Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu zginął Jerzy Antoni Lewiński, komendant…
2023-11-24, 08:00 Autor: AR/K.Koziełł/D.Panek/dok.

80 lat temu zginął Jerzy Antoni Lewiński, komendant Kedywu Okręgu

Jerzy Antoni Lewiński (Chuchro). [fot. wikipedia/domena publiczna]
Jerzy Antoni Lewiński (Chuchro). [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 24 listopada 1943 roku, zginął rozstrzelany przez Niemców w publicznej egzekucji Jerzy Antoni Lewiński, pseudonimy "Chuchro” i "Jurek”, major saperów Wojska Polskiego, organizator i komendant Kedywu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. Miał 35 lat.
Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w obronie Warszawy. Był dowódcą 1. kompanii i zastępcą dowódcy 5. zmotoryzowanego batalionu saperów. Ranny, dostał się do niewoli niemieckiej. Po ucieczce z obozu jenieckiego w Radomiu, wrócił do Warszawy.

Od grudnia 1939 działał w konspiracji, w Związku Walki Zbrojnej. Początkowo należał do tak zwanego Sztabu Dywersji, a od sierpnia 1940 dowodził batalionem saperów miasta stołecznego Warszawy. Dodatkowo w czerwcu 1942 roku objął dowództwo Związku Odwetu Okręgu Warszawskiego AK.

Od listopada 1942 roku kapitan Jerzy Antoni Lewiński był organizatorem i dowódcą Kedywu - Kierownictwa Dywersji Okręgu Warszawa AK. Odpowiadał za wiele operacji zbrojnych Związku Odwetu i Kedywu, w tym głośną akcję "Wieniec” przeciwko niemieckiemu transportowi kolejowemu, przeprowadzoną w październiku 1942. W tym samym czasie zostały wysadzone tory kolejowe w ośmiu miejscach Warszawskiego Węzła Kolejowego. Ponadto uczestniczył osobiście między innymi w akcji "Getto”, podczas której Armia Krajowa udzielała zbrojnej pomocy żydowskim powstańcom z getta. W maju 1943 roku wyraził zgodę na przeprowadzenie przez Jana Krysta "Alana" akcji bojowej w kawiarni "Adria", podczas której zastrzelono trzech oficerów gestapo. Dowództwo Kedywu z reguły nie pozwalało na takie akcje, w tym jednak przypadku sytuacja była wyjątkowa - "Alan" chorował na gruźlicę płuc i miał wkrótce umrzeć.
6 listopada 1943 major Lewiński został aresztowany i 18 dni później zamordowany przez Niemców.

Po śmierci odznaczono go Srebrnym Krzyżem Zasługi.

(więcej)

Jerzy Antoni Lewiński urodził się 14 czerwca 1908 roku w Mierzycach niedaleko Wielunia. Uczył się w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi i Szkole Podchorążych Inżynierii w Warszawie. Następnie, w latach 1933-1934, przeszedł kurs dla instruktorów Wychowania Fizycznego w Centralnym Instytucie WF w Warszawie, a cztery lata później rozpoczął studia w Wyższej Szkole Inżynierii.

Od 1930 był oficerem instruktorem w 5. batalionie saperów. W 1933 roku został oficerem WF. Jednocześnie od 1935 był adiutantem, a od 1937 oficerem do spraw wyszkolenia 5. batalionu saperów. W tym samym roku objął funkcję kierownika Wychowania Fizycznego w Centrum Wyszkolenia Saperów.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w obronie Warszawy. W czerwcu 1943 roku został mianowany majorem służby stałej.

Po śmierci Jerzego Antoniego Lewińskiego w listopadzie 1943 roku, jego następca Józef Rybicki w jednym ze sprawozdań Kedywu Okręgu Warszawa pisał o wstrząsie, jakiego doznał Kedyw po stracie komendanta: "Zabrakło (...) jego fachowych wiadomości, doświadczenia, umiejętności doboru i kierowania ludźmi. (...) To, że Kedyw Okręgu po stracie jego poszedł bez zahamowania naprzód, jest jego niezaprzeczalną zasługą. Stworzył on fundamenty, na których jego następca mógł oprzeć swoją dalszą pracę”.

Imię i nazwisko Jerzego Antoniego Lewińskiego znajduje się na tablicy pamiątkowej umieszczonej w 1981 w kościele w Wieluniu. W 2023 roku tablicę poświęconą majorowi i jego następcy na stanowisku dowódcy Warszawskiego Okręgu Kedywu kapitanowi Józefowi Rybickiemu, pseudonim "Andrzej", odsłonięto w Warszawie.

Zobacz także

2023-11-06, godz. 16:00 80 lat temu został aresztowany Jerzy Antoni Lewiński, komendant Kedywu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej 80 lat temu, 6 listopada 1943 roku, został aresztowany Jerzy Antoni Lewiński, pseudonimy "Chuchro" i "Jurek", major saperów Wojska Polskiego, organizator i… » więcej 2023-11-06, godz. 14:00 105 lat temu powołano rząd Ignacego Daszyńskiego 105 lat temu, w nocy z 6 na 7 listopada 1918 roku, w Lublinie został utworzony Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele. Nazywany… » więcej 2023-11-06, godz. 12:00 163 lata temu urodził się Ignacy Paderewski, pianista, współtwórca niepodległej Polski 163 lata temu, 6 listopada 1860 roku, urodził się Ignacy Jan Paderewski, światowej sławy pianista i kompozytor, współtwórca niepodległej Polski. Jego działalność… » więcej 2023-11-06, godz. 11:00 Rozpoczyna się cykl seminariów "Z Rakowieckiej…" o najnowszej historii Polski W Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL rozpoczyna się cykl seminariów naukowych "Z Rakowieckiej…" o najnowszej historii Polski. O 17.00… » więcej 2023-11-06, godz. 10:00 "Tobie Polsko" - oznaczenie grobu powstańca śląskiego W Katowicach odbędzie się dzisiaj uroczystość oznaczenia grobu powstańca śląskiego Stanisława Mastalerza znakiem pamięci "Tobie Polsko”. Wydarzenie… » więcej 2023-11-06, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 6 listopada » więcej 2023-11-05, godz. 12:00 105 lat temu zmarł Andrzej Battaglia 105 lat temu - 5 listopada 1918 roku - zmarł Andrzej Battaglia pseudonim "Bitwa", legionista i działacz niepodległościowy. Był pierwszą śmiertelną ofiarą… » więcej 2023-11-05, godz. 10:00 107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada 107 lat temu, 5 listopada 1916 roku, władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację, zawierającą obietnicę utworzenia z ziem byłego Królestwa… » więcej 2023-11-05, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 5 listopada » więcej 2023-11-04, godz. 13:22 Już po raz dwunasty akcja "Darmowy Listopad" w rezydencjach królewskich Już po raz dwunasty przez cały listopad będzie można bezpłatnie zwiedzać rezydencje królewskie w całej Polsce. W tegorocznej akcji "Darmowy listopad" organizowanej… » więcej
114115116117118
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »