Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Kalendarium historyczne na dziś
2023-11-05, 07:30 Autor: Skrzydelski Przemysław / PAP

Kalendarium historyczne na dziś

Kalendarium [www.pixabay.com]
Kalendarium [www.pixabay.com]
5 listopada
1370 - W Krakowie zmarł Kazimierz III Wielki, król Polski panujący od 1333 r.

1414 - W Konstancji rozpoczął się sobór (1414-1418), który zakończył tzw. wielką schizmę zachodnią.

1734 - W Dzikowie pod Tarnobrzegiem zwolennicy króla Stanisława Leszczyńskiego zawiązali konfederację generalną; jej celem była walka z wspierającymi Augusta III rosyjskimi i saskimi wojskami interwencyjnymi.

1794 - Powstanie Kościuszkowskie: kapitulacja Warszawy.

1830 - Fryderyk Chopin wyjechał z Kalisza do Drezna, następnie udał się do Monachium i Paryża - do Polski nigdy już nie powrócił.

1899 - We Lwowie zmarł Franciszek Smolka, prawnik, członek tajnych organizacji niepodległościowych, aresztowany przez władze austriackie w 1841 r., skazany na śmierć, następnie ułaskawiony; w 1848 r. przywódca polskiego ruchu narodowego w Galicji i prezes austriackiej Rady Państwa; poseł na galicyjski Sejm Krajowy; w latach 1881-1893 stał na czele austriackiej Izby Poselskiej.

1901 – Odbył się koncert inauguracyjny w nowo otwartej Filharmonii Warszawskiej, poprowadzony przez Emila Młynarskiego z występem Ignacego Paderewskiego; koncert dał początek pierwszej stałej orkiestrze symfonicznej w Warszawie

1906 - W Paryżu na Sorbonie Maria Skłodowska-Curie wygłosiła pierwszy wykład z fizyki; była pierwszą kobietą profesorem na tej prestiżowej uczelni.

1914 - I wojna światowa: Wojska rosyjskie rozpoczęły drugie oblężenie Twierdzy Przemyśl.

1915 - W Sewerynówce w wyniku ran odniesionych w bitwie pod Kamieniuchą zmarł por. Tadeusz Żuliński, lekarz, członek Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego; oficer Legionów Polskich; pierwszy komendant główny Polskiej Organizacji Wojskowej (POW).

1916 - W Warszawie i w Lublinie generał-gubernatorzy ogłosili manifest cesarzy Austrii i Niemiec o utworzeniu Królestwa Polskiego, tzw. Akt 5 listopada.

1922 - Przeprowadzono wybory do Sejmu RP I kadencji; Blok Chrześcijańskiej Jedności Narodowej uzyskał 28,8 proc. głosów, Blok Mniejszości Narodowych 15,1 proc., PSL "Piast" 12,9 proc., PSL "Wyzwolenie" 10,9 proc., PPS 10,1 proc. Frekwencja 67,7 proc.

1922 - Urodził się Czesław Petelski, reżyser, autor m.in. filmów "Baza ludzi umarłych", "Kamienne niebo", "Ogniomistrz Kaleń".

1926 - W Gdańsku urodził się Zygmunt Chychła, bokser; w 1952 r. na igrzyskach w Helsinkach zdobył dla Polski pierwszy po II wojnie światowej złoty medal olimpijski.

1931 - Urodził się Leonard Duszeńko, leśniczy, działacz opozycji w PRL, współpracownik m.in. Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz NSZZ "Solidarność" Rolników Indywidualnych.

1937 - W Warszawie zmarł Bolesław Leśmian, poeta, prozaik, eseista, krytyk literacki. Główny przedstawiciel polskiego symbolizmu.

1938 - Premiera filmu "Zapomniana melodia" w reżyserii Konrada Toma i Jana Fethke. Z tego filmu pochodzą znane do dziś piosenki "Już nie zapomnisz mnie" i "Ach, jak przyjemnie" autorstwa Ludwika Starskiego, do muzyki Henryka Warsa.

1939 - W Kowalu koło Włocławka urodził się Jan Nowicki, jeden z najpopularniejszych polskich aktorów, tytułowy Wielki Szu w filmie Sylwestra Chęcińskiego, Kettling w "Panu Wołodyjowskim", odtwórca głównej roli w "Magnacie" Filipa Bajona.

1939 - Ukazał się pierwszy numer "Biuletynu Informacyjnego" - pisma konspiracyjnego, centralnego organu prasowego Związku Walki Zbrojnej i AK, wydawanego w latach II wojny światowej w Warszawie i Krakowie.

1941 - W Radzyniu Podlaskim urodził się Włodzimierz Nahorny, muzyk jazzowy, kompozytor, aranżer.

1945 - Władze komunistyczne aresztowały płk. Jana Rzepeckiego, komendanta Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.

1946 - W Zakopanem rozpoczął się proces założycieli "Goralenvolku", kolaboracyjnej organizacji współpracującej w czasie II wojny światowej z niemieckimi władzami okupacyjnymi.

1946 - Zmarł Zygmunt Stojowski, pianista i kompozytor, autor kantaty "Modlitwa za Polskę" do tekstu Zygmunta Krasińskiego.

1948 - Początek procesu pokazowego kierownictwa podziemnej PPS-WRN (Wolność - Równość - Niepodległość), tak zwanego ośrodka krajowego. Kazimierza Pużaka, Tadeusza Szturm de Sztrema, Józefa Dzięgielewskiego, Feliksa Misiorowskiego, Ludwika Cohna i Wiktora Krawczyka skazano na kary od 5 do 10 lat więzienia. Pużak zginął zamordowany w Rawiczu w 1950 r., wszyscy zostali zrehabilitowani.

1951 - W Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu rozpoczęto produkcję samochodu M-20 "Warszawa" na licencji "Pobiedy".

1952 - Uroczyście otwarto pierwszą linię tramwajową łączącą Nową Hutę z Krakowem.

1961 - W wypadku samochodowym w okolicach Błonia zginęła Ludmiła Jakubczak, piosenkarka, tancerka.

1963 - W Częstochowie urodził się Zygmunt "Muniek" Staszczyk, wokalista, autor tekstów, producent muzyczny, lider zespołu T.Love.

1965 - W Krakowie zmarł Jan Chmurowicz, generał WP; w czasie kampanii polskiej 1939 r. dowodził obroną Przemyśla.

1967 - W Warszawie urodziła się Kayah, piosenkarka, autorka tekstów.

1967 - W Nowej Soli urodził się Krzysztof Kiljański, wokalista.

1967 - Premiera serialu animowanego dla dzieci "Rozbójnik Rumcajs".

1981 - W Warszawie zmarł Stanisław Mazur - matematyk, współtwórca lwowskiej szkoły matematycznej, współpracownik m.in. Stefana Banacha.

1985 - W Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu prof. Zbigniew Religa przeprowadził pierwszą w Polsce udaną transplantację serca.

1987 - Janina i Zbigniew Porczyńscy przekazali Muzeum Archidiecezji Warszawskiej kolekcję dzieł sztuki, obejmującą ponad 400 obrazów.

1989 - W Nowym Jorku zmarł Władimir Horowitz, jeden z najwybitniejszych pianistów XX wieku, urodzony w Berdyczowie.

1995 - Odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich; największe poparcie uzyskali w niej: Aleksander Kwaśniewski 35,11 proc. i Lech Wałęsa 33,11 proc. Frekwencja 64,7 proc.

2004 - W Łagowie zmarł Jerzy Duda-Gracz, malarz, scenograf, rysownik.

2007 – Prezydent RP Lech Kaczyński mianował pośmiertnie 11 generałów i jednego admirała na wyższe stopnie oraz 77 pułkowników i jednego komandora na stopień generała brygady (kontradmirała). Wszyscy mianowani to ofiary zbrodni katyńskiej z 1940 r.

2010 - W Warszawie otwarto Centrum Nauki Kopernik.

2015 - W Warszawie zmarł Czesław Kiszczak, funkcjonariusz Informacji Wojskowej, od 1973 r. szef wywiadu wojskowego, jednocześnie zastępca szefa Sztabu Generalnego WP (1978); w latach 1979-1981 szef Wojskowej Służby Wewnętrznej; od lipca 1981 do 1990 r. pełnił funkcję ministra spraw wewnętrznych; należał do najbliższych współpracowników gen. Wojciecha Jaruzelskiego; współautor stanu wojennego, członek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON), odpowiedzialny za represje stosowane wobec polskiego społeczeństwa; w latach 1986-1989 r. członek BP KC PZPR; jeden z inicjatorów rozmów Okrągłego Stołu; desygnowany na premiera w lipcu 1989 r., nie zdołał utworzyć rządu; w gabinecie Tadeusza Mazowieckiego pełnił funkcję wicepremiera; w lipcu 1990 r. ustąpił ze stanowiska.

2017 - W Katowicach zmarł Walery Pisarek, językoznawca i prasoznawca, specjalista socjolingwistyki, inicjator Ustawy o języku polskim, uchwalonej w 1999 r.

2017 - Zmarł Roman Bratny pisarz, autor takich powieści jak "Kolumbowie. Rocznik 20", "Szczęśliwi torturowani", "Śniegi płyną", "Brulion", "Na bezdomne psy".

2018 - W Warszawie zmarła dziennikarka telewizyjna Irena Dziedzic. Od 1956 r. była w Telewizji Polskiej; stworzyła pierwszy talk-show "Tele-Echo", który prowadziła 25 lat (do kwietnia 1981). Od 1983 do 1991 r. prowadziła "Wywiady Ireny Dziedzic".(PAP)

Zobacz także

2023-11-04, godz. 13:22 Już po raz dwunasty akcja "Darmowy Listopad" w rezydencjach królewskich Już po raz dwunasty przez cały listopad będzie można bezpłatnie zwiedzać rezydencje królewskie w całej Polsce. W tegorocznej akcji "Darmowy listopad" organizowanej… » więcej 2023-11-04, godz. 07:30 To już 6. edycja akcji „Niepodległa do Hymnu”. Jak co roku Biuro „Niepodległa” zaprasza do włączenia się we wspólne śpiewanie Hymnu Polski. Wykonajmy hymn wszyscy razem, bez względu na to gdzie będziemy… » więcej 2023-11-04, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 4 listopada » więcej 2023-11-03, godz. 15:30 Na zachodzie Francji odnaleziono groby uczestników Wielkiej Emigracji W zachodniej Francji odnaleziono groby uczestników Wielkiej Emigracji. To efekt poszukiwań prowadzonych przez Towarzystwo Opieki nad Polskimi Zabytkami i Grobami… » więcej 2023-11-03, godz. 13:30 103 lata temu urodził się Aleksy Dawidowski "Alek" z Szarych Szeregów 103 lata temu, 3 listopada 1920 roku, urodził się Maciej Aleksy Dawidowski, pseudonim "Alek", instruktor harcerski, podharcmistrz, członek Grup Szturmowych… » więcej 2023-11-03, godz. 12:00 Dziś 84. rocznica egzekucji w lasach piaśnickich Dziś 84. rocznica egzekucji w lasach piaśnickich. 3 listopada 1939 roku koło Wejherowa Niemcy rozstrzelali co najmniej 82 Polaków, a 11 listopada tego samego… » więcej 2023-11-03, godz. 11:30 80 lat temu w niemieckim obozie zagłady zginęła Pola Braun, poetka i kompozytorka 80 lat temu, 3 listopada 1943 roku, w KL Lublin, czyli niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady na Majdanku, została zamordowana Pola Braun… » więcej 2023-11-03, godz. 09:30 80 lat temu podczas akcji Erntefest Niemcy zamordowali 42 tysiące Żydów Mija 80. rocznica niemieckiej akcji o kryptonimie "Erntefest" - "Dożynki". Jej celem była likwidacja Żydów w Generalnym Gubernatorstwie na Lubelszczyźnie… » więcej 2023-11-03, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 3 listopada » więcej
114115116117118
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »