Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 415 lat temu król Zygmunt III Waza wraz z rodziną…
2024-05-24, 09:00 Autor: AR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

415 lat temu król Zygmunt III Waza wraz z rodziną i dworem przeniósł się do Warszawy

Zygmunt III Waza [Grafika: wikipedia/domena publiczna]
Zygmunt III Waza [Grafika: wikipedia/domena publiczna]
415 lat temu, 24 maja 1609 roku, król Zygmunt III Waza wraz z rodziną i dworem opuścił Zamek na Wawelu, będący dotychczasową siedzibą polskiego władcy, i przeniósł się do Warszawy. Decyzję o przeniesieniu stolicy z Krakowa do Warszawy, monarcha podjął ponad 13 lat wcześniej, 18 marca 1596. W 1595 roku bowiem Zamek Królewski na Wawelu strawił pożar.
Kraków był stolicą kraju ponad 270 lat, od koronacji króla Władysława Łokietka w 1320 roku. Przeniesienie odbyło się bez formalnego aktu prawnego. Decyzja króla była spowodowana głównie tym, że po zawiązaniu unii polsko-litewskiej i utworzeniu Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Kraków znalazł się na uboczu wielkiego kraju, jakim stała się w tym czasie Polska. Warszawa leżała również bliżej Szwecji, której sprawami interesował się król, pochodzący ze szwedzkiej dynastii Wazów. Nie bez znaczenia był też pożar Zamku na Wawelu, którego odbudowa miała zająć lata.

W 1596 roku rozpoczął się proces przeniesienia dworu królewskiego do Warszawy. Trwał do 25 maja 1609. Kraków pozostał jednak oficjalną stolicą Rzeczypospolitej. Tam koronowali się kolejni władcy, z wyjątkiem Stanisława Leszczyńskiego i Stanisława Augusta Poniatowskiego, tam też odbywały się pogrzeby władców.

Warszawa, w której organizowano elekcje nowych monarchów i posiedzenia Sejmu jeszcze przed przeniesieniem tu stolicy, oficjalnie była nazywana "Miastem Rezydencjonalnym Jego Królewskiej Mości". Stopniowo przejmowała od stolicy Małopolski wszelkie funkcje dyplomatyczne i polityczne.

Wraz ze zmianą funkcji miasta, rozpoczęła się intensywna rozbudowa, która już w pierwszej połowie XVII wieku zmieniła oblicze stolicy. Pojawiły się nowe ulice, rezydencje magnackie na Krakowskim Przedmieściu i ulicy Miodowej. Dzisiejsza Praga i Mokotów były jeszcze wsiami pod Warszawą, a na Saską Kępę sprowadzono Holendrów, by osuszyli podmokłe tereny, na których zakładano pierwsze gospodarstwa rolne.

Dziś Warszawa-stolica, liczy około miliona 862 tysięcy mieszkańców. Tutaj znajdują się siedziby najważniejszych władz państwowych: Prezydenta RP, Sejmu i Senatu oraz Rady Ministrów.

Warszawa jest jedynym miastem w Polsce uhonorowanym Orderem Virtuti Militari. 9 listopada 1939 roku premier i Naczelny Wódz generał Władysław Sikorski nadał stolicy Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari "w uznaniu bohaterskiego wytrwałego męstwa dowiedzionego przez ludność stolicy w obronie przeciw najazdowi niemieckiemu".

(więcej)

Pojęcie "stolica kraju" nie funkcjonowało w Polsce aż do 1320 roku, czyli koronacji Władysława Łokietka w Katedrze Wawelskiej w Krakowie. Istniały natomiast grody stołeczne. Oznaczało to, że w państwie pierwszych Piastów było kilka grodów, w których zatrzymywali się panujący, podróżując wraz z dworem i drużyną wojów. Część archeologów uważa, że rolę pierwszego ośrodka władzy w okresie plemiennym pełnił Kalisz, inni wskazują na Giecz. W połowie X wieku dominującą rolę w państwie Piastów zaczęły odgrywać: Gniezno i Poznań. Jednak, zgodnie z dokumentem "Dagome iudex" z około 991 roku, za jedyną formalną stolicę państwa polskiego uważano Gniezno. Dodatkowo wskazuje na to umieszczenie tam relikwii Świętego Wojciecha i zorganizowanie Zjazdu Gnieźnieńskiego.

Od końca X wieku jedną z głównych siedzib królestwa stanowił Wrocław. Za rządów Kazimierza Odnowiciela, w związku ze zniszczeniem Gniezna w 1038 roku przez najazd księcia czeskiego Brzetysława I, stolicę przeniesiono do Krakowa. Za panowania Władysława Hermana i Bolesława III Krzywoustego funkcję stolicy pełnił Płock, jednak późniejsi władcy wrócili do Krakowa. W krótkim okresie panowania Przemysła II stolicę stanowił Poznań.

Po zaborach, gdy Polska uzyskała niepodległość w 1918 roku, istniało kilka lokalnych ośrodków władzy, między innymi w Lublinie, Krakowie, Poznaniu i Cieszynie. Od września 1939 rząd Rzeczpospolitej na uchodźstwie mieścił się w Paryżu, następnie w Angers, a po klęsce Francji w czerwcu 1940 roku - w Londynie. W czasie II wojny światowej tymczasową siedzibą komunistycznych władz centralnych był Lublin, Chełm - gdzie ukazał się Manifest Lipcowy, oraz przez kilka miesięcy - Łódź, która miała zostać stolicą powojennej Polski na stałe, ze względu na zniszczenia Warszawy.

W 1952 roku w konstytucji został umieszczony zapis o o stołeczności miasta Warszawy.

Artykuł 29. obowiązującej Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku stanowi: "Stolicą Rzeczypospolitej Polskiej jest Warszawa".

Kraków, Warszawa, przeniesienie stolicy, 415. roczn. dokumentacja,

Zobacz także

2024-06-16, godz. 11:00 MHP otworzyło wystawę "Potęga opowieści. Od dawnej kroniki do nowoczesnego muzeum" Muzeum Historii Polski otworzyło wystawę "Potęga opowieści. Od dawnej kroniki do nowoczesnego muzeum". Ekspozycję ukazującą ewolucję w podejściu do historii… » więcej 2024-06-16, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 16 czerwca » więcej 2024-06-15, godz. 14:19 Kolejne prace renowacyjne na terenie dawnego obozu w Sławięcicach Specjaliści od ratowania zabytków wracają na teren byłego niemieckiego podobozu KL Auschwitz III – Blechhammer. Wkrótce rozpocznie się remont dwóch bram… » więcej 2024-06-15, godz. 13:00 W Krakowie-Łagiewnikach beatyfikacja ks. Michała Rapacza, męczennika komunizm 15 czerwca w bazylice Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach trwa beatyfikacja księdza Michała Rapacza, zamordowanego przez komunistyczną bojówkę… » więcej 2024-06-15, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 15 czerwca » więcej 2024-06-14, godz. 13:00 Podpisano list intencyjny ws. obchodów rocznicy tysiąclecia koronacji królewskich List intencyjny w sprawie współpracy samorządów i archidiecezji gnieźnieńskiej przy rocznicy koronacji Bolesława Chrobrego i Mieszka II podpisano w czwartek… » więcej 2024-06-14, godz. 11:00 Obchody 6. edycji Europejskich Dni Archeologii - do 16 czerwca Od 14 do 16 czerwca odbędzie się 6. edycja Europejskich Dni Archeologii (EDA). EDA to wydarzenia, wystawy, pikniki, sesje naukowe i pokazy, przybliżające dziedzictwo… » więcej 2024-06-14, godz. 10:00 Rowerowy Hołd Pamięci w rocznicę I transportu Polaków do Auschwitz Dziewięcioro studentów, doktorantów i wykładowców Akademii WSB wyruszyło o północy w 170-km trasę z Tarnowa do Oświęcimia. Organizatorka IV Rowerowego… » więcej 2024-06-14, godz. 09:00 84 lata temu do niemieckiego obozu Auschwitz dotarł pierwszy transport Polaków 84 lata temu, 14 czerwca 1940 roku, z więzienia w Tarnowie do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz został przywieziony pierwszy masowy transport Polaków… » więcej 2024-06-14, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 14 czerwca » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »