Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 75 lat temu została aresztowana przez UB porucznik…
2023-09-29, 10:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł

75 lat temu została aresztowana przez UB porucznik Halina Żurowska, łączniczka AK i Zrzeszenia WiN

Helena Żurowska [fot. wikipedia/domena publiczna]
Helena Żurowska [fot. wikipedia/domena publiczna]
75 lat temu, 29 września 1948 roku, została aresztowana w Gdańsku przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa porucznik Halina Żurowska, pseudonim "Heniek", kurierka i łączniczka Armii Krajowej i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, uczestniczka Powstania Warszawskiego. Niemal rok później skazano ją na karę śmierci. 21 września 1949 roku została zgładzona - strzałem w tył głowy - w więzieniu mokotowskim w Warszawie.
W czasie II wojny światowej była kurierem Komendy Głównej AK. Gdy wybuchło Powstanie Warszawskie, została łączniczką do specjalnych zadań w odwodowym batalionie "Iwo”, dowodzonym przez majora Jerzego Antoszewicza. Pod koniec sierpnia tę samą funkcję objęła w Zgrupowaniu "Radosław” pułkownika Jana Mazurkiewicza. Utrzymywała łączność z Komendą Główną AK i dowództwem powstania, przenosząc ustne meldunki od "Radosława” do generała Antoniego Chruściela "Montera”. Brała też udział w walkach oraz przeprowadzała rozpoznania kanałami pomiędzy Czerniakowem i Śródmieściem. W czasie jednego z przejść - 17 września 1944 roku - została ranna w rękę i trafiła do szpitala. Po upadku powstania przebywała w niemieckim obozie jenieckim. Została uwolniona z obozu w Molsdorf w kwietniu 1945 przez wojska amerykańskie.

Do kraju wróciła w październiku tego samego roku. Po wojnie wielokrotnie przewoziła tajne dokumenty WiN z Polski na Zachód i odwrotnie. Aresztowana przez UB została skazana na karę śmierci. W dniu wykonania wyroku miała zaledwie 44 lata. Komunistyczne władze odmówiły wydania ciała rodzinie. Miejsce pochówku pozostaje do dziś nieznane. Najprawdopodobniej znajduje się na tak zwanej Łączce na warszawskich Powązkach.

Za działalność konspiracyjną został dwukrotnie odznaczona Krzyżem Walecznych.

(więcej)

Halina Żurowska urodziła się 24 czerwca 1905 roku w Olszanicy na Podkarpaciu. Ukończyła Wydział Rolnictwa Politechniki Lwowskiej. Następnie mieszkała w rodzinnej posiadłości w Boniowicach, gdzie zajmowała się rolnictwem.

Podczas II wojny światowej Halina Żurowska zaangażowała silę w działalność niepodległościową. Używała wielu pseudonimów, między innymi: "Heniek", "Łabędź" i "Baśka" oraz fałszywej tożsamości Anna Jaroszewicz. Była kurierem do specjalnych zadań Komendy Głównej Armii Krajowej. Podczas jednej z misji Niemcy aresztowali ją we Lwowie i przez miesiąc więzili. Po powrocie do stolicy brała udział w Powstaniu Warszawskim. Podczas niemieckiej okupacji pracowała również przy wytwarzaniu materiałów wybuchowych.

W latach 1945-1947 była kurierką Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Utrzymywała kontakt między krajowymi strukturami WiN a kierownictwem znajdującym się za granicą. Wielokrotnie przewoziła tajne dokumenty z Polski na Zachód i z Zachodu do kraju. 29 września 1948 roku została aresztowana przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w Gdańsku. W czasie śledztwa, jak podkreśla Instytut Pamięci Narodowej, zachowała się godnie - nie współpracowała z komunistycznymi śledczymi, nie wydała też współpracowników, często zwracała uwagę na uchybienia proceduralne. UB jednak wcześniej zatrzymał między innymi pomagających jej kurierów, którzy obciążyli zeznaniami łączniczkę w czasie przesłuchania.

Niemal rok po zatrzymaniu - 6 września 1949 - skazano Halinę Żurowską na karę śmierci. Prezydent Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Prawdopodobną przyczyną jej skazania na najwyższą karę było zdemaskowanie przez Halinę Żurowską V Zarządu WiN, jako agentury Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Świadczył o tym list znaleziony w jej mieszkaniu podczas rewizji. Bezpieka, jak ustalił IPN, sama stworzyła V Komendę WiN, by spacyfikować podziemie i ściągnąć do kraju przedstawicieli rządu emigracyjnego. Do sprowadzania do Polski jednego z ministrów namawiano między innymi Halinę Żurowską.

Była jedną z nielicznych kobiet polskiego podziemia niepodległościowego skazanych na karę śmierci.

Zobacz także

2023-09-30, godz. 07:00 Kalendarium historyczne na dziś 30 września » więcej 2023-09-29, godz. 16:00 84 lata temu skapitulowała Twierdza Modlin 84 lata temu, 29 września 1939 roku, po dwóch tygodniach oblężenia, ostrzeliwania i bombardowania z powietrza przez wojska niemieckie, skapitulowała Twierdza… » więcej 2023-09-29, godz. 14:00 Z kolekcji Romana Sękowskiego Już w najbliższy poniedziałek wykład poświęcony śp.Romanowi Sękowskiemu i jego niezwykłym zbiorom , które trafiły do zbiorów Miejskiej Biblioteki Publicznej… » więcej 2023-09-29, godz. 12:00 Światło na obraz Już w pierwszą sobotę października w ramach cyklu: Światło na obraz Muzeum Ślaska Opolskiego zaprasza na wykład o dziele Kazimierza Sichulskiego "Szlachcic… » więcej 2023-09-29, godz. 08:00 Na Festiwalu NNW pokaz filmu o historii matki Matyldy Getter, ratującej żydowskie dzieci przed Zagładą Dzięki jej pomocy Holokaust przeżyło ponad pół tysiąca żydowskich dzieci. Historię matki Matyldy Getter przybliża pokazany na Festiwalu NNW w Gdyni film… » więcej 2023-09-29, godz. 07:00 Kalendarium historyczne na dziś 29 września » więcej 2023-09-28, godz. 16:00 45 lat temu zmarł papież Jan Paweł I 45 lat temu - 28 września 1978 roku - po 33 dniach sprawowania urzędu zmarł papież Jan Paweł I, poprzednik Jana Pawła II na papieskim urzędzie, nazywany… » więcej 2023-09-28, godz. 14:00 Muzeum Historii Polski już otwarte Transmisja z uroczystego otwarcia nowego gmachu Muzeum Historii Polski z udziałem Prezydenta RP Andrzeja Dudy, Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego… » więcej 2023-09-28, godz. 12:00 Niepodległość wyśpiewana Jesteś nauczycielem muzyki lub prowadzisz chór i chcesz pochwalić się umiejętnościami swoich podopiecznych? A może jesteś rodzicem umuzykalnionego dziecka?… » więcej
144145146147148
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »