Ksiądz Roman Kotlarz od 1961 roku był proboszczem parafii w podradomskim Pelagowie. 25 czerwca 1976 towarzyszył strajkującym robotnikom z Zakładów Metalowych Waltera w Radomiu i błogosławił uczestników protestu. W kazaniach po wydarzeniach czerwcowych piętnował komunistyczne kłamstwa, brak sprawiedliwości, domagał się również szacunku dla człowieka i jego pracy. Wraz z wiernymi modlił się w intencji ludzi pobitych, aresztowanych i usuwanych z pracy.

Wzywany na przesłuchania, przechodził tzw. ścieżki zdrowia. 12 lipca 1976 roku został wezwany do Prokuratury Wojewódzkiej na rozmowę ostrzegawczą, podczas której dano księdzu do zrozumienia, iż jego kazania stanowią "poważne przestępstwo zagrożone surową karą pozbawienia wolności". Na plebanii duchowny został kilkakrotnie brutalnie pobity do utraty przytomności. 15 sierpnia 1976 roku zasłabł w czasie mszy w intencji zamordowanych i pobitych uczestników robotniczych protestów. Zmarł trzy dni później, w szpitalu w Krychnowicach pod Radomiem. Miał 47 lat.

Mimo wielu świadectw o znęcaniu się nad księdzem lekarze nie stwierdzili obrażeń, które mogłyby powstać wskutek pobicia. Dotychczasowe śledztwa w sprawie śmierci kapłana były umarzane.
Ksiądz Kotlarz dla wielu stał się symbolem walki robotników o wolność i godność ludzkiego życia. Od lat wierni modlą się o jego beatyfikację. W 2004 roku biskup sandomierski Andrzej Dzięga powołał Ośrodek Dokumentacji Życia i Działalności Księdza Romana Kotlarza, który gromadzi materiały dotyczące życia i męczeństwa kapłana. 12 listopada 2018 roku Watykan wyraził zgodę na rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego. W maju 2020 roku w archiwum radomskiej kurii odnaleziono fragmenty dziennika księdza Kotlarza, pisane od lat 60. do ostatnich dni przed śmiercią. Nowy dowód w procesie beatyfikacyjnym zawiera osobistą relację z codziennego życia kapłana i jego parafian. Także w 2020 roku lubelski oddział Instytutu Pamięci Narodowej wydał książkę "Śmierć nieosądzona. Sprawa księdza Romana Kotlarza".

(więcej)

Roman Kotlarz urodził się 17 października 1928 roku w Koniemłotach w województwie kieleckim. W 1949 roku wstąpił do częstochowskiego Seminarium Duchownego w Krakowie, jako kleryk uczęszczał na wykłady na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1952 przeniósł się do Seminarium Duchownego w Sandomierzu, a 30 maja 1954 roku przyjął święcenia kapłańskie w katedrze sandomierskiej. Pracował w kilku parafiach, między innymi w Szydłowcu i Nowej Słupi, by w 1961 roku trafić do Pelagowa pod Radomiem. Był lubiany i szanowany przez parafian. Prowadził ascetyczny tryb życia, pomagał potrzebującym. Oprócz pracy jako proboszcz, pełnił posługę w szpitalu w Krychnowicach, codziennie pokonując pieszo kilka kilometrów.

Po śmierci księdza komunistyczne władze zakazały pochowania go na cmentarzu w Radomiu. Jego pogrzeb przerodził się w wielką manifestację, uczestniczyło w nim 40 księży, były setki wiernych. Robotnicy na ramionach nieśli trumnę z ciałem księdza z Krychnowic do Pelagowa. Potem przewieziono ją do Koniemłotów, gdzie kapłan spoczął w grobie rodzinnym.

W 1981 roku, po licznych protestach wiernych, władze wszczęły śledztwo w sprawie śmierci zamęczonego duszpasterza. Po kilku miesiącach postępowanie zostało umorzone. Wznowiono je 9 lat później i ponownie umorzono - prokuratorzy przesłuchali prawie wszystkich funkcjonariuszy SB zajmujących się w Radomiu zwalczaniem Kościoła katolickiego. Ci zgodnie zeznawali, że nie interesowała ich osoba księdza.

W 2009 roku ksiądz Roman Kotlarz został pośmiertnie uhonorowany przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce.

W budynku dawnej parafii w Pelagowie, gdzie pracował ksiądz, obecnie Trablice, od 2014 roku działa izba pamięci kapłana.