Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 47 lat temu zginął Stanisław Pyjas, student i…
2024-05-07, 11:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

47 lat temu zginął Stanisław Pyjas, student i opozycjonista

Stanisław Pyjas [fot. krakow.ipn.gov.pl]
Stanisław Pyjas [fot. krakow.ipn.gov.pl]
47 lat temu, 7 maja 1977 roku, zginął Stanisław Pyjas, 23-letni student Uniwersytetu Jagiellońskiego, działacz opozycyjny w okresie PRL, współpracownik Komitetu Obrony Robotników. Jego ciało znaleziono w bramie przy ulicy Szewskiej w Krakowie. Według środowisk opozycyjnych, Pyjas zmarł wskutek pobicia przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Komunistyczne władze natomiast uznały, że śmierć mężczyzny nastąpiła w wyniku upadku ze schodów.
Śledztwo w sprawie jego śmierci, umorzone w czasach PRL, zostało wznowione w 1991 roku. Później było jeszcze kilkakrotnie podejmowane i umarzane z powodu niemożności wykrycia sprawców. Do tej pory nie udało się ustalić szczegółowych okoliczności śmierci studenta.

W 2006 roku Stanisław Pyjas został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2019-tym - Krzyżem Wolności i Solidarności.

W czerwcu ubiegłego (2023) roku Instytut Pamięci Narodowej poinformował, że śledztwo w sprawie śmierci Stanisława Pyjasa może zostać wznowione w przypadku pojawienia się nowych dowodów, a mężczyzna został najprawdopodobniej wypchnięty z II piętra przez balustradę klatki schodowej.

47 lat temu śmierć opozycjonisty wzbudziła ogromne emocje. W Krakowie i kilku innych miastach organizowano demonstracje i czarne marsze, podczas których dochodziło do starć z milicją. Powstały Studenckie Komitety Solidarności - pierwsze tego typu organizacje w Europie Wschodniej. Jednym z nich był SKS, który powołano w Krakowie, podczas tzw. czarnej procesji 15 maja 1977 roku. Komitet domagał się między innymi wyjaśnienia okoliczności śmierci Stanisława Pyjasa.

Do tej pory nikt nie poniósł konsekwencji za śmierć studenta, mimo że od początku wszystko wskazywało na działanie SB. Pierwsze dochodzenie przeprowadzono w 1977 roku. W ustaleniu przyczyn zdarzenia mógł pomóc kolega Stanisława Pyjasa z uniwersytetu - Stanisław Pietraszko. Widział on opozycjonistę dzień przed jego śmiercią z nieznanym mężczyzną. Pietraszko pomógł w sporządzeniu portretu pamięciowego mężczyzny, jednak potem zginął w niewyjaśnionych okolicznościach. Śledztwo umorzono. Następne zostało podjęte dopiero po przemianach ustrojowych, w 1991. Ustalono wtedy, że Stanisław Pyjas został śmiertelnie pobity na zlecenie bezpieki, prawdopodobnie przez byłego boksera Mariana Węclewicza, który niedługo potem zmarł. Śledztwo umorzono. Podejmowane w następnych latach dochodzenia nie przynosiły przełomu w sprawie i były umarzane głównie z przyczyn formalno-prawnych.

W 2001 roku sąd w Krakowie skazał na dwa lata więzienia w zawieszeniu dwóch byłych funkcjonariuszy MO i SB, oskarżonych o utrudnianie w 1977 śledztwa w sprawie śmierci studenta. Chodziło o ukrywanie przed prokuraturą informacji dotyczących zaangażowania SB w sprawę.

Zobacz także

2024-08-15, godz. 09:00 W całym kraju obchody Święta Wojska Polskiego - także w Opolu Oficjalne przemówienia, uroczystości patriotyczno-historyczne, parady wojskowe i pokazy sprzętu oraz wielka defilada w Warszawie. Tak zapowiadają się dzisiejsze… » więcej 2024-08-15, godz. 08:00 Dziś Święto Wojska Polskiego 15 sierpnia o godzinie 14.00 na Wisłostradzie w Warszawie rozpocznie się defilada z okazji Święta Wojska Polskiego. W wydarzeniu weźmie udział ponad 2500… » więcej 2024-08-15, godz. 07:30 104 lata temu w Bitwie Warszawskiej Polacy pokonali Armię Czerwoną 104 lata temu, 15 sierpnia 1920 roku, w Bitwie Warszawskiej Polacy pokonali Armię Czerwoną. Wojsko Polskie stoczyło pod Warszawą jedną z największych i zarazem… » więcej 2024-08-15, godz. 07:00 Kościół obchodzi uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny 15 sierpnia przypada uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, nazywana popularnie świętem Matki Bożej Zielnej. Uroczystość ma początki w… » więcej 2024-08-15, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 15 sierpnia » więcej 2024-08-14, godz. 15:00 83. rocznica męczeńskiej śmierci św. Maksymiliana Marii Kolbego Przed południem przy bloku 11 na terenie byłego niemieckiego obozu Auschwitz upamiętniono św. Maksymiliana Kolbego w 83. rocznicę jego męczeńskiej śmierci… » więcej 2024-08-14, godz. 11:00 44 lata temu rozpoczął się strajk w Stoczni Gdańskiej 44 lata temu, 14 sierpnia 1980 roku, rozpoczął się strajk w Stoczni Gdańskiej, który kilkanaście dni później zakończył się podpisaniem historycznych… » więcej 2024-08-14, godz. 10:00 75. rocznica uchwalenia czterech Konwencji Genewskich z 1949 roku 75 lat temu państwa zjednoczyły się wokół humanitarnego nakazu, aby kontrolować zachowania stron walczących i wspólnie ustalić granice przemocy w konfliktach… » więcej 2024-08-14, godz. 09:00 Radzymin: obchody 104. Rocznicy Bitwy Warszawskiej 1920 r. w Muzeum Bitwy Muzeum Bitwy Warszawskiej 1920 roku w Radzyminie włącza się w uroczyste obchody 104. rocznicy Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Wydarzenia z sierpnia 1920 roku… » więcej 2024-08-14, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 14 sierpnia » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »