Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu zginął Jerzy Antoni Lewiński, komendant…
2023-11-24, 08:00 Autor: AR/K.Koziełł/D.Panek/dok.

80 lat temu zginął Jerzy Antoni Lewiński, komendant Kedywu Okręgu

Jerzy Antoni Lewiński (Chuchro). [fot. wikipedia/domena publiczna]
Jerzy Antoni Lewiński (Chuchro). [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 24 listopada 1943 roku, zginął rozstrzelany przez Niemców w publicznej egzekucji Jerzy Antoni Lewiński, pseudonimy "Chuchro” i "Jurek”, major saperów Wojska Polskiego, organizator i komendant Kedywu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. Miał 35 lat.
Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w obronie Warszawy. Był dowódcą 1. kompanii i zastępcą dowódcy 5. zmotoryzowanego batalionu saperów. Ranny, dostał się do niewoli niemieckiej. Po ucieczce z obozu jenieckiego w Radomiu, wrócił do Warszawy.

Od grudnia 1939 działał w konspiracji, w Związku Walki Zbrojnej. Początkowo należał do tak zwanego Sztabu Dywersji, a od sierpnia 1940 dowodził batalionem saperów miasta stołecznego Warszawy. Dodatkowo w czerwcu 1942 roku objął dowództwo Związku Odwetu Okręgu Warszawskiego AK.

Od listopada 1942 roku kapitan Jerzy Antoni Lewiński był organizatorem i dowódcą Kedywu - Kierownictwa Dywersji Okręgu Warszawa AK. Odpowiadał za wiele operacji zbrojnych Związku Odwetu i Kedywu, w tym głośną akcję "Wieniec” przeciwko niemieckiemu transportowi kolejowemu, przeprowadzoną w październiku 1942. W tym samym czasie zostały wysadzone tory kolejowe w ośmiu miejscach Warszawskiego Węzła Kolejowego. Ponadto uczestniczył osobiście między innymi w akcji "Getto”, podczas której Armia Krajowa udzielała zbrojnej pomocy żydowskim powstańcom z getta. W maju 1943 roku wyraził zgodę na przeprowadzenie przez Jana Krysta "Alana" akcji bojowej w kawiarni "Adria", podczas której zastrzelono trzech oficerów gestapo. Dowództwo Kedywu z reguły nie pozwalało na takie akcje, w tym jednak przypadku sytuacja była wyjątkowa - "Alan" chorował na gruźlicę płuc i miał wkrótce umrzeć.
6 listopada 1943 major Lewiński został aresztowany i 18 dni później zamordowany przez Niemców.

Po śmierci odznaczono go Srebrnym Krzyżem Zasługi.

(więcej)

Jerzy Antoni Lewiński urodził się 14 czerwca 1908 roku w Mierzycach niedaleko Wielunia. Uczył się w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi i Szkole Podchorążych Inżynierii w Warszawie. Następnie, w latach 1933-1934, przeszedł kurs dla instruktorów Wychowania Fizycznego w Centralnym Instytucie WF w Warszawie, a cztery lata później rozpoczął studia w Wyższej Szkole Inżynierii.

Od 1930 był oficerem instruktorem w 5. batalionie saperów. W 1933 roku został oficerem WF. Jednocześnie od 1935 był adiutantem, a od 1937 oficerem do spraw wyszkolenia 5. batalionu saperów. W tym samym roku objął funkcję kierownika Wychowania Fizycznego w Centrum Wyszkolenia Saperów.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w obronie Warszawy. W czerwcu 1943 roku został mianowany majorem służby stałej.

Po śmierci Jerzego Antoniego Lewińskiego w listopadzie 1943 roku, jego następca Józef Rybicki w jednym ze sprawozdań Kedywu Okręgu Warszawa pisał o wstrząsie, jakiego doznał Kedyw po stracie komendanta: "Zabrakło (...) jego fachowych wiadomości, doświadczenia, umiejętności doboru i kierowania ludźmi. (...) To, że Kedyw Okręgu po stracie jego poszedł bez zahamowania naprzód, jest jego niezaprzeczalną zasługą. Stworzył on fundamenty, na których jego następca mógł oprzeć swoją dalszą pracę”.

Imię i nazwisko Jerzego Antoniego Lewińskiego znajduje się na tablicy pamiątkowej umieszczonej w 1981 w kościele w Wieluniu. W 2023 roku tablicę poświęconą majorowi i jego następcy na stanowisku dowódcy Warszawskiego Okręgu Kedywu kapitanowi Józefowi Rybickiemu, pseudonim "Andrzej", odsłonięto w Warszawie.

Zobacz także

2023-11-14, godz. 13:00 Film "Kartka z powstania" w Norblinie Pierwsze polskie widowisko historyczne, zrealizowane w technice VR, czyli film "Karta z powstania", można oglądać w warszawskiej Fabryce Norblina. "Całe klasy… » więcej 2023-11-14, godz. 12:00 Dzisiaj spotkanie „Bolesław Piasecki. Początek drogi” z cyklu „Oblicza historii” - transmisja na kanale IPNt… Instytut Pamięci Narodowej zaprasza spotkanie „Bolesław Piasecki. Początek drogi” z cyklu „Oblicza historii”, które odbędzie się 14 listopada, o… » więcej 2023-11-14, godz. 11:00 Pamiątki po legioniście Henryku Rotmanie-Kaderze w zbiorach Muzeum Historii Kielc Kolekcja około 1.800 pamiątek po piłsudczyku i legioniście Henryku Rotmanie-Kaderze trafiła do Muzeum Historii Kielc. To jeden z najcenniejszych nabytków… » więcej 2023-11-14, godz. 09:00 Wystawa "Harcerskie drogi do Niepodległej" do 30.11 Jaki był udział harcerzy w odzyskaniu przez Polskę niepodległości, pokazuje wystawa "Harcerskie drogi do Niepodległej". Plenerowa ekspozycja została bezpłatnie… » więcej 2023-11-14, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 14 listopada » więcej 2023-11-13, godz. 12:00 Rodem z Kresów. Historie osobiste w Muzeum Wsi Opolskiej Bohaterem kolejnego spotkania będzie Andrzej Skibniewski, autor książki „Rubinowa Broszka”, lwowskiej historii opisanej w listach. Opowie historię swoich… » więcej 2023-11-13, godz. 09:00 84 lata temu utworzono Związek Walki Zbrojnej 84 lata temu, 13 listopada 1939 roku, rozkazem Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych generała Władysława Sikorskiego, został powołany Komitet Ministrów… » więcej 2023-11-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 13 listopada » więcej 2023-11-12, godz. 11:00 125 lat temu urodził się Henryk Sucharski, obrońca Westerplatte 125 lat temu - 12 listopada 1898 roku - urodził się Henryk Sucharski, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w czasie obrony tej placówki… » więcej 2023-11-12, godz. 09:00 125 lat temu urodził się generał Leopold Okulicki, ostatni Komendant Główny Armii Krajowej 125 lat temu, 12 listopada 1898 roku, urodził się generał Leopold Okulicki, pseudonim "Niedźwiadek", "Kobra", ostatni Komendant Główny Armii Krajowej, najprawdopodobniej… » więcej
110111112113114
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »