Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu zginął Jerzy Antoni Lewiński, komendant…
2023-11-24, 08:00 Autor: AR/K.Koziełł/D.Panek/dok.

80 lat temu zginął Jerzy Antoni Lewiński, komendant Kedywu Okręgu

Jerzy Antoni Lewiński (Chuchro). [fot. wikipedia/domena publiczna]
Jerzy Antoni Lewiński (Chuchro). [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 24 listopada 1943 roku, zginął rozstrzelany przez Niemców w publicznej egzekucji Jerzy Antoni Lewiński, pseudonimy "Chuchro” i "Jurek”, major saperów Wojska Polskiego, organizator i komendant Kedywu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. Miał 35 lat.
Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w obronie Warszawy. Był dowódcą 1. kompanii i zastępcą dowódcy 5. zmotoryzowanego batalionu saperów. Ranny, dostał się do niewoli niemieckiej. Po ucieczce z obozu jenieckiego w Radomiu, wrócił do Warszawy.

Od grudnia 1939 działał w konspiracji, w Związku Walki Zbrojnej. Początkowo należał do tak zwanego Sztabu Dywersji, a od sierpnia 1940 dowodził batalionem saperów miasta stołecznego Warszawy. Dodatkowo w czerwcu 1942 roku objął dowództwo Związku Odwetu Okręgu Warszawskiego AK.

Od listopada 1942 roku kapitan Jerzy Antoni Lewiński był organizatorem i dowódcą Kedywu - Kierownictwa Dywersji Okręgu Warszawa AK. Odpowiadał za wiele operacji zbrojnych Związku Odwetu i Kedywu, w tym głośną akcję "Wieniec” przeciwko niemieckiemu transportowi kolejowemu, przeprowadzoną w październiku 1942. W tym samym czasie zostały wysadzone tory kolejowe w ośmiu miejscach Warszawskiego Węzła Kolejowego. Ponadto uczestniczył osobiście między innymi w akcji "Getto”, podczas której Armia Krajowa udzielała zbrojnej pomocy żydowskim powstańcom z getta. W maju 1943 roku wyraził zgodę na przeprowadzenie przez Jana Krysta "Alana" akcji bojowej w kawiarni "Adria", podczas której zastrzelono trzech oficerów gestapo. Dowództwo Kedywu z reguły nie pozwalało na takie akcje, w tym jednak przypadku sytuacja była wyjątkowa - "Alan" chorował na gruźlicę płuc i miał wkrótce umrzeć.
6 listopada 1943 major Lewiński został aresztowany i 18 dni później zamordowany przez Niemców.

Po śmierci odznaczono go Srebrnym Krzyżem Zasługi.

(więcej)

Jerzy Antoni Lewiński urodził się 14 czerwca 1908 roku w Mierzycach niedaleko Wielunia. Uczył się w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi i Szkole Podchorążych Inżynierii w Warszawie. Następnie, w latach 1933-1934, przeszedł kurs dla instruktorów Wychowania Fizycznego w Centralnym Instytucie WF w Warszawie, a cztery lata później rozpoczął studia w Wyższej Szkole Inżynierii.

Od 1930 był oficerem instruktorem w 5. batalionie saperów. W 1933 roku został oficerem WF. Jednocześnie od 1935 był adiutantem, a od 1937 oficerem do spraw wyszkolenia 5. batalionu saperów. W tym samym roku objął funkcję kierownika Wychowania Fizycznego w Centrum Wyszkolenia Saperów.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w obronie Warszawy. W czerwcu 1943 roku został mianowany majorem służby stałej.

Po śmierci Jerzego Antoniego Lewińskiego w listopadzie 1943 roku, jego następca Józef Rybicki w jednym ze sprawozdań Kedywu Okręgu Warszawa pisał o wstrząsie, jakiego doznał Kedyw po stracie komendanta: "Zabrakło (...) jego fachowych wiadomości, doświadczenia, umiejętności doboru i kierowania ludźmi. (...) To, że Kedyw Okręgu po stracie jego poszedł bez zahamowania naprzód, jest jego niezaprzeczalną zasługą. Stworzył on fundamenty, na których jego następca mógł oprzeć swoją dalszą pracę”.

Imię i nazwisko Jerzego Antoniego Lewińskiego znajduje się na tablicy pamiątkowej umieszczonej w 1981 w kościele w Wieluniu. W 2023 roku tablicę poświęconą majorowi i jego następcy na stanowisku dowódcy Warszawskiego Okręgu Kedywu kapitanowi Józefowi Rybickiemu, pseudonim "Andrzej", odsłonięto w Warszawie.

Zobacz także

2023-11-04, godz. 07:30 To już 6. edycja akcji „Niepodległa do Hymnu”. Jak co roku Biuro „Niepodległa” zaprasza do włączenia się we wspólne śpiewanie Hymnu Polski. Wykonajmy hymn wszyscy razem, bez względu na to gdzie będziemy… » więcej 2023-11-04, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 4 listopada » więcej 2023-11-03, godz. 15:30 Na zachodzie Francji odnaleziono groby uczestników Wielkiej Emigracji W zachodniej Francji odnaleziono groby uczestników Wielkiej Emigracji. To efekt poszukiwań prowadzonych przez Towarzystwo Opieki nad Polskimi Zabytkami i Grobami… » więcej 2023-11-03, godz. 13:30 103 lata temu urodził się Aleksy Dawidowski "Alek" z Szarych Szeregów 103 lata temu, 3 listopada 1920 roku, urodził się Maciej Aleksy Dawidowski, pseudonim "Alek", instruktor harcerski, podharcmistrz, członek Grup Szturmowych… » więcej 2023-11-03, godz. 12:00 Dziś 84. rocznica egzekucji w lasach piaśnickich Dziś 84. rocznica egzekucji w lasach piaśnickich. 3 listopada 1939 roku koło Wejherowa Niemcy rozstrzelali co najmniej 82 Polaków, a 11 listopada tego samego… » więcej 2023-11-03, godz. 11:30 80 lat temu w niemieckim obozie zagłady zginęła Pola Braun, poetka i kompozytorka 80 lat temu, 3 listopada 1943 roku, w KL Lublin, czyli niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady na Majdanku, została zamordowana Pola Braun… » więcej 2023-11-03, godz. 09:30 80 lat temu podczas akcji Erntefest Niemcy zamordowali 42 tysiące Żydów Mija 80. rocznica niemieckiej akcji o kryptonimie "Erntefest" - "Dożynki". Jej celem była likwidacja Żydów w Generalnym Gubernatorstwie na Lubelszczyźnie… » więcej 2023-11-03, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 3 listopada » więcej 2023-11-02, godz. 15:00 Odeszli w minionym roku - Wojciech Narębski 27 stycznia, niedługo przed swoimi 98. urodzinami, zmarł profesor Wojciech Narębski, znany chemik i geolog, w czasie II wojny światowej żołnierz 2. Korpusu… » więcej 2023-11-02, godz. 14:00 Odeszli w minionym roku - Bolesław Biega 18 maja w USA zmarł Bolesław Biega, pseudonim "Pałąk", oficer Armii Krajowej i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, dowódca 2. kompanii "Szare Szeregi”… » więcej
115116117118119
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »