Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 77. rocznica odbicia żołnierzy AK z krakowskiego…
2023-08-18, 12:00 Autor: IAR/B.Falkowska/E.Porycka/K.Koziełł

77. rocznica odbicia żołnierzy AK z krakowskiego więzienia

Józef Kuraś – „Ogień”
Józef Kuraś – „Ogień”
77 lat temu partyzanci ze zgrupowania "Ognia" dokonali brawurowego odbicia żołnierzy Armii Krajowej i działaczy niepodległościowego podziemia z krakowskiego więzienia św. Michała. 18 sierpnia 1946 roku akcję przeprowadził oddział z VI Krakowskiej Kompanii Zgrupowania Partyzanckiego majora Józefa Kurasia "Ognia", w porozumieniu z grupą osadzonych i przy współpracy strażników więziennych. Partyzanci uwolnili z katowni UB 64 (według innych źródeł - 62) więźniów.
Operacja została uznana za jedno z najbardziej spektakularnych, wzorowo przygotowanych przedsięwzięć antykomunistycznego podziemia w Małopolsce. Partyzanci przeprowadzili ją w środku dnia, w samym centrum Krakowa, zaledwie kilkaset metrów od Wawelu i Rynku, w mieście pełnym sowieckich funkcjonariuszy. Nie padł ani jeden strzał.

Pod dowództwem Jana Janusza "Siekiery" w niedzielne przedpołudnie zajechali w pobliże więzienia skonfiskowaną ciężarówką. Dwaj partyzanci w cywilnych ubraniach posługując się fałszywymi dokumentami UB, weszli do budynku przez bramę główną. Po nich wtargnęli kolejni, a strażnicy zostali obezwładnieni. Operacja z zewnątrz była dokładnie skoordynowana z działaniami w murach więzienia. Jeden z więzionych AK-owców Bolesław Pronobis "Ikar", współpracujący z dwójką strażników, wcześniej zapewnił broń i granaty współtowarzyszom. Tamci w odpowiednim momencie rozbroili strażników, związali komendanta i otworzyli cele. Przez otwartą bramę zakładu karnego wybiegli więźniowie i partyzanci. Akcji nie przerwało nawet pojawienie się na Plantach grupy żołnierzy radzieckich - sowieci nie zorientowali się w sytuacji. Niemal połowę z 64 uwolnionych więźniów wywieziono z Krakowa na Podhale, pozostali natomiast rozpierzchli się po okolicy.
Akcja zakończyła się sukcesem dzięki pomocy dwójki strażników. 20-letnia Irena Odrzywołek dostarczyła więźniom pistolety i granaty przed akcją, a jej starszy kolega Stanisław Krejcza przenosił meldunki i wiadomości zza murów do osadzonych.

Podczas operacji oddział majora Kurasia "Ognia" nie poniósł żadnych strat, nie doznał też uszczerbku nikt z obsługi więzienia, ani spośród przypadkowych świadków tego zdarzenia.
Według danych IPN po zakończeniu II wojny rozbijanie komunistycznych więzień i uwalnianie przetrzymywanych tam Polaków było klasycznym działaniem żołnierzy podziemia antykomunistycznego, którzy przeprowadzili około 100 takich operacji.

(więcej)

Akcja odbiła się echem wśród mieszkańców Krakowa, już następnego dnia opowiadano legendy o desancie, który rozbił ubeckie więzienie św. Michała. Jednak komunistyczne władze przeprowadziły szczegółowe dochodzenie w sprawie odpowiedzialności za powodzenie operacji. Oddział Jana Janusza "Siekiery" został rozbity jesienią 1946 roku. Uczestnicy akcji polegli w walkach z funkcjonariuszami UB lub zostali osadzeni i skazani na kary więzienia przez sąd w Krakowie.

W listopadzie UB zatrzymało ukrywającą się w Gliwicach strażniczkę Irenę Odrzywołek. W śledztwie zeznała, że pomagała uwięzionym żołnierzom AK, ponieważ była przeciwna ustrojowi wprowadzanemu w Polsce. Za własne pieniądze kupiła trzy pistolety i dwa granaty, które dostarczyła więźniom - w tym celu sprzedała zegarek. Za współpracę z partyzantami została skazana na karę śmierci. Wyrok wykonano 16 grudnia 1946 roku, na kilka dni przed jej 21. urodzinami. Ten sam sąd w Gliwicach skazał na śmierć Bolesława Pronobisa, pseudonim "Ikar", stracono go również 16 grudnia 1946 roku.
W gmachu dawnego zakładu karnego św. Michała obecnie mieści się Muzeum Archeologiczne.

Zobacz także

2023-09-13, godz. 10:00 220 lat temu urodził sie Maurycy Mochnacki, krytyk literacki, publicysta polityczny, uczestnik Powstania Listopadowego 220 lat temu, 13 września 1803 roku, urodził sie Maurycy Mochnacki, krytyk literacki, publicysta polityczny, konspirator, jeden z teoretyków polskiego romantyzmu… » więcej 2023-09-13, godz. 08:00 Otwarta wystawa zatytułowana "Nie tylko Siwiec" W Warszawie na dziedzińcu Zamku Królewskiego otwarta została wystawa "Nie tylko Siwiec". Ekspozycję przygotował Instytut Pamięci Narodowej w 55. rocznicę… » więcej 2023-09-13, godz. 08:00 Kalendarium historyczne na dziś 13 września » więcej 2023-09-12, godz. 16:00 2 lata temu odbyła się beatyfikacja kardynała Stefana Wyszyńskiego i Matki Elżbiety Róży Czackiej Dwa lata temu, 12 września 2021 roku, w Świątyni Opatrzności Bożej odbyła się beatyfikacja Prymasa Tysiąclecia kardynała Stefana Wyszyńskiego i Matki… » więcej 2023-09-12, godz. 14:00 Europejskie Dni Dziedzictwa na Zamku w Rogowie Opolskim Z okazji 31. Europejskich Dni Dziedzictwa w dniu 16 września 2023 r. zapraszamy do udziału w lekcji bibliotecznej oraz w warsztatach rysunkowo-malarskich na… » więcej 2023-09-12, godz. 12:00 Niepokorny Helski Delegatura IPN w Opolu ma przyjemność zaprosić wszystkich zainteresowanych na projekcję filmu dokumentalnego o Stanisławie Helskim - działaczu opozycji … » więcej 2023-09-12, godz. 10:00 EDD - Zachowane dziedzictwo. Śląskie kobiety - nasze babcie i prababcie Projekcja dwóch odcinków filmu „Śląskie kobiety w powstaniach i plebiscycie”, wystawa „Chwycić za serce”, prelekcja na temat zachowanego dziedzictwa… » więcej 2023-09-12, godz. 08:00 W Wilnie otwarta zostanie dziś wystawa o Warszawie "Miasto żywych/Miasto umarłych" Od dzisiaj (12.09, otwarcie o 17) w wileńskim Muzeum Żydów im. Gaona Wileńskiego będzie można oglądać wystawę "Miasto żywych/Miasto umarłych". Jest… » więcej 2023-09-12, godz. 08:00 Kalendarium historyczne na dziś 12 września » więcej 2023-09-11, godz. 16:00 Błogosławieni Ulmowie Samarytanie z Markowej zostali wczoraj przyjęci w poczet błogosławionych, To pierwsza beatyfikacja w Polsce, która dotyczy całej rodziny. » więcej
153154155156157
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »