaną przez Instytut Pamięci Narodowej.

(więcej)

Pierwsza siedziba Biblioteki Polskiej mieściła sie w wynajętym mieszkaniu, ale od 1854 roku instytucja zyskała własny budynek - zakupiony ze składek społecznych - w którym mieści się do dziś. Została ulokowana w kamienicy na Wyspie św. Ludwika na Sekwanie - w pobliżu Hotelu Lambert, siedziby ruchu Wielkiej Emigracji, który reprezentował polityczne interesy Polski, będącej wówczas pod zaborami.

Księgozbiór i zasoby Biblioteki stale się powiększały - w 1845 roku było 15 tysięcy tomów, a w okresie II wojny światowej - 145 tysięcy książek, 1000 rękopisów, 12 tysięcy rycin, 2800 atlasów i map oraz 20 tysięcy kopii dokumentów dotyczących historii Polski z archiwów angielskich i francuskich. W 1989 księgozbiór wynosił około 220 000 książek.
W okresie wojny część bezcennych eksponatów została wywieziona poza Paryż, i przechowana w posiadłości ówczesnego dyrektora Biblioteki Franciszka Pułaskiego. Pozostałe zasoby Niemcy zagrabili i wywieźli, i choć znaczną część z nich udało się odzyskać, to jednak 30 procent zbiorów nie odnaleziono.

Po wojnie i zmianie ustroju politycznego w Polsce problematyczna stała się własność Biblioteki Polskiej, ponieważ władze komunistyczne powołały Polską Akademię Nauk, a zamknęły Polską Akademię Umiejętności w Krakowie - instytucję, która sprawowała formalną pieczę nad Biblioteką Polską w okresie przedwojennym. Ostatecznie kuratelę nad nią przejął francuski sąd. Biblioteka działała aktywnie, a jej zbiory cieszyły się zainteresowaniem czytelników.

W latach 2001-2004 siedziba Biblioteki przeszła gruntowny remont, a historyczne zbiory zostały poddane renowacji. Części zasobów z powodu działania wilgoci, rozwoju pleśni i grzybów, nie udało się odnowić - zostały utracone.

Obecnie Biblioteka udostępnia swoje zbiory naukowcom i zwykłym czytelnikom oraz zwiedzającym biblioteczne muzea: Adama Mickiewicza, Fryderyka Chopina czy rzeźbiarza Bolesława Biegasa.

Nieustannym wyzwaniem dla dotychczasowego zarządu Biblioteki Polskiej było zdobywanie funduszy na utrzymanie i działalność. Toteż rząd Polski podjął decyzję o finansowaniu placówki i utrzymaniu jej zasobów. 9 października 2023 roku powołano instytucję kultury: Instytut Biblioteka Polska, współprowadzony przez Towarzystwo Historyczno-Literackie we Francji oraz Polską Akademię Umiejętności. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotr Gliński, w dniu podpisania umowy w Paryżu podkreślił, że niezwykle ważną decyzją państwa polskiego było przyjęcie odpowiedzialności za ocalenie dziedzictwa Wielkiej Emigracji: Mickiewicza, Chopina i innych twórców oraz olbrzymie archiwa, zgromadzone przez lata działania placówki.

Dyrektorem nowo powołanego Instytutu został historyk, profesor Maciej Forycki. Zapewnił że Biblioteka Polska otrzyma finansowanie otwierające nowe perspektywy - będzie to suma blisko 2 milionów euro rocznie na konserwację zabytków i eksponowanie ich, a także na utrzymanie muzeów prowadzonych przez Bibliotekę Polską.