Było pierwszym z trzech zbrojnych wystąpień ludności Śląska przeciwko Niemcom. Upadło wprawdzie 24 sierpnia 1919 roku, przygotowało jednak grunt do następnych zrywów, na skutek których dokonano korzystniejszego dla Polski podziału Śląska. W walkach (w I powstaniu) wzięło udział około 23 tysiące powstańców, którzy stawili opór 55 tysiącom żołnierzy niemieckich tłumiących zryw. Poległo około 500 powstańców.

Zarówno wybuch pierwszego, jak kolejnych powstań śląskich, w okresie formowania się naszej państwowości, czyli w latach 1919-1921, był spowodowany rozczarowaniem ludności polskiej decyzją traktatu wersalskiego w sprawie zarządzenia plebiscytu na Górnym Śląsku. Pierwsze powstanie wybuchło spontanicznie. Jego bezpośrednią przyczyną była masakra w Mysłowicach. Zgromadzeni tam 15 sierpnia górnicy wraz z rodzinami domagali się zaległych wypłat. Gdy tłum wtargnął na teren kopalni, oddział niemieckiej straży granicznej - Grenzschutzu otworzył ogień do ludności cywilnej. Zginęło wówczas 10 osób, w tym 13-letni chłopiec.

Powstanie objęło powiaty: katowicki, lubliniecki, pszczyński, rybnicki, tarnogórski oraz część raciborskiego. Na jego czele stanął śląski działacz polityczny Alfons Zgrzebniok, który kierował zrywem z Sosnowca. Zaangażowanie militarne Polski w tym czasie w wojnę polsko-bolszewicką uniemożliwiło rządowi Rzeczpospolitej udzielenie wsparcia ludności Górnego Śląska.

Po zakończeniu walk oddziały wycofały się do Zagłębia Dąbrowskiego i województwa krakowskiego. Niemcy przystąpili do akcji represyjnych, trwających aż do przybycia na Górny Śląsk Komisji Międzysojuszniczej, która przejęła władzę na terytorium plebiscytowym. W obawie przed zemstą niemieckich nacjonalistów, którzy już w trakcie walk dopuścili się licznych zbrodni na ludności polskiej, ze Śląska uciekło ponad 20 tysięcy osób - powstańców, działaczy politycznych oraz członków ich rodzin. Dla uchodźców zorganizowano obozy przejściowe między innymi w Sosnowcu, Oświęcimiu, Jaworznie i Zawierciu. 1 października 1919 roku podpisano porozumienie między rządem polskim i niemieckim, powstańcy mogli powrócić do swych domów.

Pierwsze powstanie zwróciło uwagę międzynarodowej społeczności na sprawę Śląska. To pod naciskiem opinii publicznej Niemcy ogłosili amnestię dla uczestników zrywu. Wszystkie powstania śląskie udokumentowały na zawsze polskość tych ziem i pozostały w pamięci kolejnych pokoleń. W wyniku III powstania Rada Ambasadorów zdecydowała o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska. Z terenu objętego plebiscytem do Polski przyłączono 29 procent obszaru z 46 procentami ludności.

15 maja 1922 roku został podpisany polsko-niemiecki układ potwierdzający podział Górnego Śląska. 20 czerwca tego samego roku na Śląsk wkroczyły oddziały Wojska Polskiego z generałem Stanisławem Szeptyckim na czele. Na moście w Szopienicach (obecnie część Katowic) witały ich rzesze ludzi, wśród nich wojewoda śląski Józef Rymer oraz Wojciech Korfanty, działacz narodowy i przywódca III powstania śląskiego.

I właśnie 20 czerwca, obchodzimy Narodowy Dzień Powstań Śląskich, ustanowiony przez Sejm ustawą z 12 maja 2022 roku, z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy, który podpisał dokument 7 czerwca. W ustawie napisano, że to święto "ku czci bohaterów - uczestników trzech Powstań Śląskich, którzy w latach 1919-1921 wywalczyli przyłączenie części Górnego Śląska do odrodzonej Rzeczypospolitej".